Bescherming van het milieu - twee handen omhelzen een boomstam.

Milieubewust gedrag: De natuur beschermen tijdens buitenactiviteiten

Wandelen over bospaden, over heuvels en door het dal op een mountainbike of een klimtocht in de bergen - de natuur is een onmisbare recreatieplek voor mensen en een oase van rust uit het hectische leven van alledag.

Maar bossen, weilanden en meren zijn meer dan alleen een plek van ontspanning voor de mens. Bovenal zijn het leefomgevingen voor talloze planten en dieren. Om het gevoelige ecosysteem niet te verstoren is het belangrijk om het milieu te beschermen en de dieren- en plantenwereld met respect te behandelen. In onze gids en onze praktische PDF vind je tips en regels voor een milieubewuste omgang met de natuur.

De natuur beschermen: Tips voor duurzamere buitensporten

Milieubewust gedrag in het bos: Man wandelt op een bospad.

Inhoudsopgave

Milieuvriendelijke aankomst
Parkeren in het bos
Voetgangers in het bos
Overnachten in het bos
Planten, paddenstoelen en hout verzamelen
Respecteren van wilde dieren
Omgang met open vuur
Tips om afval te vermijden
Natuurvriendelijk klimmen
Milieuvriendelijk mountainbiken

Welke mogelijkheden zijn er voor milieuvriendelijk transport?

Voordat je kunt gaan wandelen, mountainbiken, klimmen of kamperen, moet je natuurlijk eerst je bestemming bereiken. In die zin begint het natuurbehoud al met de reis: Om de reis naar de natuur zo duurzaam mogelijk te maken, kun je het beste vermijden om met de auto of vliegtuig te reizen.

Om je ecologische voetafdruk te verkleinen is te voet of met de fiets reizen een aanrader.
Als je buitenvakantie ver weg is, is openbaar vervoer zoals bussen en treinen een goed alternatief voor auto's en vliegtuigen.

Het is raadzaam om altijd de lokale wetgeving te controleren voordat je een wandel-, fiets- of klimtocht gaat maken. Want wat toegestaan of verboden is in de natuur verschilt per gemeente. Informeer daarom naar mogelijke beperkingen of verboden bij staatsbosbeheer om moeilijkheden te voorkomen.

Is parkeren in het bos verboden?

Het is echter niet altijd mogelijk om het rijden met de auto te vermijden. In dit geval moet je als bezoeker van het bos een paar tips voor het parkeren volgen:

Parkeer het voertuig alleen op gemarkeerde parkeerplaatsen.
Rijden op boswegen is over het algemeen verboden en alleen toegestaan voor geautoriseerde personen zoals boeren, boswachters en jagers.
Ongeoorloofd parkeren in het bos kan in het ergste geval leiden tot bosbranden als gevolg van warmlopende katalysatoren. Bovendien kunnen voertuigen schade aan de bodem veroorzaken, de vruchtbaarheid van de bodem of de waterhuishouding verstoren en de toegangswegen voor bosbouwvoertuigen blokkeren.

Wat voetgangers moeten weten in het bos?

Je mag als voetganger in het bos meestal ook buiten de gemarkeerde routes en wandelpaden wandelen. Doe dit wel met respect en behandel de natuur zoals jij ook behandeld wil worden in je eigen huis, zodat je de dieren en planten niet stoort. Voor bijzondere beschermde en kwetsbare gebieden is er zelfs een algemeen verbod op het verlaten van gemarkeerde routes en wandelpaden. Dit verbod geldt bijvoorbeeld bij vers aangeplante bomen of planten, tijdens de houtkap en in gebieden waar gejaagd mag worden. In natuurgebieden geldt de vuistregel dat gemarkeerde paden niet verlaten mogen worden.

Overnachten in het bos: is wild kamperen toegestaan in Nederland?

Voor veel wandelaars, klimmers of andere bosbezoekers is een overnachting in de open lucht in het bos een droom en maakt het simpelweg deel uit van een succesvolle tocht. Voor sommige soorten wandelingen, zoals trektochten, is zelfs overnachting buiten het pension of hotel nodig. Kamperen en caravannen is echter niet altijd zonder meer mogelijk.

