Ogród samowystarczalny – młoda kobieta sadzi i zbiera własne plony.

Przydomowy ogródek: uprawa warzyw bez tajemnic

Własny ogródek to nie tylko miejsce do odpoczynku i relaksu, ale również raj na ziemi dla ludzi chcących uprawiać własne warzywa i owoce. Dysponując odpowiednią przestrzenią, możesz samodzielnie hodować wiele różnych odmian roślin jadalnych, dzięki którym stworzysz ogród samowystarczalny i zapewnisz sobie zapasy żywności na cały rok. W celu osiągnięcia samowystarczalności należy sporządzić sezonowy plan uprawy warzyw i owoców oraz dowiedzieć się, w jaki sposób sadzić rośliny towarzyszące, a także zrozumieć, czym jest tzw. płodozmian.

Ogród samowystarczalny – mężczyzna sadzi warzywa.

W tekście

Przydomowy ogródek – co powinien wiedzieć każdy przyszły ogrodnik
Plan sadzenia warzyw – cenne wskazówki na temat płodozmianu
Kalendarz upraw i dobre sąsiedztwo warzyw
Jak przechowywać warzywa na zimę

Uprawa warzyw i owoców dla początkujących: garść podstawowych informacji

Kto chętnie sadzi własne warzywa, na pewno nie raz marzył o tym, aby ze zbiorów móc wyżywić siebie i swoją rodzinę. Jeśli masz dużą działkę, na której pomieścisz większą uprawę, zastanawiasz się pewnie, jak na szeroką skalę hodować warzywa i owoce. W tym celu przemyśl dokładnie:

Ile czasu możesz zainwestować na uprawę ogrodu?
Jak dużą powierzchnią działki dysponujesz?
Jakie rodzaje warzyw i owoców chcesz zasadzić?
Ile osób – i w jakim stopniu – pragniesz wyżywić z przyszłych upraw?
Jakim budżetem dysponujesz?

Mając na uwadze powyższe kwestie, rozpocznij przygotowania grządek pod swoją uprawę. Na początku staraj się rozwijać swoje zagony małymi krokami, aby lepiej kontrolować i pielęgnować cały ogródek. Najlepiej zacząć od jednej lub dwóch grządek, na których zasadzisz tylko parę różnych warzyw.

Aby prawidłowo oszacować własne zapotrzebowanie, musisz przez kilka miesięcy skrupulatnie odnotowywać, jakie jarzyny i owoce kupujesz. Na podstawie tych wyliczeń zaplanujesz mniej więcej, ile jedzenia w najbliższym czasie będziesz potrzebować. Początkujący ogrodnicy mogą w ten sposób ocenić, które rośliny warto faktycznie hodować.

__________

Pamiętaj, że...

Dla osób starszych, niepełnosprawnych ruchowo lub planujących założenie ogródka na balkonie, świetnym rozwiązaniem będzie korzystanie z podwyższonych grządek. Te, w zależności od wymiarów, można łatwo uprawiać na stojąco lub siedząco.

__________

Plan sadzenia warzyw - ogród samowystarczalny krok po kroku

Jeśli potrafisz mniej więcej oszacować, ile czasu możesz poświęcić na prace działkowe i jakie masz potrzeby, możesz zacząć planować czym obsadzisz grządki.

Analiza działki i jej przemiana w ogród samowystarczalny

Chcesz, by zawartość waszych talerz w dużej mierze składała się z plonów własnego ogrodu? Przyjrzyj się dokładnie swojej działce warzywnej. Przeanalizuj, jakie jest jej nasłonecznienie i oceń jakość gleby. Aby odnosić sukcesy w uprawie warzyw i owoców, należy spełnić następujące kryteria:

