Studeren met een functiebeperking: info voor gehandicapte studenten*
Voor studenten met een handicap of chronische ziekte bieden scholen individuele maatregelen en ondersteunende voorzieningen om studiehindernissen weg te nemen. Een aangepast leerplan en goede toegankelijkheid van de universiteitscampus neemt hindernissen weg en stelt je in staat efficiënt aan de universiteit te studeren. Hier kun je zien welke ondersteunende diensten er zijn om je te helpen je studie zonder problemen af te ronden.
Welke ondersteuningsmogelijkheden tijdens je studie zijn er?
Een opleiding heeft een goed geregelde opeenvolging met leer- en examenfasen die aan bepaalde deadlines en eisen zijn verbonden. De mogelijkheid voor ondersteuning draagt bij tot gelijke kansen bij studies. Zo kunnen ook studenten met een mobiliteits- of zintuiglijke handicap of met een mentale of fysieke chronische ziekte zonder problemen aan de eisen van hun studie voldoen. Bovendien kan je je studie aanpassen aan je behoeften via speciale regelingen en individuele overeenkomsten.
Een aanspraak op ondersteuningsmogelijkheden voor studenten met een functiebeperking is wettelijk geregeld. Je kan je hierover meer informeren bij:
een studentenbegeleider
het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH)
het Directoraat Generaal voor personen met een handicap
studentendecaan of -arts
Als je met je studie begint, moet je de contactpersonen en de docenten tijdig op de hoogte brengen van je wensen en behoeften. Zo weet je zeker dat je op tijd bent voor het begin van je studie en van alle ondersteuningsmogelijkheden gebruik kunt maken. In de volgende paragrafen ontdek je welke ondersteuningsmogelijkheden er voor jou zijn.
Studeren met een handicap: het melden van je functiebeperking
Als je je aanmeldt voor een opleiding, moet je ervoor zorgen dat je aan alle toelatingsvoorwaarden voldoet. Dan kan je meestal je studies beginnen zoals gepland. Nadat je bent toegelaten voor je opleiding, kun je je beperking melden. In de wet wordt over handicap en chronische ziekte gesproken, met de verzamelterm functiebeperking bedoelen wij hetzelfde.
Studeren met een beperking – Ondersteuningsmogelijkheden in het alledaagse leven als student
Veel scholen en universiteiten helpen je om je studie zo in te richten dat het perfect bij jou en je behoeften past. Studenten met een functiebeperking kunnen daarom vaak een individueel studieplan samenstellen. Je kunt je voltijdse studie zo plannen dat je alles zonder stress aankunt en goede resultaten behaalt. Een andere mogelijkheid is een deeltijdstudie, waarbij je slechts de helft van het aantal uren per week studeert. Dit verlengt echter de totale studietijd. Afhankelijk van jouw persoonlijke situatie kun je ook overstappen van een deeltijdse naar een voltijdse studie.
Universiteiten houden ook rekening met studenten met een handicap in het kader van individuele cursussen en de leerweg:
Cursussen: bij de selectie van deelnemers voor een cursus met beperkte plaatsen, krijg je voorrang op andere studenten. Dit helpt je om aan je individuele tijdschema te voldoen.
(Gedeeltelijke) aanwezigheidsplicht: soms kunnen studenten met een handicap niet alle lessen bijwonen. Daarom kan je individuele uitzonderingen bespreken met je docent en gebruik maken van alternatieven voor aanwezigheid of vereiste studiepunten. Op die manier kan je toch slagen, ook al kan je niet altijd aanwezig zijn.
Studieplan: stages, laboratoriumwerk of excursies vormen vaak een groot onderdeel van het studieprogramma en moeten worden voltooid om met succes te kunnen afstuderen. Indien nodig kunnen studenten met een handicap of een chronische ziekte deze studieonderdelen over verschillende periodes spreiden of opnieuw inplannen, zodat je het studieprogramma zonder belemmeringen kunt voltooien. In individuele gevallen kan je ook alternatieve cursussen volgen.
