Urban Garden – przyjaciółki leżą w hamaku i rozmawiają w miejskim ogrodzie na dachu budynku.

Urban Gardening: zielona moda na ogródki miejskie

Dzięki oddolnym inicjatywom miejskiego ogrodnictwa, szara przestrzeń aglomeracji zyskuje co rusz nowe roślinne oazy. Dachy budynków, tarasy, balkony, a nawet parapety zielenią się od grządek z warzywami i mienią kolorami kwiatowych rabatek. Coraz więcej osiedli może pochwalić się własnymi ogrodami społecznymi. Ty też tęsknisz za naturą i chcesz mieć swój udział w globalnym trendzie, jakim jest Urban Gardening? W takim razie sprawdź, jak założyć swój pierwszy miejski ogródek w podwyższonych grządkach na balkonie, tarasie lub podwórku.

Ogród na balkonie – wiosną kobieta wynosi na balkon rośliny, które zimowały w mieszkaniu.

W tekście

Na czym polega Urban Gardening?
Jak zrobić podwyższone grządki na balkon
Czym wypełnić podwyższone grządki
Ogród warzywny na balkonie: co zasadzić
Dodatkowe porady i wskazówki

Na czym polega trend Urban Gardening?

Pod pojęciem Urban Gardening kryją się rozmaite formy ogrodnictwa miejskiego: od parapetowych mikrorabatek po spore powierzchniowo społeczne zagony warzywne. Miłośnicy tego trendu szukają przeciwwagi dla szarego i nierzadko przygnębiającego betonowego krajobrazu. Jednak powstające jak grzyby po deszczu zielone oazy są czymś więcej niż tylko urozmaiceniem miejskiej monotonii! Ich twórcom często przyświecają idee prospołeczne i proekologiczne – chcą zbudować sąsiedzką wspólnotę z innymi ogrodnikami, a jednocześnie wnieść osobisty wkład w ochronę przyrody i klimatu. Dla miłośników Urban Gardeningu czerpanie radości z kontaktu z naturą oraz wzajemna wymiana doświadczeń są nieraz ważniejsze niż wielkość zebranych plonów.

Jeśli uwielbiasz kwietne rabatki lub chcesz spróbować swoich sił w uprawie ziół i warzyw, miejskie ogrodnictwo to coś dla ciebie. Samodzielnie zdecyduj, czy chcesz być częścią szerszej inicjatywy i np. współtworzyć osiedlowy warzywnik, czy wolisz skupić się na roślinach we własnych czterech ścianach. Możliwości działań spod znaku Urban Gardening jest naprawdę wiele:

Projekty, wspierane przez władze miasta, gminy lub regionu: miejskie ogrody społeczne, rewitalizacje przestrzeni zielonych, warsztaty ogrodnicze.
Projekty w twojej okolicy, dzielnicy lub sąsiedztwie: osiedlowe ogrody społeczne, obsadzanie roślinami wspólnych podwórek, skwerów i trawników, zakładanie warzywników na ogólnodostępnych dachach i tarasach.
Projekty DIY na własnym balkonie, tarasie lub parapecie: skrzynki balkonowe, podwyższone grządki, ogród wertykalny, naścienne kieszenie na rośliny.
Uprawa roślin w domu: doniczki na parapetach, drabinki z ziołami, roślinne ścianki działowe, wiszące kwietniki-makramy.

Innym sposobem na realizowanie ogrodniczej pasji w mieście może być zakup lub wynajem działki na przedmieściach. Dowiedz się, jakie stowarzyszenia ogrodowe działają w twojej okolicy. Być może okażą się one przepustką do środowiska działkowców hobbystów, w którym nawiążesz nowe, inspirujące znajomości.