Nasłonecznienie: twoje grządki powinny być skierowane na południe, aby zapewnić roślinom odpowiednią ilość naturalnego światła.
Właściwości terenu: najlepszym gruntem jest względnie płaska działka lub południowy stok o delikatnym nachyleniu. Dodatkowo powinien być to teren osłonięty od wiatru.
Podłoże: aby skutecznie uprawiać rośliny jadalne, gleba nie powinna być ani zbyt piaszczysta, ani gliniasta. W celu poprawy jakość ziemi, warto wymieszać ją z kompostem.
Nawodnienie: jeśli chcesz ułatwić sobie pracę, możesz pomyśleć o zainstalowaniu automatycznego systemu podlewania. Jednak warto pamiętać o tym, że jest to dość droga inwestycja. Znacznie oszczędniejsze będzie nawadnianie gruntu wężem lub konewką. Pomyśl także o zbiornikach na deszczówkę, dzięki nim nie tylko oszczędzisz pieniądze, ale również zadbasz o środowisko.

__________

Czy wiesz, że...

Właściwości gleby można sprawdzić wykonując prosty test. Weź garść mokrej ziemi i ściśnij w dłoni. Następnie postaraj się uformować coś na kształt rolki. Jeśli bez trudu uzyskasz zbitą, ale nie kleistą masę, wtedy możesz mieć pewność, że dysponujesz dobrą mieszanką gleby. Gdy rolka jest kleista, masz ziemię gliniastą, natomiast krucha świadczy o zbyt piaskowym podłożu.

__________

Stopień samowystarczalności i konieczna ilość wymaganej przestrzeni na grządki

W celu łatwej uprawy i dostępu do hodowanych roślin, powinno się zaplanować grządki nie szersze niż 1,30 metra. Przyjęło się również obsadzanie rabatek na planie prostokąta. Wygodny dostęp do nich zagwarantujesz tworząc główne ścieżki o szerokości metra i poboczne przejścia szersze niż 60 centymetrów. Aby oszacować, jaką powierzchnię musisz obsadzić, by móc się bez trudu wyżywić z owoców własnej pracy, sporządziliśmy orientacyjne zestawienie poziomów samowystarczalności:

Stopień samowystarczalności & Powierzchnia sadzenia

Uprawa pojedynczych okazów drzew i roślin jadalnych: Wymagana przestrzeń zależy od rodzaju hodowanych roślin (wystarczy nawet jedna grządka, gdy uprawia się mały ogródek warzywny na balkonie)

Częściowa samowystarczalność: od 25 m² na osobę

Znaczna samowystarczalność: od 70 m² na osobę

Całkowita samowystarczalność: od 160 m² na osobę

Płodozmian – infografika o rotacji roślin w ogródku.

Płodozmian warzyw: jak najlepiej wykorzystać substancje odżywcze
zawarte w glebie

Optymalnym zagospodarowaniem przestrzeni w celu wyżywienia jednej osoby będzie obsadzenie czterech grządek warzyw, jednego zagonu ziół, a także wydzielenie odpowiedniej powierzchni na owoce jagodowe oraz drzewa. Aby adekwatnie wykorzystać substancje odżywcze zawarte w glebie, powinno się stosować płodozmian i działać na podstawie następującego systemu:

Grządka 1 – rośliny o dużych wymaganiach:

warzywa i owoce potrzebujące bardzo odżywczej ziemi, powinny być sadzone na glebie nawożonej kompostem i w trakcie uprawy regularnie użyźniane. Do tej grupy roślin zaliczane są pomidor*, ogórek, cukinia, papryka, szparag, kapusta, ziemniak, seler, a także bakłażan.

Grządka 2 – rośliny o średnich wymaganiach:

uprawy te nie wymagają tak dużego zaangażowania z naszej strony, jak rośliny z pierwszej grządki. Mimo wszystko, ich podłoże należy jesienią wymieszać z nawozem. Do warzyw o średnich wymaganiach zaliczamy sałatę siewną, buraka, mangold, roszpunkę, marchewkę, szpinak, cebulę, koper włoski, a także kalarepę.

