global.uvp.bar.1
Zimowy widok ze Śnieżki

Jak nie obrazić Ducha Gór? Odpowiedzialny turysta w Karkonoszach

Jak nie obrazić Ducha Gór?

Odpowiedzialny turysta w Karkonoszach

Karkonosze to prawdziwy raj dla wędrowców i miłośników przyrody. Przechadzając się wśród majestatycznych kotłów polodowcowych, wysokich wodospadów i ogromnych głazów ostańcowych łatwo zrozumieć, dlaczego najwyższe pasmo Sudetów nosi również miano Krainy Olbrzymów. Według polskich i czeskich legend to przede wszystkim kraina Ducha Gór, słowiańskiego Krkonoša, który do dziś strzeże tutejszej przyrody.

W naszym artykule wysuwamy sprawdzone propozycje jednodniowych wędrówek i innych aktywności sportowych na świeżym powietrzu z podziałem na rejon Karpacza i Szklarskiej Poręby. Podpowiadamy przy tym, jak chronić karkonoską faunę i florę i jak zasłużyć na miano odpowiedzialnego turysty.

Rejon Karpacza – szlaki wędrówkowe we Wschodnich Karkonoszach

Od Świątyni Wang na Śnieżkę

Długość: 9 km

Suma podejść: 894 m

Karpacz Górny – Świątynia Wang – Polana – Samotnia/Strzecha Akademicka – Śnieżka

Norweska Świątynia Wang w Karpaczu Górnym © Patrycja Lewków

Aktywny wypad w rejon Karpacza nie może obyć się bez zdobycia Królowej Karkonoszy. Rozpocznij wędrówkę przy Świątyni Wang w Karpaczu Górnym, nieopodal której znajduje się przystanek PKS i kilka wygodnych parkingów. Zanim wyruszysz na szlak, poświęć chwilę na zwiedzenie kościoła. Skandynawski, drewniany zabytek został przeniesiony do Karpacza z południowej Norwegii i do dziś zachwyca głowami smoków i nordyckich lwów, przywodzącymi na myśl statki wikingów[1]. Tuż obok rozpoczyna się niebieski szlak na Śnieżkę. Po godzinnym spacerze wyjdziesz z lasu na Polanę, którą otaczają młaki i torfowiska pełne ciekawej roślinności, m.in. fiołków błotnych i turzycy kędzierzawej. Stąd zaczyna się już dość strome podejście pod górę. Niedługo potem szlak rozgałęzia się. Brukowana droga biegnie aż do schroniska Strzecha Akademicka, natomiast oznakowana niebiesko leśna ścieżka do kultowej Samotni i Małego Stawu. Stąd już jedynie godzina marszu dzieli cię od szczytu Śnieżki i zachwycającej panoramy okolicy.

UwagaW wyższych partiach gór panują nieprzewidywalne warunki atmosferyczne. Nawet latem odczuwalna temperatura na Śnieżce rzadko przekracza 10 °C.

UwagaW wyższych partiach gór panują nieprzewidywalne warunki atmosferyczne. Nawet latem odczuwalna temperatura na Śnieżce rzadko przekracza 10 °C.

Szlakiem skałek i kotłów polodowcowych

Długość: 10.8 km

Suma podejść: 513

Samotnia/Strzecha Akademicka – Spalona Strażnica – Kocioł Małego Stawu – Kocioł Wielkiego Stawu – Słonecznik – Pielgrzymy – Przełęcz Karkonoska – Odrodzenie

Spacer krawędziami Kotła Wielkiego i Małego Stawu to spore wyzwanie. Niejeden wędrowiec patrząc w dół majestatycznych, stromych ścian poczuje przyjemny dreszczyk emocji. Nasza propozycja wędrówki za punkt wyjścia przyjmuje Samotnię lub pobliską Strzechę Akademicką. Wybierz jeden z nich i kieruj niebieskim szlakiem ku Spalonej Strażnicy, by następnie skręcić w prawo i czerwoną trasą dojść do Słonecznika – jednej z najpiękniejszych karkonoskich formacji skalnych. W dawnych czasach położenie słońca względem głazu pomagało sudeckim góralom określić porę dnia, przez co zasłużył na miano najstarszego naturalnego zegara słonecznego w Polsce[2]. Żółtym odcinkiem łącznikowym dojdziesz do kolejnego pomnika karkonoskiej przyrody – intrygujących, granitowych Pielgrzymów. Stąd udaj się zielonym, trawersującym szlakiem w kierunku Przełęczy Karkonoskiej i schroniska Odrodzenie. Przy dobrej widoczności roztacza się stąd widok na niemal całą Kotlinę Jeleniogórską.