Podwyższone grządki na balkonie: as w rękawie miejskiego ogrodnika

Idea miejskiego ogrodnictwa skradła ci serce i zastanawiasz się, jak „zazielenić” przestrzeń wokół? Zacznij od swojego balkonu! Do wyczarowania małego ogrodu warzywnego lub zielnika wystarczy, że wydzielisz na nim osobny, słoneczny kąt. Co jednak, jeśli twój dostęp do naturalnego światła jest ograniczony, np. przez zacieniający murek lub balustradę? Z pomocą przyjdą ci podwyższone grządki – dzięki nim optymalnie wykorzystasz każdy promień słońca docierający na balkon. Jednocześnie staną się one cennym sprzymierzeńcem twojego kręgosłupa, zaoszczędzając ci niepotrzebnego schylania. Zanim na dobre rozpoczniesz przygodę z uprawą roślin, zapoznaj się z garścią przygotowanych przez nas wskazówek.

Jak zrobić podwyższone grządki na balkon: wymiary, waga i rodzaje

Podwyższone grządki to obecnie jeden z najgorętszych ogrodniczych trendów. Bez problemu kupisz je lub zamówisz w każdym specjalistycznym markecie. Jeśli masz zacięcie DIY, możesz też pokusić się o własnoręczne przygotowanie skrzynek. Ogromną popularnością cieszą się m.in. internetowe tutoriale upcyklingowe jak wykonać podwyższane grządki z palet. Bez względu na to, którą opcję wybierzesz, przed podjęciem decyzji:

1. Dokładnie zmierz swój balkon. Szukając optymalnego miejsca na grządki, zwróć uwagę gdzie dociera najwięcej promieni słonecznych. Zaobserwuj też, jak warunki świetlne zmieniają się w zależności od pory dnia. Znajdź optymalny kąt do postawienia skrzynek, po czym zmierz go wzdłuż i wszerz.

2. Zwróć uwagę na dopuszczalne obciążenie. Wysokie, masywne grządki bez nóżek czasami ważą więcej niż mogłoby się wydawać. Dlatego z wyprzedzeniem dowiedz się u zarządcy budynku, z jakim maksymalnym obciążeniem poradzi sobie twój balkon. W razie potrzeby wybierz dużo lżejszy wariant, czyli podwyższone grządki na nóżkach.

Znasz już zalecane wymiary i wagę twoich skrzynek? Wobec tego do dzieła! Czas, by wypełnić je gąszczem zielonych roślin.

__________

Czy wiesz, że...

Na niewielkim balkonie lub tarasie świetnie sprawdzą się podwyższone grządki na kółkach. Jeśli, z jakiegoś powodu, będziesz potrzebować więcej miejsca, możesz w mig zmienić układ skrzynek.

__________

Podwyższone grządki: czym wypełnić skrzynki na balkonie?

Po wybraniu odpowiednich skrzynek i ustawieniu ich w najbardziej słonecznym miejscu, kolej na następny krok – wypełnienie ich dobrze dobranym podłożem. Na początku warto poświęcić tej kwestii nieco uwagi. Starannie przygotowany grunt może dostarczać roślinom minerałów i składników odżywczych nawet przez kilka lat. Aby ziemia w podwyższonych grządkach miała właściwości prawdziwej gleby, skorzystaj ze sprawdzonego systemu czterech warstw:

Podwyższone grządki – warstwy:

1. warstwa: gałęzie, patyki, ścinki krzewów lub żywopłotu (20 – 30 cm)

2. warstwa: liście, skoszona trawa, trociny (15 – 20 cm)

3. warstwa: nierozłożony kompost, ewentualnie obornik (20 – 30 cm hoch)

4. warstwa: dojrzały kompost, ziemia ogrodowa wysokiej jakości (do krawędzi)

Tak skomponowane warstwy zapewniają podwyższonym grządkom odpowiednią cyrkulację wody i powietrza. Co więcej różnorodność masy organicznej powoduje, że nieustannie zachodzą w niej procesy tworzenia się bogatej w związki mineralne próchnicy, która będzie odżywiać twoje rośliny przez kilka kolejnych sezonów. Aby zachować optymalny poziom nawożenia, wystarczy odpowiednio wypełnić skrzynki raz na cztery do pięciu lat. Mimo to, na początku każdego sezonu uzupełnij wierzchnią warstwę grządki o trochę ziemi, bo procesy gnilne sprawiają, że jej poziom regularnie się nieco obniża.

__________

Nie zapomnij...