__________

Pamiętaj, że...

Istnieją również rośliny uprawne, którym nie powinniśmy zbyt często zmieniać miejsca uprawy, przez co nie nadają się do corocznej rotacji w ramach płodozmianu. Na przykład rabarbar, *pomidory i truskawki powinny być wysadzane w tym samym miejscu przez dwa, trzy lata.

__________

Grządka 3 – rośliny o małych wymaganiach:

sadzonki tego typu mogą z powodzeniem rosnąć nawet na jałowej glebie. Są to między innymi: zioła, rzodkiewka, czosnek, rukola, groszek i fasolka.

__________

Nie zapomnij...

Początkujący działkowicze mogą odczuwać natłok informacji związany z koniecznością stosowania zarówno wsiewki jak i płodozmianu. Rozeznanie w tych tematach ułatwi ci na pewno nasza infografika, w której w prosty sposób wyróżniliśmy podstawowe fazy sadzenia poszczególnych roślin.

__________

Grządka 4 – nawozy zielone:

do uprawy na nawóz zielony najlepiej nadają się rośliny motylkowe, przykładowo: łubin żółty, seradela, peluszka. Spulchniają i wzbogacają one glebę w wiele minerałów, a przy okazji mogą być bardzo ekologiczne, zwłaszcza gdy dostarczają nektaru pszczołom.

Rotacja zasiewu grządek, czyli płodozmian, powinien następować co roku i być przeprowadzany zgodnie z ruchem wskazówek zegara. Tam, gdzie rosły rośliny o dużych wymaganiach, należy rok później posadzić nawozy zielone, aby gleba naturalnie się użyźniła. Warzywa i owoce z pierwszej grządki powinny następnie zostać posadzone w drugiej rabatce. Podobnie robimy z roślinami o średnich wymaganiach i sadzimy je w trzeciej grządce, a niewymagające sadzonki rozsiewamy w czwartej grządce. Dzięki temu ziemia może odpocząć i się naturalnie użyźniać, a nasze uprawy mają glebę bogatą w minerały.

Plan sadzenia warzyw – jak stosować wsiewkę i międzyplon?

Jeśli pragniesz odpowiednio wesprzeć uprawę swoich roślin, musisz pamiętać nie tylko o płodozmianie, ale również o stosowaniu wsiewki. Tu warto zapoznać się chociażby ze znaczeniem takich terminów jak: międzyplon i poplon.

Wsiewka poplonowa w ogrodzie samowystarczalnym

Wsiewka to dodatkowa roślina sadzona między uprawami, która dobrze uzupełnia główny zasiew – wzmacnia go i odstrasza szkodniki. W tym celu najpierw zaplanuj, które warzywa i owoce chcesz uprawiać, a następnie wybierz pasujące do nich uprawy sąsiadujące. Listę dobrych sąsiadów wśród roślin znajdziesz tutaj:

PDF-Download - Pobierz PDF - Sąsiedztwo warzyw

Międzyplon i poplon w przydomowym ogródku

Ze względu na odmienne potrzeby roślin oraz ich różny czas dojrzewania, na jednej grządce możliwy jest różnorodny wysiew, nawet trzy razy do roku. W gruncie rzeczy dzielimy warzywa na trzy kategorie:

Rośliny, które nadają się na przedplon: te warzywa można wysiać już w marcu, gdyż bez problemu zniosą ewentualne przymrozki. Ich plony zbiera się z reguły od połowy mają do czerwca. Zalicza się do nich: rzodkiewkę, buraka, różne odmiany sałaty, marchew oraz zioła.
Plon główny: od połowy maja warto rozpocząć siew warzyw, których plonów najbardziej wyczekujemy. Rośliny te, dojrzewając w czasie ciepłych miesięcy, będą miały optymalne warunki do wzrostu. Na ten siew nadają się najlepiej: ogórki, pomidory, cukinia, dynia i różne odmiany kapusty.