Slapen in een slaapzak (ook wel "bivakkeren" genoemd) wordt in de meeste gebieden getolereerd.
“Wildkamperen” in het bos is in Nederland verboden. Voor het opzetten van permanente onderkomens, waaronder ook tenten, is toestemming nodig van de boseigenaar of de bosbeheerder.
In veel regio's zijn er betaalde trekking of natuurcampings waar je je tent kunt opzetten. De capaciteiten van deze plaatsen zijn meestal zeer beperkt, waardoor plaatsen vaak vooraf moeten worden geboekt.
Als je meerdere dagen wilt kamperen, moet je een plaats op een (natuur)camping reserveren. Campings bieden meestal een speciale ruimte voor het kamperen.
Het is ook niet toegestaan om stacaravans of caravans in het bos te plaatsen. Op sommige plaatsen zijn uitzonderingen mogelijk als je toestemming krijgt van de bosadministratie en de boseigenaar. Campings bieden in dit geval ook een veilig alternatief.

Milieubewust gedrag bij buitenactiviteiten.

Bessen, paddenstoelen en hout verzamelen in het bos

De kleurrijke vruchten uit de bossen, weilanden en velden verleiden de wandelaars regelmatig tot plukken en verzamelen. Over het algemeen zijn de meeste wilde soorten beschermd en geldt er dan ook in de meeste gevallen een verbod op het wildplukken. Onder welke voorwaarden mogen planten, paddenstoelen of hout volgens de Natuurbeschermingswet wel worden verzameld?

Je mag planten "voor een redelijke reden" en in kleine hoeveelheden verzamelen. Bessen, noten en kruiden kunnen worden geoogst voor persoonlijk gebruik en particuliere consumptie. In het geval van champignons en bessen komt dit overeen met het aantal van 1 tot 2 maaltijden per persoon.
Om planten of paddenstoelen in grotere hoeveelheden mee te nemen, heb je een officiële vergunning nodig.
Volledige verboden gelden voor soorten die bijzonder bescherming verdienen, zoals monnikskap, gentiaan, orchideeën, krokussen of tulpen. Deze mogen niet worden gesneden of geoogst, zelfs niet in kleine hoeveelheden.
Veel inheemse paddenstoelsoorten zijn ook beschermd, zoals porcini, cantharellen of morellen. Ze mogen in kleine hoeveelheden en uitsluitend voor privégebruik worden geoogst. Voor andere soorten zoals keizerlijke paddenstoelen of truffels geldt een algemeen verzamelverbod.
In natuurgebieden of nationale parken is het verzamelen van planten en paddenstoelen volledig verboden.

Ook het kappen van bomen en het kappen van takken is niet toegestaan. De snijwonden kunnen ervoor zorgen dat ziekteverwekkers de boom infecteren en permanent beschadigen. Je mag een kleine hoeveelheid schors, takken en hout van de grond halen voor eigen gebruik. Als je grotere hoeveelheden brandhout uit het bos wilt halen, moet je bij de boswachter een ophaalvergunning aanvragen. De eisen voor de ophaalvergunning kan men opvragen bij de desbetreffende boswachter.

Tip: Voor wilde bloemen is er de zogenaamde "handtrosregeling". Alles wat je in één hand tussen duim en wijsvinger kunt houden, mag je meenemen. Uitzonderingen zijn de bekende voorjaarsbloemen, die een belangrijke voedselbron zijn voor bijen en andere insecten. Hieronder vallen bijvoorbeeld de populaire wilgenkatjes.

Toon aandacht voor bos en wilde dieren

Als je je in de natuur beweegt, kom je ook in het leefgebied van veel dieren terecht. Daarom moet je je bewust en rustig bewegen, want je gedrag heeft invloed op het stressniveau van het bos en de wilde dieren. Te harde geluiden of onzorgvuldige bewegingen kunnen de dieren doen schrikken of zelfs hun huis vernielen. Vooral velden en weiden met een hoge begroeiing en struikgewas moeten worden vermeden. Bij het picknicken is het ook raadzaam om uit te kijken naar mierenheuvels, nesten of kleine grotten en om, indien nodig, een nieuwe plek te zoeken om even te pauzeren.

Meer aandacht geldt ook als je zelf met een dier op pad bent. Je hond bijvoorbeeld, moet dus altijd aan de lijn zijn. Zelfs als je hem onder controle hebt - een snel vluchtend dier kan nog steeds een ongewenste achtervolging veroorzaken.

Voorzichtigheid is geboden tijdens het broed- en zettingstijdstip (april tot juni) en in de winter. In deze tijd zijn veel dieren bijzonder gevoelig en vaak agressiever vanwege hun eigen beschermende instincten. Hoe je je het beste kunt gedragen als een wild dier te dicht bij je komt, kun je lezen in ons artikel onverwachte ontmoetingen met wilde dieren.

Vader en zoon maken een kampvuur op een kampvuurplek in het bos.

Goed omgaan met open vuur - Waar is een kampvuur toegestaan?

In de warme zomermaanden is barbecueën in de natuur een populair tijdverdrijf. Toch moet je voorzichtig zijn, vooral in het bos. Kampvuren en barbecues zijn alleen toegestaan bij de daarvoor bestemde open haarden in het bos. Anders is het bouwen van een open vuur in het bos strikt verboden in Nederland. Dit geldt ook voor roken in het bos.

Iedereen die een vuurtje wil maken buiten deze aangewezen gebieden heeft de uitdrukkelijke toestemming nodig van de boseigenaar of een boswachter die daar in dienst is. Buiten de bossen moet meestal een minimale afstand van 100 meter tot het dichtstbijzijnde bosgebied worden aangehouden. In nationale parken is vuur meestal volledig verboden. Je moet echter altijd de wetten van de gemeenten in acht nemen.

Afval vermijden en meenemen

De toenemende vervuiling is niet alleen onaangenaam om naar te kijken, maar vormt vooral een gevaar voor de dieren- en plantenwereld. Wilde dieren kunnen verstrikt raken in plastic touwtjes of hun hoofd in achtergelaten blikken steken. Om de dieren in het wild zo'n lijdensweg te besparen, moeten alle natuurliefhebbers hun verantwoordelijkheid nemen en hun afval niet in het wild laten liggen. Met de volgende tips kan je de hoeveelheid zwerfvuil verminderen of helemaal vermijden:

Gebruik hervulbare waterflessen.
Koop onverpakte groenten en fruit.
Gebruik lunchboxen en andere herbruikbare verpakkingen.
Gebruik stoffen zakken in plaats van plastic zakken.
Gebruik gebruikte oplaadbare batterijen voor je elektrische apparaten voor buitenshuis in plaats van batterijen.
Gebruik elektronische reiskaarten.

Het is niet altijd mogelijk om rotzooi te voorkomen. Toch is er nooit een reden om je eigen afval in de natuur achter te laten. Een lege vuilniszak past in elke rugzak, hoe vol die ook is. Zo heb je het altijd bij de hand en kun je je afval gemakkelijk naar de dichtstbijzijnde afvalbak brengen.

Vissen op meren of rivieren is alleen toegestaan met een geldige visvergunning. Verder heb je bij het vissen in het bos de toestemming nodig van de boseigenaar of het bosbeheer. Je kunt ook meer informatie vinden bij lokale visverenigingen of -clubs. Sommige toeristische verenigingen bieden ook een overzicht van de regionale visserijmogelijkheden.

Vogels zitten tijdens het broedseizoen in hun nesten in de rotsen.

Tips voor natuurvriendelijk klimmen

Ook al geven de rotsen op het eerste gezicht niet de indruk van bloeiend leven, ze zijn een essentiële habitat voor veel zeldzame dieren en planten. Gestreepte varens en groenblijvende steenbloemen wortelen hier bijvoorbeeld. Daarnaast brengen vleermuizen, slaapmuizen, muurhagedissen en slechtvalken hier hun nakomelingen groot. Het is daarom belangrijk om de lokale klimregels in acht te nemen. Op deze manier blijven de natuur en de leefgebieden lange tijd intact - evenals het klimgebied met al zijn mogelijkheden.

