Ciąża, a praca – poradnik pracującej przyszłej mamy

Czas oczekiwania na pojawienie się na świecie maleństwa wiele kobiet spędza aktywnie i nie rezygnuje z działalności zawodowej. Prawa kobiety w ciąży w pracy są szczegółowo regulowane przez przepisy i jako przyszła mama powinnaś wiedzieć, jakie obowiązują zasady. Aktywne zawodowo przyszłe mamy spodziewające się potomstwa są szczególnie chronione przed zagrożeniami dla zdrowia i nie mogą pracować w warunkach niebezpiecznych i szkodliwych. Ciężarnej nie wolno zatrudniać w godzinach nadliczbowych ani w porze nocnej. Nie można również wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie ciąży, a także w czasie urlopu macierzyńskiego. Dowiedz się, o jakich regulacjach musisz pamiętać, aby je egzekwować i jakie masz prawa w ciąży w pracy. Dodatkowo sprawdź, jak powinnaś się ubrać, jeśli w miejscu zatrudnienia obowiązuje cię formalny dress code. Zobacz, jakie ubrania ciążowe do pracy warto wybrać, aby czuć się modnie i komfortowo.

Prawa kobiety w ciąży w pracy – o czym warto i trzeba wiedzieć

Abyś mogła cieszyć się z ciąży oraz zbliżających się narodzin, powinnaś w szczególny sposób zadbać o siebie i swoje zdrowie. Jest też kilka niezmiernie ważnych rzeczy, które należy wziąć pod uwagę, gdy jesteś aktywna zawodowo. W tej wyjątkowej fazie swojego życia potrzebujesz, wraz z maluszkiem rosnącym w twoim brzuszku, szczególnej ochrony. Dlatego w Polsce obowiązują specjalne przepisy, które w szczególny sposób zapewniają bezpieczeństwo kobiet spodziewających się potomstwa i świeżo upieczonych mam. Regulacje te mają na celu zapewnić:

• ochronę zdrowia kobiet w ciąży i karmiących piersią,

• bezpieczeństwo i zdrowie nienarodzonego lub nowonarodzonego dziecka,

• umożliwienie kontynuacji pracy zarobkowej, jeśli jest to bezpieczne,

• ochronę przed nieuzasadnionym zwolnieniem ciężarnej z pracy,

• zabezpieczenie dochodu w okresie, gdy kobieta zajmuje się dzieckiem.

Ogólnie rzecz biorąc, regulacje prawne mają na celu przeciwdziałanie wszelkim możliwym niedogodnościom w czasie ciąży, po porodzie i w okresie karmienia piersią oraz ochronę zdrowia i bezpieczeństwa finansowego przyszłych i świeżo upieczonych matek.

Praca w czasie ciąży: kiedy poinformować pracodawcę o ciąży?

Zajmij się zawczasu obowiązkami spoczywającymi na tobie w stosunku do pracodawcy, by bez niepotrzebnego stresu cieszyć się dobrym zdrowiem oraz nadchodzącą w życiu zmianą. W pierwszej kolejności zastanawiasz się na pewno, kiedy powiedzieć szefowej lub szefowi o ciąży? Faktycznie – najlepiej zrobić to jak najwcześniej, gdyż od momentu powiadomienia pracodawcy zaczyna się okres ochronny przewidziany przez kodeks cywilny i kodeks pracy. Dzięki temu uzyskasz status pracowniczy, który zapewni ci szereg udogodnień i w efekcie ułatwi pracę w tym wyjątkowym dla ciebie czasie.

Skontaktuj się więc z pracodawcą i poinformuj go o swojej sytuacji. Podczas rozmowy osoba przełożona może zapytać cię między innymi o:

• przewidywaną datę porodu

• datę rozpoczęcia urlopu macierzyńskiego

• ilość dni urlopu do wykorzystania

• informacje odnośnie projektów, w które jesteś zaangażowana i to, czy zdążysz je zrealizować do przejścia na urlop.

Przygotuj sobie odpowiedzi na te pytania. Pamiętaj też, że twój pracodawca będzie chciał również wiedzieć, co planujesz po urlopie macierzyńskim i kiedy zamierzasz wrócić do pracy. Dlatego prędzej czy później, w trakcie ciąży, zwróci się do ciebie z tymi pytaniami. Przemyśl sobie te zagadnienia i bądź gotowa o nich otwarcie porozmawiać.

• wykonywać prac związanych z nadmiernym wysiłkiem fizycznym,

• pracować w zbyt zimnych lub gorących pomieszczeniach (nagłe wahania temperatur również nie są zalecane),

• być narażana na hałas, drgania, działanie pola elektromagnetycznego o częstotliwości od 0 GHz do 300 GHz oraz na promieniowanie jonizujące,

• wykonywać prac grożących ciężkimi urazami fizycznymi lub psychicznymi,

• pracować w narażeniu na działanie szkodliwych substancji chemicznych lub biologicznych.

Dodatkowo ciężarne nie powinny schylać się zbyt często lub sięgać po rzeczy odłożone na wysokich półkach. Niewskazana jest również praca na linii produkcyjnej, czy na akord. Jeśli twoje stanowisko wymaga wykonywania powyższych czynności, możesz domagać się od pracodawcy zastępczych zadań.

Porozmawiaj jak najszybciej z osobą przełożoną, jak twoje obowiązki można dopasować do twoich możliwości. Wiele firm jest w stanie zaproponować ciężarnym również pracę zdalną oraz elastyczny czas pracy. Rozważ te opcje i wybierz najkorzystniejsze dla siebie rozwiązanie w tym szczególnym okresie.

Czas pracy kobiety w ciąży

W okresie ciąży nie bierz na siebie zbyt wielu obowiązków. W tym celu ustawowo ograniczono czas pracy przyszłych mam. Kobiety przy nadziei, jeśli są zatrudnione w systemach opartych na wydłużonym dobowym wymiarze czasu pracy, czyli w systemie równoważnego czasu pracy, pracy weekendowej czy skróconego tygodnia pracy, nie mogą być zajęte dłużej niż po 8 godzin dziennie. Pracodawca powinien zapewnić ci również możliwość robienia dodatkowych przerw, aby się trochę poruszać, przewietrzyć lub nawet na chwilę położyć. W ten sposób zapobiegniesz bólom głowy i pleców. Ciąża sprawi również, że możesz być mniej wydajna przy wykonywaniu obowiązków jak do tej pory. Nie przejmuj się tym i nie forsuj ponad swoje siły.

Ciężarna pracownica powinna mieć w każdej dobie co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku oraz w każdym tygodniu – co do zasady – co najmniej 35 godzin przerwy. W ten sposób na pewno wypoczniesz i nabierzesz sił na kolejny dzień pełen zadań. Bez względu na stosowany system czasu pracy, dopuszczalna jest praca zmianowa, ale ciężarne obowiązuje bezwzględny zakaz brania nocnych zmian. Natomiast pracownika opiekującego się dzieckiem do ukończenia przez nie 4 roku życia nie wolno zatrudniać w porze nocnej bez jego zgody.

Przyszłe mamy mają prawo do wykonywania badań lekarskich i kontrolnych w czasie pracy, bez konieczności brania urlopu. W niektórych przypadkach może się przecież zdarzyć, że nie będziesz w stanie umówić się na wizytę poza normalnymi godzinami pracy. Wówczas twój pracodawca jest zobowiązany udzielić ci zwolnienia na zlecone badania. Co ważne: nie musisz czasu nieobecności nadrabiać i zachowujesz prawo do wynagrodzenia za tę nieobecność. Poinformuj jednak pracodawcę z odpowiednim wyprzedzeniem o zbliżającej się wizycie lekarskiej, aby wiedział o twojej nieobecności i mógł się odpowiednio przygotować i np. przeorganizować grafik pracowników.

Wypowiedzenie a ciąża – ochrona przed zwolnieniem kobiety w ciąży

Nie tylko godziny pracy, ale również sam stosunek do zatrudnienia kobiet ciężarnej jest uregulowany i chroniony prawnie. Pracodawca nie może wypowiedzieć, ani rozwiązać umowy o pracę w trakcie ciąży, a także w okresie urlopu macierzyńskiego pracownicy. Chyba że zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z jej winy i reprezentująca pracownicę zakładowa organizacja związkowa wyraziła na to zgodę.

Wyjątek od tej reguły stanowi posiadanie umowy na czas próbny nieprzekraczający jednego miesiąca.

Ważne terminy

Urlop macierzyński jest obowiązkowy i przysługuje każdej pracownicy, która urodziła dziecko bez względu na rodzaj podpisanej umowy o pracę. Urlop ten zapewnia ci czas wolny potrzebny do przygotowania się na poród i macierzyństwo. Możesz go wykorzystać nie wcześniej niż 6 tygodni przed przewidywaną datą porodu, a z dniem porodu rozpoczyna się on automatycznie.

Długość urlopu macierzyńskiego zależy od liczby urodzonych dzieci przy jednym porodzie i trwa:

• 20 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,

• 31 tygodni – w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie.

Oczywiście nie musisz iść na urlop już 6 tygodni przed terminem rozwiązania. Możesz spokojnie pracować dalej, o ile uzgodnisz to ze swoim pracodawcą.

Po porodzie musisz obowiązkowo wykorzystać 14 tygodni swojego urlopu macierzyńskiego. Istnieje opcja, aby zrezygnować z pozostałych 6 tygodni i wrócić do pracy. Aby tak mogło się stać, tato maluszka powinien wykorzystać pozostałą część urlopu. W takim przypadku konieczne jest złożenie przez pracownicę wniosku w sprawie rezygnacji z korzystania z części urlopu macierzyńskiego w terminie nie krótszym niż siedem dni przed przystąpieniem do pracy. Pracodawca ma obowiązek uwzględnić wniosek pracownicy.

Po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego rodzice dziecka mają prawo do urlopu rodzicielskiego w wymiarze:

• 41 tygodni – w przypadku, urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,

• 43 tygodni – w przypadku porodu mnogiego.

Co ważne: z urlopu rodzicielskiego mogą korzystać zarówno mama jak i tato dziecka. Obydwoje mogą również zrezygnować z korzystania z urlopu rodzicielskiego w każdym czasie, za zgodą pracodawcy i wrócić do pracy.

Odzież ciążowa: wygodny i profesjonalny ubiór biznesowy

Ponadczasowo szykowna i elegancka moda biznesowa charakteryzuje się przede wszystkim przemyślanymi krojami żakietów, bluzek i spodni materiałowych lub spódnic. Stonowane kolory i ponadczasowe fasony nadają tu ton. W niektórych branżach, takich jak bankowość czy kancelarie prawne, dress code jest często dość restrykcyjny – jak pogodzić te wymagania z potrzebą wygodnej odzieży ciążowej? W takim przypadku wskazane jest przejście na specjalne ubrania ciążowe do pracy. Dzięki elastycznym materiałom i przemyślanym krojom gwarantują one profesjonalny wygląd bez uszczerbku dla wygody.

Klasyka mody biurowej

Jako przyszła mama nie potrzebujesz niezliczonych ilości kreacji, aby każdego dnia wyglądać i czuć się dobrze. Przy czym pod koniec ciąży na pewno będziesz musiała nieco powiększyć swoją garderobę o kilka typowych dla ciężarnych kobiet ubrań. Jakby nie patrzeć, rzeczy ciążowe są po prostu lepiej dopasowane do powiększającego się brzuszka, a tym samym wygodniejsze i bardziej komfortowe w noszeniu na co dzień.

Często wystarczy połączyć ze sobą wybrane części garderoby, aby uzyskać rewelacyjny efekt, który sprawdzi się w pracy biurowej. Sprawdź podstawowe ubrania ciążowe do pracy, które warto mieć w swojej szafie:

• dwie koszule ciążowe

• wygodna marynarka ciążowa

• dopasowana do brzuszka prosta spódnica

• spodnie ciążowe

Dzięki tym podstawowym częściom garderoby możesz stworzyć kilka różnych i modnych kreacji. W tym celu wybieraj najlepiej stonowane kolory, takie jak czarny, szary, biały lub granatowy. Możesz w swoich stylizacjach też użyć bluzek ciążowych w kolorze różowym lub jasnoniebieskim, które nadadzą twoim strojom eleganckiego akcentu.

Ubrania ciążowe do pracy – najważniejsze wskazówki dotyczące garderoby

Najważniejszą zasadą ubrań do pracy dla przyszłych mam jest przede wszystkim wygoda i dobre samopoczucie.

Oczywiście, im bardziej restrykcyjny dress code w miejscu pracy, tym więcej rzeczy musisz wziąć pod uwagę. Podczas gdy w kreatywnych zawodach i profesjach bez kontaktu z klientem często masz większą swobodę w wyborze odzieży, w wielu branżach obowiązują bardziej rygorystyczne zasady ubioru. W przypadku miejsc pracy, w których jest ścisły dress code, warto pamiętać o poniższych wskazówkach:

• Wybierając odzież ciążową do pracy, najlepiej oprzeć się na swoim obecnym stroju, ponieważ da ci to wyobrażenie o tym, w których elementach garderoby czujesz się najbardziej komfortowo. Jeśli jesteś fanką spodni materiałowych, nie musisz nosić spódnicy podczas ciąży, jeśli nie chcesz.

• Zdecyduj się na wygodne wariacje na temat zwykłej stylizacji do pracy: spodnie ciążowe z elastycznym paskiem, specjalne spódnice z szerokim paskiem i swobodne bluzki ciążowe pozwolą ci czuć się tak komfortowo, jak to tylko możliwe, nawet przy rygorystycznych zasadach ubioru.

• To, jak bardzo chcesz ukryć swoją ciążę w pracy, zależy wyłącznie od ciebie. Z jednej strony, nie jest konieczne ukrywanie brzuszka pod bardzo luźnymi ubraniami. Z drugiej strony, niezwykle obcisłe ubrania nie są zgodne z wieloma zasadami ubioru. Stylowa odzież ciążowa w pracy powinna zatem umiejętnie omijać ciążowy brzuszek, nie zwracając uwagi na ciążę bardziej niż byś tego sama chciała.

Dodatkowa wskazówka: także w przypadku mody ciążowej, powinnaś starać się łączyć luźne elementy garderoby z obcisłymi. Dzięki temu twoja kreacja nabierze harmonii, a takie połączenie sprawi, że będziesz wyglądać bardzo kobieco, elegancko i profesjonalnie, a przy tym ukryjesz brzuszek.

Podsumowanie: ciąża, a praca – tak komfortowo i profesjonalnie będziesz oczekiwać na przyjście na świat swojego dziecka

Wykorzystaj ustawowe udogodnienia na rzecz ciężarnych pracownic, byś także w pracy mogła bezstresowo cieszyć się swoją ciążą. Urlop macierzyński ochroni cię przed przepracowaniem i niepotrzebnym stresem w tym szczególnym dla ciebie czasie, a w okresie urlopu rodzicielskiego masz czas, aby nacieszyć się swoją pociechą. Pamiętaj, aby jak najszybciej powiadomić pracodawcę o ciąży, żeby móc skorzystać z powyższych udogodnień. Przy okazji nie musisz się też zbytnio martwić o właściwe ubrania ciążowe do pracy, gdyż swoje kreacje skomponujesz w łatwy i niedrogi sposób z kilku podstawowych elementów odzieży ciążowej ze swojej garderoby. Dzięki nim każdego dnia będziesz się czuła profesjonalnie i komfortowo oczekując na przyjście na świat twojego szkraba.

______________________________________________

Źródła

https://www.gov.pl/web/rodzina/urlop-macierzynski
(dostęp 14.12.2023)

https://www.gov.pl/web/rodzina/urlop-rodzicielski
(dostęp 14.12.2023)

https://rodzinaipraca.gov.pl/dla-pracownika/masz-prawo/czas-pracy/ograniczenia-czasu-pracy-kobiet-w-ciazy/
(dostęp 14.12.2023)

https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/kodeks-pracy-16789274
(dostęp 14.12.2023)

https://bezpieczenstwo-bhp.pl/blog/home/prace-niebezpieczne-lub-szkodliwe-dla-kobiet-w-ciazy
(dostęp 14.12.2023)

Źródła zdjęć w kolejności chronologicznej w tekście

Zdjęcie tytułowe: iStock.com/PeopleImages
1. zdjęcie w tekście: iStock.com/Morsa Images
2. zdjęcie w tekście: iStock.com/vgajic
3. zdjęcie w tekście: C&A