Uprawa warzyw - ogrodniczka zbiera plony z grządki.

Poplon: są to rośliny, którym nie przeszkadzają niższe temperatury. Dzięki temu można zbierać je zimą. Aby było to jednak możliwe, należy pomyśleć o ich zasadzeniu już na przełomie lipca i sierpnia. Do tej grupy zaliczamy roszpunkę, por, jarmuż, szpinak czy brukselkę.

Jeśli szukasz dobrego planu siewu uwzględniającego płodozmian i chcesz wiedzieć, które warzywa nadają się na przedplon, plon główny i poplon, skorzystaj z naszej infografiki. Dowiesz się z niej, jak w prosty i wydajny sposób obsadzić grządki w przydomowym ogródku.

Jak przechowywać warzywa na zimę?

Każdy, kto planuje wyżywić rodzinę z własnej uprawy i cieszyć się samowystarczalną działką, powinien dobrze przygotować się na zimę oraz wiedzieć, jak zrobić odpowiednie zapasy warzyw i owoców. Najważniejsze metody na długie zachowanie wartości odżywczych twoich plonów to:

Suszenie: niektóre warzywa, owoce i zioła nadają się do suszenia w piekarniku. Odpowiednie do tego będą pomidory, cukinia, bakłażan, cebula, grzyby leśne, czosnek, marchew, jabłka, a także śliwki.
Zamrażanie: dzięki odpowiedniej temperaturze, można przez długi czas przechowywać jedzenie w zamrażarce. W ten sposób, twoje zapasy dotrwają bez problemu do zimy. Nie wszystkie jednak warzywa i owoce się do tego nadają. Najlepiej przechowywać w ten sposób: jagody, truskawki, maliny, jabłka, gruszki, rabarbar, papryka, marchew, cukinia, groszek i fasolę, kapustę, szpinak oraz różne pestkowce, takie jak brzoskwinie lub czereśnie.
Zagotowanie: takie produkty jak groszek, fasola, marchew, pomidory, buraki, czereśnie lub gruszki można również ugotować w temperaturze 180° C i zawekować. Dzięki temu będą nadawać się do spożycia przez wiele miesięcy.
Smażenie: zrobienie własnej marmolady, to świetny i zdrowy pomysł na osłodzenie sobie posiłków. Do przygotowania konfitury nadaje się większość owoców. Najlepsze będą różne odmiany jagód oraz cytrusów.
Marynowanie: bez względu na konkretną metodę – zalewa octowa, olejowa czy solona – warzywa i owoce pozostaną w nich długo zdatne do spożycia. Ogórki, rzodkiewki, papryka, cebula, buraki i cukinia świetnie nadają się do zakwaszenia lub zalania w oleju.
Apertyzacja: poprzez zamknięcie w szczelnym pojemniku i pozbawienie go powietrza, można również zadbać o dłuższą przydatność artykułów spożywczych. Ten współczesny sposób przechowywania nadaje się do utrzymania świeżości większości warzyw i owoców.

Planując uprawę własnych warzyw i owoców, pamiętaj o zadbaniu o odpowiednią przestrzeń do ich przechowywania, głównie z myślą o możliwości spożycia ich zimą.

Podsumowanie: działka warzywna zadba o witaminy na twoim talerzu

Przy pomocy dobrego planu sadzenia i wykorzystania grządek, stworzysz bogaty w uprawy przydomowy ogródek. Jeśli przy okazji znajdziesz na to czas i siły, możesz zapewnić sobie i swojej rodzinie dietę pełną witamin i składników mineralnych.Działka samowystarczalna wymaga odpowiedniego zaplanowania rabatek i konsekwentnego stosowania się do zasad płodozmianu. Najlepiej rozwijać swoje umiejętności stopniowo i z czasem powiększać plony. W ten sposób uprawa przydomowego ogródka będzie przyjemna i owocna.

Odkryj więcej artykułów: