Przepis na aktywną emeryturę – wolontariat dla seniorów

Wraz z przejściem na emeryturę wkraczają Państwo w nowy etap życia. Koniec aktywności zawodowej oznacza przede wszystkim czas na zasłużony odpoczynek – ale co począć w sytuacji, gdy do codzienności wkrada się nuda? Wiele starszych osób ma wciąż sporo energii, a ich doświadczenie i umiejętności sprawiają, że stanowią oni nieoceniony kapitał społeczny. Stąd jak grzyby po deszczu pojawiają się nowe pomysły na wykorzystanie wolnego czasu – m.in. szeroka oferta wolontariatu dla seniorów. Zaangażowanie w projekty społeczne przynosi osobom po 65 roku życia całą masę korzyści. Pomagając innym mogą Państwo jednocześnie zadbać o własną kondycję psychiczną i fizyczną, poczuć się docenieni i potrzebni, a przy okazji nawiązać nowe znajomości.

Jeśli chcą Państwo podjąć wyzwanie i zaangażować się w wolontariat senioralny, warto najpierw zapoznać się z lokalną ofertą organizacji użytku publicznego. Niektóre ze stowarzyszeń, fundacji oraz instytucji wręcz specjalizują się we współpracy z emerytami. Poniżej przedstawiamy popularne rodzaje wolontariatu dla przedstawicieli starszego pokolenia, a także krótko omawiamy ich najważniejsze zalety.

Wolontariat senioralny w towarzystwach sportowych i kulturalnych

Dla pasjonatów kultury i sportu emerytura to moment, w którym hobby w końcu może zacząć odgrywać pierwsze skrzypce. Nic dziwnego zatem, że wolontariat w organizacjach non-profit związanych ze sportem, kulturą i rekreacją cieszy się tak dużym powodzeniem. Dla wielu seniorów zaangażowanie w tego typu działalność to naturalna kolej rzeczy. Aktywne członkostwo w stowarzyszeniach rozpoczęli bowiem jeszcze przed przejściem na emeryturę. Jednak nawet jeśli nie należą Państwo do tej grupy – nigdy nie jest za późno na rozwój nowych zainteresowań! Wystarczy rozejrzeć się za odpowiednią instytucją i zaproponować swoją pomoc, a najprawdopodobniej zostaną Państwo przyjęci z otwartymi ramionami. Warto rzucić okiem na oferty stowarzyszeń takich jak:

• lokalne kluby sportowe

• chóry i towarzystwa muzyczne

• towarzystwa taneczne

• grupy teatralne

• stowarzyszenia krajoznawcze

• związki i koła wędkarskie

• schroniska dla zwierząt.

Wkład, który wolontariusze wnoszą w rozwój organizacji non-profit, trudno jest przecenić – wiele z nich bez pomocy ochotników nie miałoby wręcz miejsca bytu. Co więcej, dzięki swojemu doświadczeniu, w ramach wolontariatu senioralnego mogą Państwo pełnić wiele różnych funkcji i stanowisk. Do najpopularniejszych należą:

Trener lub osoba prowadząca zajęcia: seniorzy, którzy mają na swoim koncie sportowe sukcesy, świetnie odnajdą się w roli trenera. Jak nikt inny wiedzą przecież, na co zwrócić uwagę układając plan treningowy, a także jak uniknąć najczęstszych kontuzji. Znajomość tajników konkretnej dyscypliny to nieoceniony atut podczas organizacji wszelkich wydarzeń, zawodów i rozgrywek – od planowania, przez przygotowanie kondycyjne zawodników, po zajęcie honorowego miejsca wśród jurorów. Wolontariat w klubie sportowym to również świetna okazja do nawiązania nowych kontaktów: z rówieśnikami, ale również z przedstawicielami innych pokoleń, np. młodzikami. Bez wątpienia upieką tu Państwo dwie pieczenie na jednym ogniu i oprócz ciekawego hobby zyskają też lepszą kondycję fizyczną.

Specjalista w dziedzinie organizacji, administracji lub marketingu: mało kto może konkurować z seniorami pod kątem znajomości tajników danej dziedziny i wszechstronnego obycia w kwestiach organizacyjnych. Nie dziwi zatem fakt, że tak wiele osób starszych świetnie odnajduje się w roli członka zarządu różnorakich stowarzyszeń oraz instytucji. Do pełnionych przez nich obowiązków często należą:

• zarządzanie organizacją (np. zespołem, finansami, księgowością)

• reprezentowanie stowarzyszenia na zewnątrz (również w kwestiach prawnych)

• przeróżne czynności organizacyjne (np. planowanie kursów, wydarzeń cyklicznych, mistrzostw czy jubileuszy).

Jeśli zaangażują się Państwo w którekolwiek ze wspomnianych działań, najprawdopodobniej większość obowiązków będą Państwo dzielić z innymi członkami organizacji. Jednak każdy, nawet najmniejszy wkład się liczy! Czasami nawet pozornie błaha czynność, taka jak podwiezienie grupy młodzieży na zawody, może okazać się bezcenna.

To, ile czasu poświęcą Państwo na wspieranie stowarzyszenia non-profit zależy w głównej mierze od rodzaju wykonywanych obowiązków. Jako trener lub osoba prowadząca zajęcia muszą być Państwo gotowi samodzielnie wykonać lwią część zadań. Z kolei praca członka zarządu wymaga elastyczności i pozostawania w ciągłym kontakcie z innymi. Przed podjęciem wyzwania warto zastanowić się, na którym stanowisku najlepiej wykorzystają Państwo swoje mocne strony.

Możliwości zaangażowania w lokalne przedsięwzięcia społeczne jest bez liku, warto zatem zasięgnąć informacji w takich miejscach, jak:

• przedszkola

• szkoły

• domy młodzieży

• wielopokoleniowe centra aktywności.

Akcja „Seniorzy czytają dziecim”

Zaobserwowano, że głośne czytanie kilkulatkom na wiele sposobów wspiera ich rozwój emocjonalny i umysłowy. Specjaliści z Fundacji „Cała Polska czyta dzieciom” wyjaśniają, w jaki sposób ta czynność pobudza u maluchów wyobraźnię, wzbogaca ich zasób słownictwa i poprawia kompetencje społeczne. W ramach wolontariatu senioralnego mogą Państwo przez kilka godzin w tygodniu wcielić się w rolę lektora w przedszkolach, centrach kultury i świetlicach dla dzieci. Osobom, dla których czytanie jest życiową pasją, wprowadzanie kilkuletnich szkrabów w świat lektur z pewnością przyniesie mnóstwo radości. Równocześnie podczas takich spotkań wspierana jest kompetencja czytelnicza wśród maluchów. Państwa głos nie tylko ożywi bohaterów opowieści, ale przy odrobinie szczęścia zaszczepi w zasłuchanych maluchach szacunek i miłość do książek. Ogromnym plusem tego przedsięwzięcia jest również to, że nie wymaga ono żadnych specjalnych przygotowań. Akcja „Seniorzy czytają dzieciom” prężnie działa w wielu polskich miastach. Dodatkowych informacji można szukać w lokalnych Klubach Seniora i bibliotekach publicznych.

„Przyszywany dziadek, przyszywana babcia”

Ciekawość i chęć odkrywania świata leżą w naturze każdego szkraba. Dzieci mają potrzebę nieustannej zabawy, rozrabiania i próbowania nowych rzeczy. Rzecz jasna najlepiej, by nad eksperymentami milusińskich czuwał ktoś dorosły, doświadczony, w razie potrzeby służący radą i cierpliwością. Gdy rodzice zajęci są pracą, w tej roli najlepiej sprawdzają się dziadkowie! Jednak wielu z nich mieszka daleko od swoich wnuków lub z różnych innych przyczyn nie może się nimi zajmować. Pomocna może się wtedy okazać szczególna forma wolontariatu dla seniorów – inicjatywa „Przyszywany dziadek, przyszywana babcia”. By stać się jednym z nich wcale nie trzeba wiele: wystarczy wygospodarować kilka godzin w tygodniu. Mogą Państwo zaangażować się w przeróżny sposób – od tradycyjnej opieki nad dziećmi w domu, przez wspólne pieczenie ciasteczek, po zorganizowane wyjścia do kina, teatru lub na spacery po lesie. Wybór aktywności zależy jedynie od wyobraźni opiekunów i upodobań podopiecznych. Wspólnie spędzony czas przynosi korzyści zarówno dla maluchów jak i seniorów, a największą z nich jest powstanie między nimi głębokiej i trwałej więzi emocjonalnej. Stąd jest to idealna forma wolontariatu społecznego dla osób, które chcą się w coś zaangażować na dłużej. Jeśli chcą Państwo spróbować swoich sił w roli przyszywanych dziadków, warto zwrócić się do regionalnego centrum wolontariatu lub skorzystać platformy internetowej TuDu[. Obie organizacje pośredniczą pomiędzy wolontariuszami a rodzinami, zgłaszającymi się do programu.

W tej formie aktywności najważniejsze jest odpowiednie dobranie opiekunów i podopiecznych pod względem charakteru. Nierzadko współpraca rozpoczyna się więc od kilka tygodni próbnych, podczas których przyszywana babcia lub dziadek powoli zaznajamia się ze specyfiką danej rodziny, zasadami wychowania, które w niej panują, a także temperamentem maluchów. Dodatkowo obie strony poznają swoje cechy szczególne, w tym m.in. dolegliwości, ograniczenia lub alergie. Na następnym etapie ustalane są konkretne ramy czasowe opieki, a także wzajemne życzenia i oczekiwania.

Wolontariat szkolny dla seniorów – korepetycje i pomoc w odrabianiu lekcji

Również dzieci w wieku szkolnym potrzebują wsparcia, by poradzić sobie z wyzwaniami dnia codziennego. Dlatego nauczyciele i rodzice często szukają wolontariuszy, którzy mogliby częściowo odciążyć ich w obowiązkach. Wielu seniorów świetnie sprawdza się w tej roli, pomagając dzieciom w nauce.

Dzięki swojemu bogatemu doświadczeniu emeryci mogą też spełniać się na innych stanowiskach w placówkach edukacyjnych. Coraz częściej prosi się ich o zajęcie funkcji mediatora szkolnego podczas rozwiązywania wyjątkowo trudnych konfliktów. Oprócz tego, mogą się Państwo stać niezastąpionymi ekspertami w kwestii organizacji wszelkich wydarzeń, zawodów, mistrzostw i konkursów, swoją obecnością zwiększając autorytet każdej komisji szkolnej olimpiady lub jury konkursu młodych talentów.

Osoby starsze mogą również pełnić niezwykle ważną rolę, współpracując z przyszkolnymi biurami doradztwa zawodowego. Dzieląc się z młodymi ludźmi kawałkiem własnej historii, pomagają im odnaleźć swoje mocne strony i wybrać właściwą ścieżkę rozwoju. Dzięki swojej charyzmie seniorzy sprawiają też często, że młodzież zaczyna bardziej wierzyć we własne możliwości. A emeryci mogą z dumą i satysfakcją śledzić poczynania swoich podopiecznych.

W Polsce ta forma zaangażowania wciąż nie jest bardzo rozpowszechniona. Jedną z pierwszych inicjatyw wolontariatu pracowniczego dla seniorów był program aktywizacji emerytów realizowany przez City Bank Handlowy w 2011 roku. Sytuacja zmienia się jednak dynamicznie i coraz więcej przedsiębiorców zdaje sobie sprawę z niewykorzystanego kapitału społecznego osób starszych.

Seniorzy seniorom – wolontariat wśród rówieśników

Emeryci szczególnie dobrze rozumieją się z osobami z tej samej grupy wiekowej. I nic dziwnego! Dzielą z nimi przecież wspólne zainteresowania, problemy, a także podobne doświadczenia życiowe. Wolontariusz w starszym wieku świetnie odnajdzie się zatem we wszelkich instytucjach i organizacjach niosących pomoc innym seniorom. Należą do nich przeróżne domy opieki, centra kulturowe, fundacje i stowarzyszenia. Najczęściej poszukuje się osób do pomocy przy:

• organizacji wydarzeń

• prowadzeniu kursów

• doradztwie i opiece

• przewodzeniu wycieczkom i pielgrzymkom.

Taka forma zaangażowania pozwoli Państwu dodatkowo rozwinąć kompetencje społeczne oraz nawiązać nowe kontakty z osobami w podobnym wieku.

Wolontariat dla seniorów – jak się zaangażować?

Wyżej opisane dziedziny działalności non-profit to tylko początek. Tak naprawdę możliwości działań społecznych dla seniorów jest dużo więcej. By poznać rzeczywiste potrzeby lokalnej społeczności, warto wybrać się do pobliskich instytucji pożytku publicznego i zapytać, w jakich dziedzinach najchętniej przyjmuje ochotników. Poszukiwania mogą Państwo rozpocząć od wizyty w następujących miejscach:

• lokalne organizacje charytatywne i NGO

• Centra Inicjatyw Senioralnych: centrumis.pl

• Kluby Seniora: zdrowy-senior.org/kategoria/organizacje-senioralne/kluby-seniora

• Regionalne Centra Wolontariatu: wolontariat.org.pl

Wspomniane instytucje czekają na wolontariuszy z otwartymi ramionami. Mogą w nich Państwo również zasięgnąć rady, co do tego, jaki typ zaangażowania społecznego najlepiej pasuje do Państwa indywidualnych potrzeb i możliwości. Przed udaniem się na konsultację warto zastanowić się nad tym, ile godzin w tygodniu chcą Państwo poświęcić na wolontariat oraz w jakich dziedzinach mają Państwo najwięcej do zaoferowania.

Brak doświadczenia w konkretnym rodzaju działalności nie powinien jednak stać na przeszkodzie w rozpoczęciu wolontariatu. Większość organizacji zapewnia podstawowe szkolenia, przygotowujące seniorów do podjęcia nowej roli. Często dużo bardziej od konkretnej wiedzy liczą się Państwa entuzjazm, doświadczenie życiowe i szczera chęć niesienia pomocy innym.

Podsumowanie

Starsze pokolenie to prawdziwa skarbnica wiedzy i doświadczenia w niemal wszystkich dziedzinach życia. Przyszywana babcia czy przyszywany dziadek, którzy są zaangażowani w sprawy innych, to niebywale cenna relacja. Coraz więcej instytucji i przedsiębiorstw zdaje sobie sprawę z niesamowitego kapitału społecznego seniorów. Do współpracy zapraszają kluby sportowe, przedszkola i szkoły, a także niezliczone organizacje pożytku publicznego. To czy ich zaproszenie trafi na podatny grunt zależy tylko od Państwa. Jedno jest pewne. Zarówno badania naukowe i praktyka dowodzą, że wolontariat dla seniorów niesie ze sobą cały szereg korzyści dla wszystkich zaangażowanych stron.

______________________________________________

Źródła

https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/gospodarka-spoleczna-wolontariat/wolontariat-i-praca-niezarobkowa-na-rzecz-innych/wolontariat-w-2022-r-,3,1.html

(dostęp 2.06.2023)

https://www.gazetasenior.pl/trener-dla-seniora

(dostęp 2.06.2023)

http://pedkat.pl/images/czasopisma/pk19/PK19_14.pdf

(dostęp 2.06.2023)

https://publicystyka.ngo.pl/srebrny-wolontariat-czyli-o-wolontariacie-seniorow-i-seniorek

(dostęp 2.06.2023)

https://wolontariat.waw.pl/o-projekcie/

(dostęp 2.06.2023)

https://tudu.org.pl/project/show/169

(dostęp 2.06.2023)

Źródła zdjęć w kolejności chronologicznej w tekście:

Zdjęcie tytułowe: iStock/RgStudior

1. zdjęcie w tekście: iStock/SDI Productions

2. zdjęcie w tekście: iStock/portishead1

3. zdjęcie w tekście: iStock/Sanja Radin