Słonecznik, naturalny zegar słoneczny © Patrycja Lewków

Tajemnicza Dolina Białej Łaby

Długość: 10.5 km

Suma podejść: 508 m

Odrodzenie – Bouda Bílé Labe – Luční Bouda – Równia pod Śnieżką – Spalona Strażnica – stacja kolejki krzesełkowej na Kopie – Karpacz Górny

Zamarznięta tafla Małego Stawu w misie kotła polodowcowego © Patrycja Lewków

Następnego dnia rozpocznij wędrówkę z Odrodzenia i udaj się w odwiedziny do naszych południowych sąsiadów, by przejść jeden z najładniejszych i najbardziej nieodkrytych szlaków okolicy. Kierując się na południe od Przełęczy Karkonoskiej, dojdziesz żółtym szlakiem do czeskiego schroniska Bouda Bílé Labe. Stąd, po zasmakowaniu svíčkovej lub knedliczków z jagodami, udaj się niebieskim szlakiem w górę nurtu Białej Łaby i ciesz się niezwykłym spokojem i pięknem tego miejsca. Ostatni odcinek trasy wiedzie z Luční Boudy do Równi pod Śnieżką. Zimą miejsce to przypomina arktyczną tundrę, a latem można tu podziwiać rzadkie rośliny[3] typowe dla torfowisk subalpejskich oraz relikty epoki lodowcowej, m.in. malinę moroszkę. Stąd niecała godzina spaceru dzieli cię już od stacji kolejki krzesełkowej na Kopie, którą zjedziesz z powrotem do Karpacza Górnego.

InformacjaPrzed wędrówką zawsze sprawdź, które szlaki są aktualnie zamknięte z powodu zagrożenia lawinowego lub okresu ochronnego dzikich zwierząt, np. toków cietrzewi.

InformacjaPrzed wędrówką zawsze sprawdź, które szlaki są aktualnie zamknięte z powodu zagrożenia lawinowego lub okresu ochronnego dzikich zwierząt, np. toków cietrzewi.

O czym warto pamiętać w rejonie Karpacza?

Jak w przypadku każdego regionu, wędrówki w okolicy Karpacza wymagają zapoznania się z lokalnymi osobliwościami. Poniżej udzielamy kilku przydatnych rad, jak zachować się odpowiedzialnie, nie powodując zagrożeń dla siebie i innych oraz jak przyczynić się do ochrony sudeckiej przyrody.

  • Wkraczając na teren Karkonoskiego Parku Narodowego, koniecznie zaopatrz się w bilet wstępu w jednej z kas lub na stronie internetowej[4] (koszt rzędu 3-6 zł). Kupując bilety, wspierasz ochronę przyrody oraz utrzymanie szlaków turystycznych.
  • Nie lekceważ warunków meteorologicznych w górach. Pamiętaj o tym, że w najwyższych partiach gór nawet latem temperatura nie przekracza 15°C. Szczególnie ekstremalne zjawiska pogodowe zachodzą na Śnieżce, gdzie mgła pojawia się przez 306 dni w roku, a prędkość wiatru dochodzi do 200 km/h! Niezależnie od pogody w dolinie zabierz ze sobą ciepłą odzież i sprawdź aktualne komunikaty meteorologiczne[5].
  • Zimą wiele karkonoskich szlaków pokrywa gruba warstwa lodu. W dbałości o swoje bezpieczeństwo zabierz do plecaka raczki lub nakładki antypoślizgowe na buty. Przydadzą się szczególnie na stromych podejściach.
  • Zawsze śledź komunikaty lawinowe GOPR-u i zachowaj szczególną ostrożność w okolicach formacji polodowcowych, takich jak kotły i jary. Pod żadnym pozorem nie schodź z wyznaczonych szlaków. Pamiętaj, że to właśnie w karkonoskim Białym Jarze[6] miała miejsce największa tragedia lawinowa w polskich górach. Pod zwałami śniegu zginęło wtedy 19 osób.
  • Zapoznaj się z mapą szlaków zamkniętych dla psów[7]. Na terenie Parku twój pupil może poruszać się jedynie na smyczy i w kagańcu. Tylko w taki sposób nie zakłóci spokoju dzikich mieszkańców Karkonoszy.
Żmija zygzakowata atakuje tylko rozdrażniona © Karkonoski Park Narodowy
  • W karkonoskich lasach można zetknąć się z jadowitą żmiją zygzakowatą[8]. Jeśli spotkasz ją na szlaku, kieruj się najprostszą i najskuteczniejszą zasadą – omiń zwierzę szerokim łukiem. Pamiętaj przy tym, że żmija atakuje tylko wtedy, gdy poczuje się bezpośrednio zagrożona. Mimo objęcia gadów całkowitą ochroną, co roku kilkadziesiąt żmij (a także mylonych z nimi niegroźnych zaskrońców i padalców) ginie z ręki przestraszonych turystów[9]. Co zrobić w przypadku ukąszenia, dowiesz się z poradnika zamieszczonego na stronie Szklarskiej Poręby[10]. Z kolei kilka najważniejsze zasady postępowania z innymi dzikimi zwierzętami opisaliśmy tutaj.
  • Rejon Szklarskiej Poręby – szlaki wędrówkowe w Zachodnich Karkonoszach

