Przejdź do wyszukiwaniaSkocz do głównej treści
Zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży – dziewczyna na wzgórzu o zachodzie słońca trzyma wyciętą uśmiechniętą buźkę.

Zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży

Jak dbać i radzić sobie z emocjami?

W zdrowym ciele zdrowy duch – to w jaki sposób dbamy o nasze ciało poprzez uprawianie sportu i zdrowe odżywianie, tak samo powinniśmy dbać o nasz umysł. Dobre samopoczucie pomaga nam nie tylko koncentrować się na naszych obowiązkach czy nauce, ale także cieszyć się z odpoczynku i czasu wolnego. W tym artykule opisujemy, czym jest zdrowie psychiczne, jak o nie dbać i gdzie szukać pomocy w razie kryzysu.

Czym jest zdrowie psychiczne i dlaczego jest ważne?

Zdrowie psychiczne to wszystko to, jak myślimy, jak się czujemy i zachowujemy. Osoby, których zdrowie psychiczne jest w normie przez większość czasu czują się dobrze same ze sobą, potrafią radzić sobie z trudnościami i stresem oraz ogólnie cieszą się życiem. Tak więc można powiedzieć, że zdrowie fizyczne dotyczy naszego ciała, natomiast zdrowie psychiczne zajmuje się naszym umysłem. Poza ogólny dobrym samopoczuciem istnieje kilka innych rzeczy, które sprawiają, że zdrowie psychiczne jest ważne:

  • Pomaga się uczyć: kiedy czujemy się dobrze, znacznie łatwiej jest nam się uczyć i zapamiętywać nowe informacje.

  • Budowanie relacji: łatwiej nawiązujemy przyjaźnie i mamy lepsze relacje z rodziną, jeśli nasz umysł jest spokojny.

  • Realizacja marzeń i celów: czując się dobrze psychicznie, mamy większe motywacje i energię do działania.

  • Chroni przed chorobami: nadmiar stresu negatywnie odbija się także na naszym układzie odpornościowym.

Jak dbać o zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży na co dzień?

Tak samo, jak codziennie bierzemy prysznic czy myjemy zęby dbając w ten sposób o zdrowie fizyczne, w podobny sposób możemy zatroszczyć się o nasz umysł. Oto kilka prostych rzeczy, które pomagają w utrzymaniu dobrego zdrowia psychicznego:

  • Zdrowy tryb życia:

    • Sen: wystarczająca ilość snu każdej nocy jest niezwykle ważna, by utrzymać dobre zdrowie psychiczne. Dzieci w wieku od 6 do 11 lat powinny spać około 10-11 godzin każdej nocy. Natomiast młodzież od 12 roku życia 8-9 godzin.

    • Zbilansowana dieta: zdrowe odżywianie wpływa nie tylko na zdrowie fizyczne, ale także psychiczne.

    • Aktywność fizyczna: ruch to zdrowie – regularne uprawianie sportu poprawia nastrój i redukuje stres.

    • Brak używek: wszelkie używki typu napoje pobudzające, papierosy, alkohol i inne negatywnie wpływają na zdrowie zarówno fizyczne, jak i psychiczne.

  • Budowanie pozytywnych relacji:

    • Spędzanie czasu z bliskimi: rodzina i przyjaciele to ważne filary, które wspierają nas w codziennym radzeniu sobie z problemami.

    • Pomaganie innym: dobroczynność i wolontariat nie tylko pomagają potrzebującym, ale także poprawiają samopoczucie i zwiększają pewność siebie.

  • Hobby i zainteresowania:

    • Znalezienie pasji: zajmowanie się tym, co lubimy sprawia, że odczuwamy satysfakcję z tego, co robimy.

    • Uczenie się nowych rzeczy: dalszy rozwój zwiększa naszą samoocenę i poczucie własnej wartości.

    • Spędzanie czasu na łonie natury: spacer czy przebywanie na świeżym powietrzu pomaga się zrelaksować i pozytywnie wpływa na samopoczucie.

  • Techniki relaksacyjne:

    • Głębokie wdechy i wydechy: to jedna z najprostszych technik, by spróbować się zrelaksować. Kilka głębokich oddechów pomoże się uspokoić i spokojniej spojrzeć na sytuacje.

    • Medytacja: ćwiczenia uważności w życiu codziennym pomagają skupić myśli na obecnej chwili.

    • Joga: od wieków znana jest z tego, że idealnie łączy ruch z relaksacją. Spokojne przechodzenie w różne asany wzmacnia zarówno ciało, jak i ducha.

    • Słuchanie muzyki: ulubione piosenki i relaksująca muzyka są znanym środkiem poprawiającym nastrój.

Oczywiście nie trzeba stosować wszystkich technik na raz. Ważne jest, żeby dostosować je do sytuacji, w jakiej się znajdujesz.

Wskazówka

Jeśli chcesz popracować nad dobrymi nawykami wspierającymi zdrowie psychiczne, warto jest prowadzić tzw. kalendarz dobrych nawyków. Pomaga on w monitorowaniu i nagradzaniu siebie za każde osiągnięcie np. za 10 sesji jogi kupisz sobie nową książkę.

Zdrowie psychiczne młodzieży – nastolatka podczas spaceru na polu słoneczników.

Fakty i mity na temat zdrowia psychicznego

Pomimo tego, że coraz więcej osób ma świadomość podstaw zdrowia psychicznego, ciągle istnieje jeszcze wiele niedomówień i nieprawidłowych informacji na ten temat. Spowodowane one są różnego rodzaju stereotypami czy nawet czasem społeczną stygmatyzacją. Dlatego też zebraliśmy tutaj najbardziej popularne mity dotyczące zdrowia psychicznego:

Mit: Dzieci i nastolatki nie mają kryzysów zdrowia psychicznego, to tylko problemy wynikające z dorastania.
Fakt:
Kryzys zdrowia psychicznego można przejść także jako dziecko np. w następstwie nękania czy innych traumatycznych wydarzeń. Nastolatki w okresie dojrzewania częściej mają wahania nastrojów – nie oznacza to jednak jeszcze, że znajdują się w kryzysie. Niemniej jednak szacuje się, że około 14% młodzieży na całym świecie doświadcza problemów ze zdrowiem psychicznym. Natomiast w przypadku aż połowy z nich objawy pojawiają się przed ukończeniem 14 roku życia.

Mit: Choroba psychiczna jest oznaką słabości.
Fakt: Kryzys zdrowia psychicznego nie ma nic wspólnego ze słabością lub brakiem silnej woli. Sytuacja jest dokładnie przeciwna, gdyż poproszenie o pomoc wymaga dużej siły i odwagi. Nikt nie wybiera tego, żeby zachorować czy to na grypę czy depresję.

Mit: O zdrowie psychiczne należy dbać tylko w przypadku choroby psychicznej.
Fakt: Każdy może zadbać o swoje zdrowie psychiczne. Zawsze lepiej jest zapobiegać chorobom niż je leczyć, a zdrowie psychiczne jest tak samo ważne jak fizyczne. Wprowadzenie dobrych nawyków na obu tych obszarach przyczynia się do polepszenia jakości życia.

Mit: Nie da się uniknąć kryzysów zdrowia psychicznego.
Fakt: Na zdrowie psychiczne ma wpływ wiele wyżej wymienionych przez nas czynników. Pomagają one w lepszym radzeniu sobie z trudnościami. Jednak oczywiście nie są one magicznym środkiem na wszystko. Każdy inaczej radzi sobie z trudnościami i ma różne relacje z otaczającym go środowiskiem. Wsparcie bliskich czy to rodziny bądź przyjaciół oraz odpowiednie kompetencje społeczne i emocjonalne sprawiają, że wcześniej poszukamy rady czy pomocy w sytuacji kryzysowej.

Mit: Jak będę mówić o problemach ze zdrowiem psychicznym wszyscy będą się ze mnie śmiać.
Fakt: Nie każda osoba w twoim otoczeniu musi znać wszystkie detale dotyczące twojego zdrowia, zarówno psychicznego jak i fizycznego, ale otwarta i szczera rozmowa z zaufanymi osobami może być bardzo oczyszczająca. Przyczynia się także do zmniejszenia stygmatyzacji tego tematu. Dodatkowo może to pomóc komuś, kto jeszcze nie zwrócił się po pomoc.

Wskazówka

W Polsce temat zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży podjęła fundacja „Młode Głowy”, ponad 4000 szkół uczestniczy w ich programie „Godzina dla Młodych Głów”, a na ich stronie internetowej mlodeglowy.pl znajduje się wiele przydatnych informacji zarówno dla dzieci, jak i rodziców oraz nauczycieli.

Zdrowie psychiczne młodzieży – grupa nastolatków dyskutuje w kółku.

Gdzie zwrócić się w razie kryzysu zdrowia psychicznego?

Na zdrowie psychiczne i samopoczucie ma wpływ wiele czynników, istnieje także wiele objawów kryzysu psychicznego. Najpierw upewnij się, że to nie są chwilowe wahania nastroju, a zmiany, które obserwujemy powtarzają się przez dłuższy czas. Oto na co należy zwrócić uwagę, żeby rozpoznać czy my lub osoba nam bliska boryka się z problemami w zdrowiu psychicznym:

  • obniżony nastrój

  • problemy ze snem

  • trudności z koncentracją

  • brak siły

  • brak chęci do podejmowania codziennych aktywności

  • nagłe długotrwałe zmiany w zachowaniu (np. nadmierna rozmowność lub jej zupełny brak)

  • zmiany w odżywianiu

  • wycofanie się z kontaktów społecznych

  • objawy somatyczne: bóle głowy, pleców, brzucha drżenie rąk, przyspieszone bicie serca.

Jeśli ty lub ktoś w twoim otoczeniu ma te objawy należy poszukać pomocy. W przypadku gdy zauważysz je u kogoś innego, to można także spróbować udzielić tzw. pierwszej pomocy emocjonalnej. Składa się ona z „czterech zetek”:

  1. Zauważ – zaobserwuj i zaadresuj nietypowe zachowanie „Zauważyłam/łem, że ostatnio jesteś bardzo smutna/ny. Martwię się o ciebie”.

  2. Zapytaj – zachęć do rozmowy poprzez zadawanie pytań np. „Czy chcesz mi powiedzieć, co się u ciebie ostatnio dzieje?”

  3. Zaakceptuj – bardzo ważne jest, żeby na tym etapie nie oceniać przedstawionej nam wersji i sposobu postrzegania rzeczywistości, nawet jeśli różni się od naszego. Należy po prostu zaakceptować co usłyszymy np. „Rozumiem, że tak to widzisz, przykro mi, że jest ci z tym bardzo trudno.”

  4. Zareaguj – to naturalne, że dostrzegając problem chcemy go jak najszybciej rozwiązać. Ważne jest jednak, żeby zaproponować takiej osobie fachową pomoc np. „Nie wiem, jak pomóc ci w tej chwili, ale znajdziemy kogoś, kto to zrobi, a ja będę z tobą na każdym etapie”.

Gdzie udać się po wsparcie w razie kryzysu zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży?

Czasami z problemem należy zwrócić się do specjalistów, gdyż sama rozmowa nie zawsze jest wystarczająca lub waga problemu przerasta kompetencje normalnej osoby. Oto kilka jednostek, w których można uzyskać bezpłatną pomoc psychologiczną:

  • psycholog lub pedagog szkolny

  • telefony zaufania

    • 116 111 – telefon zaufania dla dzieci i młodzieży fundacji „Dajemy Dzieciom Siłę”

    • 800 12 12 12 – dziecięcy telefon zaufania Rzecznika Praw Dziecka

    • 800 12 00 02 – ogólnopolski telefon zaufania dla ofiar przemocy „Niebieska Linia”

    • 112 – w sytuacji zagrożenia życia

  • Ośrodek Środowiskowej Opieki Psychologicznej i Psychoterapeutycznej dla Dzieci i Młodzieży.

Każde z tych miejsc jest dobrym punktem kontaktowym na początku. Pracujący tam specjaliści pomogą w wybraniu odpowiedniej formy pomocy i skierują potrzebujących do odpowiednich fachowców.

Podsumowanie: promocja zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży pomoże im w sytuacjach kryzysowych

Zdrowie psychiczne jest tak samo ważne, jak zdrowie fizyczne. Dbając o nie poprzez prowadzenie zdrowego stylu życia, pielęgnowanie relacji i korzystanie z technik relaksacyjnych można cieszyć się dobrym samopoczuciem i łatwiej radzić sobie z trudnościami. Nie bój się szukać pomocy w razie kryzysu, taka prośba to przejaw siły, a nie słabości. Zwróć się z problemem do zaufanej osoby lub specjalisty, na pewno znajdzie się ktoś w twoim otoczeniu, kto chętnie ci pomoże.

______________________________________________

Źródła

https://pacjent.gov.pl/aktualnosc/10-sposobow-na-zdrowy-sen-dziecka
(dostęp 14.11.2024)

https://unicef.pl/co-robimy/aktualnosci/dla-rodzicow/obalamy-mity-na-temat-zdrowia-psychicznego
(dostęp 14.11.2024)

https://www.nfz.gov.pl/aktualnosci/aktualnosci-centrali/poradnik-pacjenta-jak-pomoc-dziecku-w-kryzysie-psychicznym,8482.html
(dostęp 14.11.2024)

https://mlodeglowy.pl/ponad-4-000-szkol-w-2-edycji-programu-profilaktycznego-godzina-dla-mlodych-glow/
(dostęp 14.11.2024)

https://pacjent.gov.pl/zapobiegaj/zadbaj-o-swoje-zdrowie-psychiczne
(dostęp 14.11.2024)

Źródła zdjęć w kolejności chronologicznej w tekście

Zdjęcie tytułowe: Yura Yarema – stock.adobe.com
zdjęcie w tekście: JenkoAtaman – stock.adobe.com
zdjęcie w tekście: MatB – stock.adobe.com
zdjęcie w tekście: Xavier Lorenzo – stock.adobe.com

Dołącz do programu i otrzymaj 10% rabatu powitalnego*

Sięgnij po ekskluzywne korzyści i oferty!

Dołącz teraz

* Nasz rabat powitalny jest ważny przez 30 dni i może być wykorzystany tylko raz, w sklepach stacjonarnych C&A lub w sklepie internetowym C&A, oraz w naszej aplikacji. Minimalna wartość zamówienia wynosi 100 PLN. Nie może być łączony z innymi promocjami oraz rabatami C&A for you. Więcej informacji na temat warunków uczestnictwa można znaleźć na stronie www.c-and-a.com/pl/pl/shop/foryou#termsconditions