Recycling: afval scheiden met kinderen

Bananenschillen of eierschalen van het ontbijt, lege shampooflessen, de verpakking voor nieuwe kleurpotloden, oude kranten en nog veel meer - in de meeste huishoudens wordt elke dag veel afval geproduceerd. Het is daarom aan te raden om kinderen al op jonge leeftijd kennis te laten maken met verantwoord gebruik van verpakkingen en verbruiksartikelen. In dit artikel delen we enkele tips om het belang van sorteren en recyclen eenvoudig aan je kind uit te leggen.

Vanaf welke leeftijd kunnen kinderen iets leren over afvalvermindering en afvalscheiding?

Door een speelse aanpak kun je het milieubewustzijn van kinderen al op basisschoolleeftijd aanwakkeren. Op deze leeftijd hoeven en mogen kinderen nog niet geconfronteerd worden met de ergste gevolgen van klimaatverandering of vervuiling. In plaats daarvan moet je proberen de nieuwsgierigheid van je kind naar milieubescherming in een vroeg stadium te stimuleren en een positieve benadering van afvalpreventie en recycling te vinden

Zo kun je dat aanpakken:

• 2 tot 3 jaar: laat je kind de verschillen ontdekken tussen verschillende verpakkingsmaterialen. Hoe voelt plastic aan? Waarin verschillen ze van papier (bijv. structuur, sterkte)?

• 3 tot 6 jaar: stimuleer je kind om thuis zelfstandig afval te scheiden. Onze pdf over het thema "afval correct scheiden" helpt bij een speelse aanpak. Meteen op de eerste pagina vind je een zoekspel dat je kind op een kindvriendelijke manier laat kennismaken met afval scheiden.

• Vanaf 6 jaar: wil je iets goeds doen voor de natuur in je regio, dan kun je bijvoorbeeld meedoen aan een afvalinzamelingsactie. Maar ook op kleinere schaal is het zinvol om afval in het bos te verzamelen en te verwijderen: uitgerust met tuinhandschoenen en een grote vuilniszak kun je afval verzamelen dat je onderweg tegenkomt. In sommige gemeenschappen kun je zelfs vuilnisgrijpers lenen als je je wilt inzetten voor een schoon milieu.

Principe 1 „Reduce“: afval verminderen

Als het gaat om verstandig gebruik van producten, staat het verminderen van verspilling altijd op de eerste plaats. Loop aandachtig door de gangpaden als je samen weekboodschappen doet. Zijn er producten met onnodig verpakkingsmateriaal die je misschien liever niet koopt of zou kunnen vervangen door onverpakte artikelen (bijvoorbeeld losse in plaats van in folie verpakte groenten en fruit)?

Principe 2: „Reuse“: producten hergebruiken

Niet elk gebruikt product hoort bij het vuilnis, maar kan vaak hergebruikt worden: bezoek bijvoorbeeld een tweedehandswinkel of een rommelmarkt met je kind - misschien vind je daar items die je een nieuw leven kan geven. Ook kun je samen kleding en schoenen uitzoeken die niet meer passen en schenken aan een goed doel.

Je kunt het principe "van oud weer nieuw maken" ook toepassen door thuis zelf dingen te upcyclen: je kunt bijvoorbeeld bloemenvazen maken van oude potten met schroefdop of oude blikken omtoveren tot kleine insectenhotels. Je kunt ook het "reparatie"-principe toevoegen en proberen verschillende items zo lang mogelijk te onderhouden en te repareren.

Principe 3 „Recycle“: materialen recyclen

Recycling houdt in dat afvalstoffen worden verwerkt en hergebruikt. Uit afval verkregen grondstoffen kunnen worden gebruikt voor nieuwe producten, waardoor natuurlijke hulpbronnen worden gespaard. Zorgvuldige en correcte afvalscheiding is de basis voor een succesvolle recycling van verpakkingsmateriaal, papier of glas.

Om het je thuis makkelijker te maken om je afval te scheiden, vind je in onze pdf over het thema “afval correct scheiden” plaatjes van de verschillende soorten afval. Deze kun je printen en thuis op je prullenbakken plakken. Hierdoor is het scheiden van afval voor kinderen visueel beter te begrijpen en te onthouden.

Plastic afval

Thuis zet jij de eerste stap bij het scheiden van afval. In de fabriek scheiden ze verschillende soorten plastic. In gemeenten waar je plastic bij het restafval gooit, neemt de fabriek ook de eerste stap in het scheiden van je over. Denk bij plastic afval bijvoorbeeld aan:

• Shampoofles

• Tandpastatube

• Folie om tijdschift

• Pastaverpakking

• Fruitbakjes

• Verpakking wc-papier

Restafval (grijze kliko of vuilniszak)

Deze producten kunnen over het algemeen niet worden gerecycled en worden verband. Met die energie wordt bijvoorbeeld elektriciteit opgewekt. Soms wordt het restafval eerst nog gescheiden; plastic, drinkpakken en metalen worden er dan nog uitgehaald. Voorbeelden van producten die in de grijze kliko horen zijn:

• Pan

• Gloeilamp

• Kattenbakvulling koffiecupje

• Kapot wijnglas

• Luiers

GFT-afval (groente-, fruit- en tuinafval)

Van ons GFT-afval wordt compost en groen gas gemaakt. De land- en tuinbouw gebruikt de compost om gewassen beter te laten groeien. Voorbeelden van GFT zijn:

• Theezakjes

• Koffiepads

• Bananenschillen

• Bloemen

• Etensresten

Elektrische apparaten

Hieronder valt alles met een stekker of batterijen. Je kunt deze wegbrengen naar een milieustraat of gratis inleveren als je een vergelijkbaar product koopt bij een bouwmarkt of elektrazaak. Het merendeel van de materialen wordt opnieuw gebruikt voor vergelijkbare producten. Voorbeelden zijn:

• Mobiele telefoon

• Tosti apparaat

• Oplader

• Printer

• Magnetron

Vet

Dingen als frituurolie en bakolie kun je inleveren bij de meeste milieustraten of supermarkten. Je kunt het beste een gesloten verpakking gebruiken om dit te vervoeren en aan te leveren. Geen inzamelpunt in de buurt? Kleine restjes kunnen bij het restafval. Gestolt vet of jus bij het GFT-afval. Enkele voorbeelden:

• Wokolie

• Frituurolie

• Jus

• Zonnebloemolie

Textiel

Als het nog in goede staat is, dan kun je dit naar de kringloopwinkel brengen. Het mag ook in de textielbak of kledingzak. Alle soorten textiel mogen daar in principe in, als het maar geen verf- of olievlekken heeft. Stop het in een goed afgesloten zak. Voorbeelden:

• Schoenen

• Gordijnen

• Kleding

• Lakens

Drinkpakken

Drinkpakken zijn gemaakt van gelamineerd karton. Door het laagje aan de binnenkant mogen drinkpakken niet bij het papier. Bij bijna alle gemeenten kun je ze gescheiden inleveren met plastic- en metalen verpakkingen. Bij sommige gemeenten kun je ze bij het restafval gooien, dan wordt het in de fabriek gescheiden. Voorbeelden:

• Melkpak

• Vlapak

• IJsbeker

• Kleine drinkpakjes

Voor zorg van specifiek materiaal of product, kun je best de afvalwijzer op vlaanderen.be raadplegen:

https://www.vlaanderen.be/afvalinzameling-en-sorteren

Statiegeld

Op een aantal producten zit statiegeld. In België krijg je voor het inleveren van hervulbare flesjes je statiegeld terug. Op de plastic flesjes (PET-flessen en blikjes) is er nog geen statiegeld op. Deze worden middels blauwe zakken ingezameld en gerecycled. Gezien onze buurlanden, Duitsland en Nederland, de statiegeldregels al enige tijd hebben, heeft het Europese burgerinitiatief voorgenomen dit ook in België in te voeren.

Experiment met afval: zelf papier maken

Hoe kunnen van afvalproducten nieuwe materialen worden gemaakt? Je leert je kind gemakkelijk de beginselen van recyclen met een eenvoudig experiment waarbij je van oud papier nieuw papier maakt.

Papier maken: zo werkt het

Stap 1:

• Scheur het papier in zoveel mogelijk kleine stukjes en doe ze in een blender.

• Giet vervolgens voldoende warm water over het papier en laat het minimaal 30 minuten intrekken. Als je zelf gekleurd papier wilt maken, kun je gekleurd oud papier gebruiken of wat verf of aquarel toevoegen. Zetmeel helpt de papierpulp stabieler te worden als het eenmaal droog is.

• Nu kun je de geweekte papiersnippers in de blender tot pulp malen.

Stap 2:

• Neem een kom waar je de grotere zeef boven houdt. Giet de papierpulp erbij en laat het goed uitlekken. Met de kleinere zeef kun je de papierpulp heel stevig aandrukken en nog meer water eruit persen.

• Eventueel kun je het afgetapte water uit de kom weggooien.

Stap 3:

• Vorm nu voorzichtig de papieren schaal. Je kunt de kleinere zeef of een grote lepel gebruiken om de papierpulp gelijkmatig op de grotere zeef te drukken. Hierdoor ontstaat de ronde komvorm.

Stap 4:

• Hang nu de grote zeef met de papierpulp in een kom en laat deze ongeveer 3 dagen drogen op een warme plek.

Stap 5:

• Nadat de schaal is uitgehard en aan de rand is opgedroogd, kun je hem voorzichtig van de zeef halen. Als de grond nog licht vochtig is, maakt het niet uit.

• Dan kun je met een schaar de rand van je eigen recyclebak afknippen. Als alles goed gedroogd is, kun je de schaal naar wens versieren.

Tip: Als je geen kom, maar weer een plat "papiertje" wilt maken, kun je in plaats van de gebogen zeef ook een platte zeef gebruiken. Verder werkt de productie op dezelfde manier.

Experiment rotten: materialen

• Circa 5 tot 7 bloempotten, eventueel oude schroefpotten

• Tuinaarde, eventueel wat compost

• Kleine schep

• Verschillende soorten afval bijv. yoghurtbekers, melkpak, koffiecups, krant, aluminiumfolie, bananenschil, klokhuis

• Schaar, pen, papier

Experiment rotten: zo werkt het

1. Vul de verschillende bloempotten met tuinaarde en eventueel wat compost (verhouding 3 tot 1) Gebruik geen gewone potgrond uit de bouwmarkt, daar zitten namelijk geen micro-organismen in die nodig zijn voor het afbraakproces.

2. Zet de potten op het balkon, terras of in de tuin. Begraaf de verschillende soorten afval in de bereide grond.

3. Schrijf op welke materialen in welke pot zitten.

4. Laat de bloempotten nu minimaal een week staan. Zorg ervoor dat de grond vochtig, maar niet nat is en niet te heet wordt.

5. Na een week kun je de eerste controle uitvoeren. Kijk hoe het afval is veranderd en graaf het dan weer in.

6. Je kunt dit experiment enkele weken voortzetten. Welke verschillen tussen de soorten afval merkt je kind? Welk materiaal is al ontbonden? Welke is als nieuw? Deel ten slotte je bevindingen.

Conclusie: recycling voor kinderen uitgelegd

Waarom is het belangrijk om afval te sorteren? Wat gebeurt er met ons afval nadat het door de vuilnisman is opgehaald? Het omgaan met afval behoort tot de dagelijkse routine in het huishouden, onderweg of op school, dus vragen veel kinderen zich af wat de betekenis van deze processen is en hoe ze precies werken. Uitgebreide milieueducatie omvat daarom ook het uitleggen aan kinderen hoe recycling werkt en hoe belangrijk een zorgvuldig gebruik van hulpbronnen is. Met een speelse aanpak en duidelijke experimenten leer je je kind op een passende manier de belangrijkste kennis over afvalvermindering en afvalscheiding.

______________________________________________

Bronnen en overige informatie

https://recyclingnetwerk.org/themas/statiegeld/de-statiegelddiscussie-in-belgie

(geraadpleegd op 06-03-2023)

https://www.bondbeterleefmilieu.be/dossiers/statiegeld/faq

(geraadpleegd op 06-03-2023)

https://www.milieucentraal.nl/minder-afval/afval-scheiden/welk-afval-waar/

(geraadpleegd op 06-03-2023)

https://www.afvalscheidingswijzer.nl/

(geraadpleegd op 06-03-2023)

https://www.compleetgeluk.be/2016/11/29/5-tips-om-je-kinderen-te-leren-sorteren/

(geraadpleegd op 06-03-2023)

Bronnen van afbeeldingen

iStock.com/Imgorthand

iStock.com/Imgorthand

iStock.com/portishead1

iStock.com/SolStock

iStock.com/Silvia Bianchini