Aby nie dopuścić do przelania roślin, upewnij się, że twoja podwyższona grządka ma sprawny system odpływu wody. Może być nim specjalny zawór lub zwykłe dziurki w dnie skrzynki.

__________

Ogród warzywny na balkonie: co zasadzić w podwyższonych grządkach?

Słońce to największy sprzymierzeniec miejskiego ogrodnika. Jeśli zależy ci na pokaźnych plonach i pięknych okazach warzyw, owoców i ziół, przeanalizuj warunki świetlne na twoim balkonie i to nimi kieruj się przy planowaniu upraw. Zwróć uwagę na orientację grządek względem kierunków geograficznych. Inne rośliny nadają się na zalany słońcem taras południowy, a inne na zacienioną północną loggię. Początkujący mogą posiłkować się przygotowaną przez nas praktyczną ściągą:

Południowy balkon

Zioła & warzywa

bakłażany, cukinie, pomidory, fasolki, papryka i papryczki chili, ogórki, truskawki, jagody, drzewka owocowe, zioła śródziemnomorskie, szałwia, mięta

Kwiaty & rośliny zielone

dalie, pelargonie, kamelie, stokrotki, oleandry, portulaki, tunbergia oskrzydlona

Wschodni/zachodni balkon

Zioła & warzywa

fasolka, groszek, brokuły, kalarepa, rzodkiewka, rzepa, burak, różne rodzaje sałaty, zioła kuchenne

Kwiaty & rośliny zielone

bukszpan, werbena, brugmansja, scewola wachlarzowata, dzwonki, lobelie, petunie, aksamitki

Północny/cienisty balkon

Zioła & warzywa

czosnek zwykły i niedźwiedzi, boćwina, roszponka, rukola, szpinak, poziomki, estragon, kminek, szczypiorek

Kwiaty & rośliny zielone

rozwar wielokwiatowy, begonie, pokrzywy ozdobne, paprocie, dzwonki, laurowiśnie, iglaki

__________

Pamiętaj, że...

Zastanawiasz się, jakie kwiaty na balkon zasadzić w swoich skrzynkach? Postaraj się, by co najmniej kilka z nich było nektarodajnych. Dzięki temu zwabisz na swoje grządki pszczoły i inne pożyteczne owady zapylające i pośrednio przyczynisz się do wzrostu bioróżnorodności miejskiego ekosystemu.

__________

Gdy już wiesz, które rośliny najlepiej pasują do warunków świetlnych na twoim balkonie, możesz sporządzić plan nasadzeń. Dopasuj go do swoich oczekiwań. Przykładowo, jeśli chcesz, by grządka dostarczała ci dorodnych warzyw niemal przez cały rok, zastosuj kilka prostych reguł płodozmianu i międzyplonu. Opisujemy je szczegółowo w artykule o uprawianiu działki samowystarczalnej.

Doświadczeni hodowcy roślin wiedzą, że niektóre gatunki doskonale czują się w swoim towarzystwie – w tajemniczy sposób zwiększają wzajemne plony i odstraszają szkodniki. Poznaj zasady dobrego sąsiedztwa roślin i wykorzystaj je podczas planowania ogrodu warzywnego na balkonie. Podstawowa reguła głosi: im bliżej spokrewnione są ze sobą rośliny, tym dalej od siebie powinny zostać posadzone. W razie wątpliwości zajrzyj do przygotowanej przez nas praktycznej infografiki z przykładami dobrego i złego sąsiedztwa warzyw.

Podwyższona grządka – mężczyzna hoduje szczypiorek i inne zioła na balkonie.

Warto też pamiętać o tym, by nie sadzić co roku tych samych roślin w tym samym miejscu. Każdy gatunek ma trochę inne zapotrzebowanie na składniki mineralne z gleby, przez co w podwyższonych grządkach możesz stosować te same zasady płodozmianu, co w uprawie tradycyjnego ogródka. By osiągnąć najlepsze rezultaty, spróbuj następującej kolejności sadzenia:

Rok 1.: rośliny o dużych wymaganiach glebowych (np. cukinia, pomidor, ogórek…)
Rok 2. i 3. : rośliny o średnich wymaganiach glebowych (np. sałata, marchew, burak…)
Rok 4. i 5. : rośliny o małych wymaganiach glebowych (np. zioła, rzodkiew, fasola…)

Weź pod uwagę powyższe wskazówki, a twoje podwyższone grządki warzywne z dużym prawdopodobieństwem wydadzą zaskakująco pokaźne plony. Początkujący ogrodnicy miejscy mogą zacząć od uprawy jednej skrzynki i po zdobyciu odrobiny doświadczenia, zaplanować więcej nasad w kolejnym roku.

Ogród lub zielnik na balkonie: dodatkowe porady i wskazówki

Oprócz wspomnianych już zasad płodozmianu i dobrego sąsiedztwa roślin, jest jeszcze kilka dodatkowych reguł, o których warto pamiętać, planując uprawę warzyw i ziół w podwyższonych grządkach:

Ziemia w skrzynkach najszybciej wysycha przy brzegach, dlatego podczas podlewania poświęć tym miejscom odrobinę więcej uwagi. W gorące dni nawadniaj grządki nawet kilka razy dziennie.
Zastanawiasz się co zrobić, by ziemia w twoich skrzynkach zachowała odpowiednią wilgotność, ale by nie pleniły się w niej chwasty? Zastosuj zabieg mulczowania gleby, nazywany też „ściółkowaniem“. Polega on na wyłożeniu podłoża wierzchnią warstwą organicznej ściółki, którą możesz kupić w sklepie ogrodniczym (np. przekompostowana kora) lub zrobić samodzielnie ze ścinek liści, trocin lub skoszonej trawy.
Podwyższone grządki na balkonie świetnie nadają się do posadzenia kilku nieco rzadziej uprawianych roślin jadalnych. Rozważ urozmaicenie swojego ogrodu w mieście o kilka kępek portulaki, kozibroda porolistnego, szczawiu, babki zwyczajnej lub szczypiorku czosnkowego. Dzięki nim na nowo odkryjesz zapomniane tradycyjne smaki, a twoja uprawa zyska trochę rustykalnego uroku.
Niektóre warzywa i zioła są łatwiejsze w hodowli, przez co lepiej nadają się dla początkujących ogrodników. Na początku swojej przygody z balkonową grządką postaw na: sałatę, ogórki, pomidory, truskawki, pietruszkę, rozmaryn i miętę.
Gatunki o dużych wymaganiach przestrzennych, takie jak dynia, cukinia czy pokaźniejsze odmiany kapusty niekoniecznie sprawdzą się na małej podniesionej grządce, gdyż zagarną dla siebie całą dostępną powierzchnię.
Zadbaj o to, by rośliny pnące, do których należą groszek, fasolka szparagowa i pomidory, ulokować na grządce tak, by nie blokowały światła innym warzywom. Najlepiej posadzić je w tylniej części skrzynki.
Za pomocą kilku prostych sztuczek możesz na bieżąco dopasowywać poziom użyźnienia gleby w podniesionych grządkach. Jeśli planujesz nasady wymagających upraw, zmieszaj górną warstwę ziemi z dodatkową porcją nawozu. Z kolei, gdy chcesz wykorzystać żyzny grunt do posiania roślin o małym zapotrzebowaniu na minerały, takich jak np. zioła śródziemnomorskie, zastosuj zabieg celowego wyjałowienia poprzez rozrzedzenie gleby żwirkiem.

Podsumowanie: urban gardening to świetny sposób na dodatkowe zazielenienie naszych miast

Podwyższone grządki mogą stać się świetną alternatywą dla tradycyjnego ogrodu i doskonałym sposobem na zazielenienie szarych betonowych miejsc. Oprócz balkonu dobrze sprawdzą się też na podwórkach, dachach budynków i innych wspólnie użytkowanych przestrzeniach. Miejskie ogrodnictwo ma jednak do zaoferowania o wiele więcej! Jeśli chcesz stać się częścią szerszej inicjatywy, dowiedz się, czy w twoim mieście działają już obywatelskie ogrody społeczne.

Odkryj więcej artykułów: