Tips zonbescherming – Zonbescherming voor elke situatie
UV-straling: effect op de huid en de juiste bescherming
Zonnen in het buitenzwembad, beachvolleybal spelen op het strand of uitgebreid tuinieren – actief zijn in de frisse lucht is een belangrijk onderdeel van de zomer. Zonlicht maakt ons gelukkiger en actiever, maar brengt ook enkele gevaren met zich mee voor onze huid. Om een verbrande huid en langdurige schade aan de huid te voorkomen, is een uitgebreide bescherming tegen de zon noodzakelijk. We leggen uit welke effecten UV-straling heeft op de huid, hoe zonnebrandcrème als beschermingsmechanisme werkt en welke andere zonbeschermingsmethoden voor kinderen en volwassenen verstandig zijn.
Daarnaast hebben we de belangrijkste zonbeschermingstips samengevat in twee praktische checklists:
Effectieve zonbescherming voor kinderen en volwassenen
De juiste zonbescherming bij het sporten
UV-straling: zo werkt UV-straling en dit is het effect
Een passende bescherming tegen de UV-straling van de zon is belangrijk, omdat de zon niet alleen maar positieve uitwerkingen op onze huid heeft. Om te begrijpen waarom een allround-zonbescherming zo belangrijk is, is een korte inzage in de werkwijze van de zonnestraling behulpzaam.
Het zonnelicht bezit een groot spectraal gebied, dat uitgestrekt is tussen ultraviolette straling aan de ene kant en het infraroodbereik aan de andere kant. Afhankelijk van de golflengte wordt het licht aan een spectrumgebied toegewezen, waarvan het menselijke oog maar een heel klein deel kan waarnemen. De voor ons zo gevaarlijke UV-straling van de zon behoren tot de stralen, die we niet kunnen zien. In plaats daarvan merken we alleen de uitwerkingen.
De UV-straling van de zon deelt zich op in drie verschillende golflengtes:
UVA-straling: lange golven, raken zonder zonbescherming diep onder de huid
UVB-straling: middellange golven, worden deels door de ozonlaag gefiltreerd, raken zonder zonbescherming onder de eerste huidlaag
UVC-straling: korte golven, worden door de ozonlaag van de aarde geabsorbeerd
Een deel van de zonnestraling wordt al door de ozonlaag in de stratosfeer en troposfeer, die de aarde omgeven, geabsorbeerd. De kortgolvige UVC-straling, diegene met de meeste energie en voor ons de gevaarlijkste van de drie, komt daardoor niet eens bij ons. Door een verdunning van deze laag en het ontstaan van gaten in de ozonlaag komt echter ook steeds meer van de gevaarlijke UVB-straling op de aarde en daarmee op onze huid. Ongeveer 10 procent van de UV-B-straling dringt door de atmosfeer, terwijl langgolvige UV-A-straling de aarde en dus onze huid grotendeels ongehinderd bereikt.
De UV-straling schijnt niet alleen van bovenaf op ons, maar wordt ook door sommige oppervlaktes gereflecteerd en raakt onze huid daarmee ook van onderen. Dat kan ook in de schaduw een probleem zijn. Want vooral op het strand, in de sneeuw en op het water wordt een groot deel van de UV-straling in verschillende richtingen gereflecteerd:
Verse sneeuw: 80%
Diep water als de zon laag staat: 80%
Zand: 30-80%
Asfalt: 15%
Gras: 5%
Deze onzichtbare straling komt dus niet alleen van boven op je, maar ook van onder of van opzij. Daarom is het belangrijk om je ook in de schaduw en tijdens het sporten goed in te smeren met zonnebrandcrème.
Afhankelijk van de regio is de intensiteit van de zon echter wel verschillend. Vanaf de evenaar tot aan de polen neemt de kracht af en in bergachtige regio’s is de kracht intensiever dan in het diepe dal. Daarom is het belangrijk om van tevoren te weten, hoe sterk de kracht van de zon in een bepaalde regio is. Om er zeker van te zijn dat je je huid voldoende beschermt tegen zonnestraling, moet je de actuele UV-index bekijken.
UV-straling: effect op de huid
Het licht van de zon voelt aanvankelijk warm en aangenaam aan op de huid, maar kan bij langdurig contact pijnlijk verbranden. De onzichtbare UV-straling van zonlicht is verantwoordelijk voor dit effect en voor de ontwikkeling van andere ziekten die kunnen voortvloeien uit overmatig zonnebaden: UV-B-stralen veroorzaken zonnebrand, terwijl UV-A-stralen vroegtijdige huidveroudering bevorderen. Beide soorten straling kunnen diepere huidbeschadiging veroorzaken.
Onze huid heeft twee eigen beschermingsmechanismen tegen de straling van de zon, die worden geactiveerd wanneer deze in contact komt met UV-A- en UV-B-stralen. Enerzijds vormt het een lichte eeltlaag, een dunne hoornlaag die het voor UV-stralen moeilijk maakt om de huid binnen te dringen. Aan de andere kant wordt de vorming van melanine gestimuleerd, waardoor de bruining van de huid ontstaat die veel mensen willen. Beide verhogen de eigen bescherming van de huid tegen de effecten van de zon, maar bieden geen permanente en uitgebreide bescherming. Naast de kortetermijn- en cosmetische effecten is UV-straling de belangrijkste oorzaak van huidkanker. Het belang van effectieve zonbescherming (tegen UV-B- en UV-A-stralen) mag daarom niet worden onderschat of verwaarloosd.
Vooral baby's en kinderen zijn extra gevoelig voor gevaarlijke blootstelling aan de zon en zijn gevoelig voor een verbrande huid vanwege hun dunne huid. Maar er zijn ook risicogroepen onder volwassenen die snel de vervelende gevolgen ondervinden van langdurige blootstelling aan de zon. Dit omvat mensen met een lichte huid, volwassenen met veel moedervlekken en mensen met grotere littekens die minder dan zes maanden oud zijn. Deze groepen moeten bijzondere aandacht besteden aan een goede bescherming tegen de zon en vaker de schaduw opzoeken. Ook voor deze risicogroepen wordt een regelmatige controle bij een dermatoloog aanbevolen.
Hoe werkt zonnebrandcrème? Tips om de huid goed in te smeren
Bij correct gebruik verlengt zonnebrandcrème de eigen beschermingstijd van de huid en vertraagt zo de ontwikkeling van zonnebrand. Om ervoor te zorgen dat zonnebrandmiddelen vroegtijdige huidveroudering voorkomen en beschermen tegen andere huidziekten die verband houden met de zon, moeten de producten bescherming bieden tegen UV-B- en UV-A-stralen. Maar hoe werkt zonnebrandcrème precies?
Zonnebrandcrèmes hebben een UV-filter. Het gebruikte UV-filter kan een chemisch of fysisch effect hebben. Chemische UV-filters absorberen de straling en zenden deze opnieuw uit als thermische straling met een langere golf en lagere energie. Bij fysieke UV-filters worden microscopisch kleine deeltjes op de huid aangebracht die UV-straling kunnen reflecteren. Beide vormen beschermen tegen zonnestraling die diep in de huid doordringt.
Om deze bescherming te garanderen, is het belangrijk om zonnebrandcrème correct aan te brengen. Hier vind je de belangrijkste zonbeschermingstips op een rij:
Voldoende SPF: Kies een zonnebrandcrème met een voldoende hoge zonbeschermingsfactor. Voor kinderen wordt minimaal SPF 30 aanbevolen en voor volwassenen SPF 20. Voor een verblijf in zonnige streken, in de sneeuw, aan het water en in de bergen heb je een hogere zonbeschermingsfactor nodig (50+).
Tijdig aanbrengen: Breng de crème ongeveer 20 tot 30 minuten voordat je in de zon verblijft aan.
Regelmatig opnieuw aanbrengen: Je moet de zonnebrandcrème minimaal elke 2 uur opnieuw aanbrengen. Nadat je een tijdje in het water hebt doorgebracht, moet je je onmiddellijk afdrogen en opnieuw insmeren, zelfs met waterproof zonnebrandcrème. Houd er echter rekening mee dat een nieuwe aanvraag de maximale tijd dat je in de zon kunt verblijven niet kan verlengen.
Gebruik royaal: per vierkante centimeter huid moet 2 milligram zonnebrandcrème worden gesmeerd. Voor een volwassene is dat ongeveer 40 milliliter. De effectiviteit van zonnebrandcrème neemt af als je te weinig product gebruikt.
Zonnebrandcrème grondig aanbrengen: Sommige delen van het lichaam worden bij het aanbrengen van crème snel vergeten of zijn moeilijk te bereiken - maar ze mogen niet worden verwaarloosd. Crème je gezicht, maar ook andere plekken zoals de schouders, de achterkant van de armen en benen, de achterkant van de handen en voeten en de oren.
Andere soorten zonbescherming: Naast cosmetische zonnebrandmiddelen kunnen ook andere methoden worden gebruikt: luchtige, lange kleding, hoofddeksels of zelfs speciale UV-beschermende kleding zijn nuttige aanvullingen op de allround zonbescherming.
UV-straling heeft slechts één wetenschappelijk erkend positief effect op onze gezondheid: UV-B-straling stimuleert de aanmaak van vitamine D in het lichaam, wat cruciaal is voor de gezondheid van de botten. Om een vitamine D-tekort tegen te gaan is overmatig zonnen nog steeds niet aan te raden. Als je te lang aan de zon wordt blootgesteld, wegen de gezondheidsrisico’s van UV-B-straling zwaarder dan het risico op langdurige huidbeschadiging. Je huisarts kan vaststellen of je een vitamine D-tekort hebt en de noodzakelijke behandeling starten.
Verschillende zonbeschermingsvarianten op een rij
Zonnebrandcrème, UV-beschermende kleding of parasols: Er zijn verschillende manieren om jezelf tegen de zonnestralen te beschermen. Zongeschikte kleding en cosmetische zonnebrandmiddelen vormen de basis voor een goede bescherming tegen de zon. In dit artikel leggen wij je uit hoe je je het beste kunt beschermen tegen UV-straling met verschillende zonnebrandmiddelen.
Zonbescherming voor kinderen
De gevoelige kinderhuid reageert gevoeliger op UV-straling en is minder goed in staat huidschade veroorzaakt door de zon te herstellen. Om langdurige huidbeschadiging te voorkomen, is voor kinderen een op hun leeftijd afgestemde en effectieve zonbescherming essentieel. Hoe je baby’s, peuters en oudere kinderen het beste kunt beschermen tegen zonnestraling, lees je in dit artikel.
Zonbescherming voor sporters
Sporters brengen in de zomer een groot deel van hun vrije tijd door in de frisse lucht en worden daardoor langdurig aan de zon blootgesteld. Door meer te zweten kan het ook moeilijk zijn om je huid consequent tegen de zon te beschermen. In dit artikel hebben wij voor je samengevat waar sporters op moeten letten om toch beschermd te zijn tegen de zon op het strand, in het water, in de sneeuw of in de bergen.
Wat helpt bij een verbrande huid
Elke zonnebrand belast de huid en kan langdurige huidbeschadiging veroorzaken. Preventie door adequate bescherming tegen de zon is daarom het allerbelangrijkste. Als je toch verbrandt, zijn er verschillende manieren om verlichting te krijgen. In dit artikel leggen wij je uit hoe je het genezingsproces kunt ondersteunen en wanneer het verstandig is om naar een arts te gaan.
Ook in de schaduw moet je je goed tegen de zon beschermen. Bomen vangen bijvoorbeeld maar 50% van de zonnestralen op. Daarbovenop komen nog de UV-reflecties van het zand, water of asfalt, die vanaf onderaf werken. Bescherm jezelf en jouw kind daarom altijd met lange kleding en geschikte zonbeschermingsmiddelen, ook in de schaduw.
______________________________________________
Bronnen en meer informatie
https://www.biodermal.nl/zon/aftersun/
(geraadpleegd op 02-04-2024)
https://wetenschap.infonu.nl/natuurkunde/147053-elektromagnetisch-spectrum-ultraviolette-straling.html
(geraadpleegd op 02-04-2024)
https://www.biodermal.nl/zon/zon-en-de-huid/uv-straling/
(geraadpleegd op 02-04-2024)
https://www.kwf.nl/kanker-voorkomen/zonbescherming/alles-over-zonnebrandcreme
(geraadpleegd op 02-04-2024)
Bronnen van afbeeldingen in chronologische volgorde
Omslagfoto: iStock.com/TatianaNurieva
Foto 1 in de tekst: C&A
Foto 2 in de tekst: iStock.com/Viorika
Foto 3 in de tekst: iStock.com/Imgorthand
Foto 4 in de tekst: iStock.com/OJO Images
Foto 5 in de tekst: iStock.com/South_agency
Foto 6 in de tekst: iStock.com/Eleganza