Universiteitsbibliotheken bieden ook ondersteuning voor studeren zonder drempels. Zo kan men gebruik maken van verlengde uitleentermijnen of vaste werkplekken voor het huiswerk reserveren, die zijn uitgerust met apparatuur die geschikt is voor mensen met een handicap. Het bibliotheekpersoneel zal je ook helpen literatuur te vinden en te verkrijgen.
Ondersteuningsmogelijkheden bij examens en tentamens
Speciale regelingen kunnen je ook helpen om hindernissen in examensituaties weg te nemen. De universiteit kan de examentijd verlengen als studenten met een functiebeperking vaker of langer moeten pauzeren. Bovendien kan de examinering in een aparte kamer plaatsvinden. Op die manier kan je in een rustigere omgeving werken en/of heb je de mogelijkheid om op een werkplek te zitten die toegankelijk is voor mensen met een handicap. Zo nodig kan je ook examens in een andere vorm afleggen, bijvoorbeeld schriftelijk in plaats van mondeling of individueel in plaats van in een groep. Op die manier kan je je beter en meer individueel concentreren op de examentaken.
Bovendien bieden universiteiten de mogelijkheid om de deadlines voor huiswerk en scripties te verlengen. Dit geeft je dezelfde kansen als andere studenten om een uitgebreid onderzocht en gestructureerd essay te schrijven. Voorwaarden voor een verschuiving van de deadline zijn:
het vermogen om te werken wordt blijvend beperkt door je handicap
er is niet voldoende literatuur beschikbaar die aan jouw beperking is aangepast
je moet regelmatig rustpauzes nemen als gevolg van een chronische ziekte
Examendocumenten moeten altijd worden verstrekt op een manier die toegankelijk is voor mensen met een handicap. Bijvoorbeeld leerlingen met een visuele handicap hebben documenten in grote letters of taken als audiobestanden nodig.
Voorwaarden voor ondersteuningsmogelijkheden bij het studeren met een functiebeperking
Om aanspraak te kunnen maken op ondersteuningsmogelijkheden bij je studie, moet je een aanvraag indienen bij het examenbureau of de examencommissie. In deze aanvraag beschrijf je welke aanpassingen je nodig hebt bij je dagelijkse studentenleven of bij examens. Bewijs van je handicap is altijd vereist, bijvoorbeeld in de vorm van een medisch document, een pasje voor gehandicapten of een verklaring van de verantwoordelijke voor functiebeperkingen bij jou op school.
Ondersteuning en hulp: hulpmiddelen en assistentie voor barrièrevrij studeren
Naast de verschillende mogelijkheden waarvan studenten met een functiebeperking aan de universiteit gebruik kunnen maken, zijn er nog tal van andere hulpmiddelen die je kunnen ondersteunen bij je dagelijkse studie en bij de planning van je studie. Aan de ene kant kan je gebruik maken van technische hulpmiddelen. Het gaat bijvoorbeeld om laptops met een schermlezer voor dyslectici, gehoorversterkers voor slechthorenden of brailleprinters voor leerlingen met een visuele handicap. Sommige hulpmiddelen worden door de universiteit of de studentendiensten (in bruikleen) ter beschikking gesteld, zoals een mobiele hellingbaan, een bladzijdeloep of speciale apparatuur op computerwerkplekken.
Bovendien helpt een studieassistent je bij het dagelijkse leven aan de universiteit. Je kunt zelf beslissen wie je studiebegeleiding overneemt. In sommige gevallen kunnen je medestudenten of docenten deze rol op zich nemen. Jij bent verantwoordelijk voor het inhuren van een studieassistent. Als je hierbij hulp nodig hebt, kun je contact opnemen met de studentenwelzijnsadviseur van je school of de studentenvertegenwoordigers. Slechthorende leerlingen hebben vaak een gebarentolk of een schrijftolk nodig. Je kunt er bijvoorbeeld een vinden via een vereniging voor slechthorenden, zoals het Vlaams Communicatie Assistentie Bureau voor Doven. Afhankelijk van jouw behoeften kan een studieassistent je onder meer helpen met:
aantekeningen maken tijdens lezingen
lezen van teksten
literatuuronderzoek
voorbereiding en follow-up van het cursusmateriaal
Op deze manier ontvang je alle belangrijke studie-inhoud en kun je je optimaal voorbereiden op examens.
Toegankelijkheid op de campus
Het is belangrijk dat je alle lokalen zonder obstakels kunt bereiken en gebruiken. Als dit niet het geval is, kunnen de lessen worden verplaatst naar andere zalen die aan je eisen voldoen. Bovendien is er de mogelijkheid om een aanvraag in te dienen voor aanpassingsmaatregelen die bijdragen tot de toegankelijkheid. Dit kan bijvoorbeeld de aanleg van een korte helling zijn, zodat je met een rolstoel een kamer kunt bereiken. In andere gevallen kan het nodig zijn speciaal materiaal aan te schaffen, zoals tafels die onder de tafel kunnen worden geschoven. Zo kan je zonder beperkingen aan alle cursussen deelnemen en krijgt je universiteit belangrijke impulsen over hoe ze de collegezalen ook voor anderen toegankelijker kan maken.
Andere diensten die een universiteit toegankelijker maken:
gehandicaptentoiletten
gehandicaptenparkeerplaatsen
rustruimten
werkruimten met hulpmiddelen
conversiediensten die studiemateriaal aanpassen (bijv. brailleprinter)
Naast hulp bij het studeren met een handicap is aan veel universiteiten ook hulp bij het wonen met een handicap mogelijk. Veel koten in studentenhuizen zijn rolstoeltoegankelijk en aangepast voor mensen met allergieën en studenten met een audiovisuele beperking. Bij het aanvragen van een plaats in een studentenhuis krijgen studenten met een functiebeperking meestal voorrang, omdat de plaatsen beperkt zijn en je met een kot dicht bij de campus niet veel afstanden aflegt, waardoor je minder hindernissen tegenkomt.
Studeren met een beperking - financiering van studie en bijkomende kosten
Zoals elke student kunnen ook studenten met een functiebeperking gebruik maken van de mogelijkheden om hun studie financieel te ondersteunen. Met de hulp van studiefinanciering of studietoelagen van de overheid kan je je levensonderhoud en studiekosten financieren. Studeren met een handicap of een chronische ziekte kan echter ook extra kosten met zich meebrengen als je hulpmiddelen moet aanschaffen of je studie voor een bepaalde periode moet onderbreken. Je kan o.a. financiële voordelen ontvangen van:
het Directie-Generaal Personen met een handicap
de Vlaamse Sociale Bescherming
het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH)
het RIZIV
Zo kan je gebruik maken van alle ondersteunende diensten die tijdens je studie beschikbaar zijn en zonder hindernissen studeren.
Conclusie
Ondersteuningsmogelijkheden in je studie stellen je in staat je doelen te bereiken met dezelfde mogelijkheden als studenten zonder beperking. Door individuele overeenkomsten met studentendecanen, examenbureaus en instellingen, kunnen efficiënte oplossingen worden gevonden die aan jouw behoeften voldoen. Ondersteuning van technische hulpmiddelen en studieassistenten maken je dagelijks leven gemakkelijker, zodat je je zonder zorgen op je studie kunt concentreren.
* Deze gids vat algemene informatie samen over studieoriëntatie, -voorbereiding en -financiering om het voor studiekiezers gemakkelijker te maken om aan hun studie te beginnen. Deze informatie heeft niet specifiek betrekking op opleidingsmogelijkheden of functiebeschrijvingen bij C&A.
______________________________________________
Bronnen
https://handicap.belgium.be/nl/onze-dienstverlening/integratietegemoetkoming.htm
(geraadpleegd op 08-02-2023)
https://www.vaph.be/
(geraadpleegd op 08-02-2023)
https://www.ucll.be/studeren/student-aan-ucll/begeleiding/studeren-met-een-erkend-statuut/studeren-met-een-functiebeperking
(geraadpleegd op 08-02-2023)
https://www.vlaanderen.be/financiele-en-fiscale-tegemoetkomingen-voor-personen-met-een-handicap
(geraadpleegd op 08-02-2023)
Bronnen van de afbeeldingen
iStock.com/Wavebreakmedia
iStock.com/jacoblund
iStock.com/SeventyFour
iStock.com/mediaphotos