    Na Szrenicę Głównym Szklakiem Sudeckim

    Długość: 14.5 km

    Suma podejść: 900 m

    Szklarska Poręba – Rozdroże pod Kamieńczykiem – Wodospad Kamieńczyka – Hala Szrenicka – Szrenica – Twarożnik – Schronisko pod Łabskim Szczytem – Ryzy – Szklarska Poręba

    Imponujące Kaskady Wodospadu Kamieńczyka © szklarskaporeba.pl
    Wyprawę na Szrenicę najwygodniej rozpocząć na parkingu przy skrzyżowaniu ul. Mickiewicza z Szosą Czeską. Rozpoczyna się tu czerwony Główny Szlak Sudecki, prowadzący do Wodospadu Kamieńczyka, którego 27-metrowa kaskada jest najwyższa w polskiej części Sudetów. Stamtąd dosyć stroma trasa prowadzi przez świerkowy las prosto na Halę Szrenicką. Tu linia drzew powoli ustępuje i zazwyczaj wieje silny wiatr. Zaledwie kilometr dzieli cię od szczytu Szrenicy, skąd możesz podziwiać niezwykły Kocioł Szrenicki w całej okazałości. Odpocznij chwilę i wróć na Szlak Sudecki. Kolejny odcinek obfituje w niezwykłe formacje skalne, m.in. słynny Twarożnik. Po obejrzeniu głazu cofnij się kawałek i kieruj na zachód zielonym szlakiem aż do Schroniska Pod Łabskim Szczytem. Stąd żółty szlak doprowadzi cię do rozdroża Ryzy, a następnie zielony z powrotem na parking w Szklarskiej Porębie.

    SprawdźNa terenie Karkonoskiego Parku Narodowego występuje aż 5 endemitów, czyli gatunków niespotykanych nigdzie indziej. Należy do nich m.in. dzwonek karkonoski.

    SprawdźNa terenie Karkonoskiego Parku Narodowego występuje aż 5 endemitów, czyli gatunków niespotykanych nigdzie indziej. Należy do nich m.in. dzwonek karkonoski..

    Na Śnieżne Kotły z Michałowic/Piechowic

    Długość: 18 km

    Suma podejść: 1076 m

    Michałowice w Piechowicach – Rozdroże pod Wielkim Szyszakiem – Obniżenie pod Śmielcem – Wielki Śnieżny Kocioł – Mały Śnieżny Kocioł – Łabski Kocioł – Schronisko pod Łabskim Szczytem – Michałowice w Piechowicach

    Bardziej wprawni wędrowcy i osoby o dobrej kondycji mogą pokusić się o wycieczkę na Śnieżne Kotły z Piechowic (wersja dłuższa) lub parkingu w Michałowicach. Niebieski szlak wędrówkowy rozpoczyna się tuż obok Punktu Informacji Turystycznej w Piechowicach. Stosunkowo nieskomplikowana trasa prowadzi stromo pod górę aż do Rozdroża pod Łabskim Szczytem i należy do dość wymagających. Szczególnie wiele trudności przysparza odcinek od Obniżenia pod Śmielcem do krawędzi Śnieżnych Kotłów, gdzie zimą często zbierają się grube zaspy śniegu. Majestatyczny widok ogromnych mis wykutych w skale przez lodowiec rekompensuje cały trud wspinaczki. W żlebach Kotłów nawet latem można dojrzeć resztki zimowego śniegu. W drodze powrotnej kieruj się w stronę Schroniska Pod Łabskim Szczytem. Czerwony, czarny a następnie żółty szlak sprowadzą cię do doliny i parkingu w Michałowicach.

    O czym warto pamiętać w rejonie Szklarskiej Poręby?

    Większość ze wskazówek dotyczących rejonu Karpacza równie dobrze sprawdzi się podczas wędrówek w rejonie Szklarskiej Poręby. Dodatkowo zwróć uwagę na kilka osobliwości tutejszych szlaków, dzięki którym unikniesz wpadek, często popełnianych przez turystów.

    • Od kwietnia do maja wiele okolicznych szlaków jest zamykanych ze względu na okres godowy cietrzewi[11]. Na czasowym zamknięciu szlaków korzystają też sokoły wędrowne[12], które w okresie lęgowym są tak płochliwe, że potrafią ze strachu porzucić swoje gniazda.
    • Na karkonoskich łąkach, takich jak np. Hala Szrenicka, co roku kwitną endemiczne dzwonki karkonoskie, a w podmokłych miejscach można dojrzeć purpurowe gnidosze sudeckie. Obie rośliny są objęte ścisłą ochroną gatunkową, a ich zrywanie i deptanie jest surowo zabronione.
    • Wysoko w górach ilość koszy na śmieci jest ograniczona. Na trasach w rejonie Szklarskiej Poręby znajduje się jednak dużo schronisk. Miej to na uwadze i zabieraj swoje śmieci ze sobą, by wyrzucić je do kosza w schronisku lub w dolinie.

    Inne aktywności na świeżym powietrzu w Karkonoszach

    Wspinaczka na Kruczych Skałach

    Oprócz szlaków wędrówkowych rejon Karpacza ma do zaoferowania masę innych możliwości aktywnego wypoczynku. Latem warto wybrać się na Krucze Skały, by spróbować swoich sił we wspinaczce skałkowej. W okolicy działa wiele szkółek skupiających wokół siebie pasjonatów tego sportu[13]. Pod okiem instruktorów postawisz pierwsze kroki na granitowej ścianie lub udoskonalisz wcześniej nabyte umiejętności. Trasy wspinaczkowe o długości od 8 do 25 m są wyposażone w stałe przeloty i stanowiska, a stopień trudności przejść waha się od III do VI. Skały znajdują się na urokliwej, słonecznej polanie.

    Rafting na rzece Bóbr

    Okolice Karpacza dostarczają też wyjątkowej okazji do spróbowania raftingu, czyli spływu pontonem po rwącej górskiej rzece. Świetną bazą wypadową takiej wycieczki jest m.in. położona 30 km na północ od Karpacza Bobrowa Dolina z przystanią wodną we Wleniu[14]. Rzeka Bóbr na odcinku Bobrów-Łomnica posiada sporo spokojnych odcinków dla początkujących, przez co świetnie nadaje się też na rodzinny wypad. W górnym biegu rzeki, powyżej Marciszowa znajdą się z kolei miejsca pełne ekscytujących kaskad i wirów, które skradną serca poszukiwaczy silniejszych wrażeń.

    Dziki Wodospad i Marmit – spacer tropem ciekawostek geologicznych

    Rzut kamieniem od centrum Karpacza, niedaleko dolnej stacji kolejki turystycznej na Kopę, znajduje się malowniczy Dziki Wodospad[15], powstały wskutek budowy zapory na Łomnicy w 1915 r. Kamienna konstrukcja uchroniła region przed wieloma groźnymi powodziami. Przechadzając się z biegiem rzeki, po ok. 200 m. dostrzeżesz Marmit – tzw. kociołek eworsyjny, przypominający niewielką studzienkę, wydrążony najprawdopodobniej przez wirujący głaz u schyłku epoki lodowcowej.

    Kowarskie trasy dla aktywnych

    W bezpośrednim sąsiedztwie Kowar możesz skorzystać z licznych szlaków przeznaczonych dla miłośników spacerów, biegania, nordic walking, kolarstwa czy jazdy konnej. Dobrze oznakowane trasy o różnym stopniu trudności zaczynają się w centrum miasta i prowadzą leśnymi duktami w głąb Karkonoszy oraz mniej znanych Rudaw Janowickich. Dzięki nim docenisz walory turystyczne i przyrodnicze okolicy.

    Górska zabawa „Śladem Izerskich Tajemnic”

    Jeśli lubisz gry miejskie lub wypoczywasz z pociechami, koniecznie zajrzyj do Świeradowa-Zdroju, by wziąć udział w górskiej zabawie „Śladem Izerskich Tajemnic”. Do uczestnictwa w grze potrzebujesz jedynie zeszytu, kredek świecowych i… wygodnych butów! Wędrując szlakiem śladami przyjaznej żabki Kwisi zahaczysz o wszystkie najważniejsze atrakcje miasta i okolicy, od Czarciego Młyna i Domu Zdrojowego przez Stóg Izerski po Sępią Górę i Wodospad Kwisa. Wszystkie te i inne przystanki wyznaczają ogromne głazy, na których kryją się tajemnicze piktogramy do odrysowania. Śmiałkowie, którzy zbiorą przynajmniej 14 mogą zgłosić się do Miejskiego Centrum Kultury, Aktywności i Promocji Gminy „Stacja Kultury” przy ul. Dworcowej 1, gdzie zostaną wpisani do Księgi Odkrywców Gór Izerskich, otrzymają pamiątkowy certyfikat i mały upominek.

    Chłopiec odrysowuje piktogram od kamienia na „Szlaku Izerskich Tajemnic“. © swieradowzdroj.pl

    Trekking połączony ze zwiedzaniem Zamku Chojnik

    Kultura czy natura? Wcale nie musisz wybierać! Wycieczka na Zamek Chojnik to propozycja dla wszystkich, którzy chcą połączyć uroki górskiej wędrówki z odkrywaniem sekretów lokalnej historii. Do warowni na urwisku można dojść na co najmniej 10 różnych sposobów. Aktywni urlopowicze z pewnością zakochają się w stosunkowo trudnym czarnym szlaku z Sobieszowa, zwanym również Zbójecką Drogą. Stroma ścieżka kusi licznymi atrakcjami[16]. Zobaczysz przy niej m.in. Zbójeckie Skały i Grotę, jaskinię Dziurawy Kamień oraz charakterystyczny Skalny Grzyb.

    Rakiety śnieżne, biegówki i ski touring

    Od października do kwietnia kapryśna, górska pogoda może sprawić, że z dnia na dzień trasy wędrówkowe znikną pod metrową warstwą białego puchu. Gdy zima pokrzyżuje twoje trekkingowe plany, zamiast rezygnować z wyprawy zamień buty na rakiety śnieżne. Z kolei, jeśli lubisz nieco intensywniejszy sportowe zmagania, spróbuj swych sił na nartach biegowych lub carvingowych. Wbrew pozorom skiturowa przygoda nie wymaga specjalnych przygotowań. Potrzebny sprzęt wypożyczysz na miejscu, a doświadczeni instruktorzy i przewodnicy przeszkolą cię w technice jazdy i nauczą obsługi lawinowego ABC[17]. Do idealnych tras dla początkujących narciarzy biegowych i skitourowych zaliczają się m.in. szlak krawędzią Kotła Małego i Wielkiego Stawu oraz przejścia do czeskich schronisk, pełne rozległych wierzchowin i przyjemnych zjazdów. Wędrowcy poruszający się nartach wywierają mniejszy nacisk na pokrywę śnieżną, dzięki czemu mogą również przemieszczać się równolegle do szlaków pieszych, gdy te zajęte są przez piechurów. Pamiętaj jednak, że amatorskie wycieczki skitourowe na własną rękę oraz zjazdy poza trasami są surowo zabronione.

    Podsumowanie

    W Karkonoszach możliwości aktywnego wypoczynku na świeżym powietrzu wydają się nieskończone. Oprócz wędrówki jednym z wielu zróżnicowanych szlaków możesz spróbować swych sił we wspinaczce skałkowej, raftingu, a zimą również w narciarstwie zjazdowym i biegowym. Przyglądając się wyjątkowej karkonoskiej przyrodzie, pamiętaj o tym, że również na twoich barkach spoczywa odpowiedzialność za stan Parku Narodowego. Szanuj przede wszystkim zwierzęta i rośliny, dla których góry są jedynym domem i nie narażaj siebie i innych na niebezpieczeństwo.

    W celu uzyskania dodatkowych informacji skontaktuj się z jednym z Punktów Informacji Turystycznej:

    Karkonoska Informacja Turystyczna

    Strona internetowa: www.szklarskaporeba.pl

    Nr tel.: +48 519 509 343

    Adres e-mail: [email protected]

    Punkt informacji turystycznej w Jeleniej Górze

    Informacja Turystyczna w Karpaczu

    Strona internetowa: www.dolnyslask.info.pl

    Nr tel.: +48 757 618 605

    Adres e-mail: [email protected]

    Produkty regionalne w punkcie informacji w Karpaczu

    Informacja Turystyczna w Szklarskiej Porębie

    Strona internetowa: www.szklarskaporeba.pl

    Nr tel. + 48 757 547 740

    Adres e-mail: [email protected]

    Punkt informacji turystycznej w Szklarskiej Porębie

    Informacja Turystyczna Miasta Piechowice

    Strona internetowa: www.piechowice.pl

    Nr tel.: +48 757 617 201

    Adres e-mail: [email protected]

    Informacja w Piechowickim Ośrodku Kultury

    Centrum Informacji Karkonoskiego Parku Narodowego

    Strona internetowa: www.kpnmab.pl

    Nr tel.: +48 607 177 637

    Adres e-mail: [email protected]

    Centrum Informacji Karkonoskiego Parku Narodowego

    Informacja Turystyczna w Kowarach

    Strona internetowa: www.kowary.pl

    Nr tel.: +48 75 718 24 89

    Adres e-mail: [email protected]

    Informacja Turystyczna w Kowarach

    Miejskie Centrum Kultury, Aktywności i Promocji Gminy „Stacja Kultury“

    Strona internetowa: www.swieradowzdroj.pl

    Nr tel.: +48 75 713 64 82

    Adres e-mail: [email protected]

    „Stacja kultury“ w Świeradowie-Zdroju

    Źródła:

    [1]http://www.wang.com.pl/index.php
    (dostęp 02.03.2020)

    [2]https://www.karpacz.pl/rekordy-i-osobliwosci
    (dostęp 02.03.2020)

    [3]http://bankgenow.kpnmab.pl/aktualnosci/arktyczno--alpejska-tundra-w-karkonoszach-czyli-z-wizyta-na-rowni-pod-sniezka,63.html
    (dostęp 02.03.2020)

    [4]https://kpnmab.pl/oplaty-i-znizki
    (dostęp 02.03.2020)

    [5]http://e-karkonosze.eu/turystyka/na-szlak-z-psem/
    (dostęp 02.03.2020)

    [6]https://www.sniezka.karpacz.pl/pogoda
    (dostęp 02.03.2020)

    [7]http://lawiny.gopr.org/bialyjar.html
    (dostęp 02.03.2020)

    [8]http://www.portalgorski.pl/na-szlaku/tatry/ciekawostki-tatrzanskie/4417-zmija-zygzakowata-vipera-berus
    (dostęp 02.03.2020)

    [9]http://www.radiowroclaw.pl/articles/view/66461/W-Karkonoszach-gina-zmije#
    (dostęp 02.03.2020)

    [10]http://www.szklarskaporeba.pl/files/UWAGA%20ZMIJE-1.doc
    (dostęp 02.03.2020)

    [11]http://naszesudety.pl/zamkniete-szlaki-w-karkonoszach.html
    (dostęp 02.03.2020)

    [12]http://www.koo.org.pl/sokol-wedrowny
    (dostęp 02.03.2020)

    [13]http://www.cumbre.pl/wspinaczka-w-karkonoszach/#
    (dostęp 02.03.2020)

    [14]http://www.berga.pl/offer/splywy
    (dostęp 02.03.2020)

    [15]https://www.karpacz.pl/dziki-wodospad-pl/at
    (dostęp 02.03.2020)

    [16]http://www.chojnik.pl/pl/czarny-z-sobieszowa
    (dostęp 02.03.2020)

    [17]http://www.nakrawedzi.karpacz.pl/ski-touring
    (dostęp 02.03.2020)

    Źródła zdjęć:

    © Patrycja Lewków

    © Karkonoski Park Narodowy

    © szklarskaporeba.pl

    © dolnyslask.info.pl

    © karpacz.pl

    © szklarskaporeba.pl

    © karpacz.pl

    © piechowice.pl

    © kowary.pl

    © swieradowzdroj.pl