De "11 regels voor natuurvriendelijk klimmen", die door de NKBV zijn opgesteld, bieden een goede oriëntatie. Op deze manier kun je ervoor zorgen dat je de natuurlijke omgeving beschermt tijdens het beoefenen van je sport:

Parkeer op de toegestane plaatsen en blokkeer geen bospaden of landbouwwegen.
Loop alleen over de toegestane paden en mijd afgesloten of privé-terrein.
Blijf weg van kwetsbare natuur en zones die vanwege vogelbroed gesloten zijn.
Ga onzichtbaar/zonder sporen achter te laten naar het toilet.
Poets na het klimmen magnesium en trickmarks weg.
Ruim je eigen en andermans afval op.
Houd het geluidsniveau laag.
Maak geen (kamp)vuur.
Kampeer op de daarvoor aangegeven plaatsen.
Groet aanwonenden en andere klimmers.
Maak gebruik van de lokale horeca.

In elk klimgebied en op elke berg gelden andere regels. Informeer je dus op voorhand over de respectievelijke voorschriften. Deze kan je het best te weten komen via:

Een officiële klimgids
Informatieborden ter plaatse
Website: https://nkbv.nl/kenniscentrum/klimmen-rond-nederland.html

Vogelbescherming is ook een speciaal aandachtspunt bij het klimmen. De raaf, slechtvalk en oehoe zijn bekende rotsfokkers. De lokale regels worden altijd aangepast aan het eigenlijke broedseizoen. Er is dan een plaquette op de betreffende rots om de sluiting te markeren.

Op de directe weg naar de rots moet je bepaalde paden en wegen gebruiken. Op de rots zie je vaak een zwarte pijl op een witte achtergrond als symbool voor de toegang of een zwart kruis voor een sluiting.

Tip: Vooral bomen verleiden kinderen en volwassenen vaak om te klimmen. Dit is echter niet in alle gevallen toegestaan en kan snel gevaarlijk worden. Let daarom goed op de regionale regelgeving en let op verbodsborden. Je kunt je uitleven in een veilige omgeving, bijvoorbeeld in een klimbos. Zo breng je jezelf en de bosbewoners niet in gevaar.

Regels voor milieuvriendelijk mountainbiken

Mountainbiken is ook nauw verbonden met de natuur, want je beweegt je met je fiets over heuvels en dalen of door het bos. De KNWU heeft regels opgesteld die belasting van de natuur voorkomen. De volgende regels dienen altijd nageleefd te worden:

Rijd alleen op aangewezen paden.
Alleen in noodgevallen met blokkeerwielen remmen, om niet bij te dragen aan bodemerosie of het ontstaan van andere schade aan de weg.
Pas je snelheid aan zodat je altijd de controle hebt over je mountainbike.
Respecteer andere weggebruikers. Bij het passeren moet je je snelheid verminderen of zelfs stoppen op plekken die moeilijk te zien zijn.
Houd rekening met de dieren in het bos. Verlaat het bos uiterlijk in de schemering. Als je de weidehekken passeert, vergeet dan niet ze achter je te sluiten.
Plan je mountainbiketocht ruim van tevoren. Pak beschermende kleding, voldoende uitrusting en gereedschap voor noodgevallen in.

Conclusie

Het is niet moeilijk om milieubewust te zijn: zelfs met kleine acties kan men het milieu aanzienlijk beschermen. Met een kleine heroverweging en een goede planning kan je zwerfvuil vermijden en het bos schoon houden voor bosbewoners en bezoekers. Het juiste gedrag in het bos stelt de leefomgeving van wilde dieren en planten veilig. Met zorgvuldig en attent gedrag draag je bij aan het behoud van het bos als recreatief en onmisbaar leefgebied. Op deze manier kan men genieten van het milieu en tegelijkertijd bijdragen aan de bescherming ervan.

Ontdek meer artikelen: