
Batik: handleiding & basistechnieken voor beginners
Zelf simpel en snel kleding batikken
Ben je op zoek naar een creatieve manier om je oude kleren een nieuw leven te geven? Of wil je grauwe items met vlekjes omtoveren tot felgekleurde kunstwerken? Dan is batikken iets voor jou! Met deze creatieve verftechniek kun je niet alleen unieke patronen maken, maar verander je je kleding ook in individuele kunstwerken. We geven je praktische instructies over batikken en laten je zien welke basistechnieken je kunt gebruiken.
Batikken voor beginners: wat is batik?
Batik is een speciale methode om textiel te verven. De stof wordt ondergedompeld in een verfbad of besprenkeld met kleur. Om de typische batikpatronen te creëren, worden de kledingstukken van tevoren afgebonden zodat de kleur deze gebieden niet kan bereiken. Het bijzondere aan de batiktechniek is dat elk item uniek is. Het werkelijke patroon en kleurenspel wordt pas zichtbaar als de ondergedompelde stof wordt losgemaakt.
Batik kleding: waarom zou ik kleding met batik verfraaien?
Met batik kun je oude kleding een nieuw leven geven. Verkleurde kledingstukken met hardnekkige vlekken, kunnen dankzij de creatieve en trendy kleurpatronen worden omgetoverd tot compleet nieuwe lievelingsstukken. Door te experimenteren met kleuren en patronen kun je ook je garderobe personaliseren en unieke ontwerpen en prints creëren die je persoonlijkheid weerspiegelen.
Batik is ook heel eenvoudig en kan gemakkelijk thuis worden nagemaakt. Je kunt dus ook met kinderen batikkleding maken. Kinderen kunnen hun creativiteit de vrije loop laten bij het knopen en kleuren en hun eigen meesterwerken maken die ze met trots zullen dragen.
Batik handleiding: welke stoffen zijn geschikt om mee te batikken?
Als je batik wilt uitproberen, moet je kledingstukken gebruiken die de kleuren kunnen opnemen:
Je kunt het beste textiel gebruiken dat gemaakt is van natuurlijke stoffen zoals bijvoorbeeld: katoen, viscose, linnen, hennep, wol of jute.
Gemengde stoffen nemen ook de kleur aan als ze voor maximaal 50% uit synthetische stoffen bestaan (zoals polyester, polyacryl of polyamide) en de rest uit natuurlijke materialen.
Lichtgekleurde stoffen (bijvoorbeeld wit, beige of pastelkleuren) zijn het meest geschikt. Want dan is de batikverf het beste zichtbaar.
Je kunt niet alleen batik kleding maken, maar ook beddengoed, sjaals, handdoeken, tafelkleden of haarbanden ermee versieren.
Je kunt de items het beste wassen voordat je ze gaat verven. Zorg er wel voor dat je geen wasverzachter gebruikt, anders wordt de kleur minder goed opgenomen.

Batik kleding zelf maken: eenvoudige stap-voor-stap instructies voor batik
Als je eenmaal de juiste stoffen hebt uitgezocht, kun je aan je eerste pogingen met verschillende batiktechnieken gaan beginnen. We laten je zien hoe je stapsgewijs batik kunt maken met mooie resultaten.
Batik instructies: welke materialen heb ik nodig om zelf batik te maken?
Plakband, touw en elastiekjes
Batikverf (koude batikverf als je in de tuin wilt verven, omdat normale batikverf warm moet worden gehouden)
Kleur fixatiemiddel (of een zelfgemaakte oplossing van azijn en water)
Handschoenen en schort
Emmers en potten
Lange houten lepel om te roeren
Dekzeil voor de vloer
Je kunt ook je eigen batikverf maken: meng gele kleurstof met kokend water en een paar eetlepels kurkuma. Je kunt een rode kleur krijgen door rode biet te gebruiken. Paars kun je gemakkelijk maken met rode kool of bosbessen creëren en bruin kun je kleuren met koffie.

Batik instructie: stap-voor-stap batikken en nieuwe kleding creëren
Stap 1: Stof prepareren voor de gekozen batik techniek
Afhankelijk van de specifieke batik techniek, bereid je de stof voor door het af te binden, te knopen, te vouwen of af te plakken met schilderstape. De afgedekte of afgebonden delen blijven lichter van kleur of helemaal wit. Hoe meer je een gebied afknoopt, hoe lichter het blijft. Voor een vervaagd effect moet je de kleding alleen losjes inbinden.
Stap 2: Batikverf mengen
Maak de batikverf klaar voor gebruik. Volg de stappen op de verpakkingsinstructies. Zorg ervoor dat je batikverf, die warm moet blijven, op het fornuis laat staan. Zo kun je de temperatuur constant houden. Als je in de tuin wilt verven, kun je het beste koude batikverf gebruiken.
Stap 3: Stoffen verven
Leg nu je geprepareerde textiel in de verf. Je kunt hier ook meerdere stukken onderdompelen. Als je alleen bepaalde delen wilt verven, kun je de betreffende delen afzonderlijk indompelen of besprenkelen met kleur. Draag hiervoor handschoenen.
Stap 4: Laat de verf intrekken
Laat de kleurstof intrekken volgens de instructies op de verpakking (meestal 30 tot 60 minuten). Af en toe roeren.
Stap 5: Prepareer het kleur fixatiemiddel
Terwijl de kleding in het verfbad ligt te weken, kun je het kleur fixatiemiddel mengen. Volg de instructies op de verpakking van de batik kleurstoffen om ervoor te zorgen dat je batik kleding duurzaam en kleurecht wordt. Sommige batikkleuren kunnen direct met water of met speciale middelen worden gefixeerd; sommige batikkleuren kunnen ook duurzamer worden gemaakt in water met azijn.
Stap 6: Batik kleding ontvouwen
Haal je kleding na de inwerktijd uit het kleurmengsel en verwijder voorzichtig alle elastiekjes, koordjes en plakstrips. Draag hierbij handschoenen.
Stap 7: Batik kleding uitwassen
Was je kledingstukken voorzichtig onder stromend water of in een waterbad (tussendoor water verversen) totdat er bijna geen kleur meer uitdruppelt bij het uitwringen.
Stap 8: Batik kleuren fixeren
Week je batik in het fixeerbad. Volg de instructies op de verpakking.
Stap 9: Laten drogen
Laat je lapjes vervolgens goed drogen. Je nieuwe batik kledingstukken zijn klaar.
Batik technieken: gebruik deze methoden voor verschillende batikprints
Hoe je je textiel voorbereidt voor batik bepaalt het patroon dat je uiteindelijk krijgt. We laten je een aantal batik technieken zien die je kunt gebruiken als je zelf wilt gaan batikken:

Batik technieken: Bullseye of witte cirkels
Om deze klassieke batik techniek te gebruiken, kies je een punt op het stuk stof dat het middelpunt van je patroon moet worden.
Bind koordjes of elastiekjes om de stof op gelijke afstand van het beginpunt. Hierdoor ontstaan ringen die op een doel lijken.
Batik technieken: Vele kleine cirkels
Je kunt een patroon met vele kleine cirkels maken door een knikker op verschillende plekken heel strak vast te binden.
Batik technieken: Gestreepte prints
Rol de stof in de lengte of kruislings op en knoop het op regelmatige afstanden af om een gestreepte print te maken.

Batik technieken: Spiralen
Draai het shirt in een rol en zet het vast met touw of elastiekjes om een spiraalpatroon te maken.
Batik technieken: Ombré of kleurgradatie
Dompel de stof stukje bij beetje in het verfbad om een zacht kleurverloop te creëren. Het tijdsinterval waarmee je het stuk geleidelijk in het verfbad dompelt, blijft idealiter hetzelfde.

Batik technieken: Kleurrijke prints
Verfrommel de stof willekeurig samen en knoop het in een pakketje om verrassende patronen te maken. Je kunt de afzonderlijke delen één kleur geven door het pakket in een waterbad te dompelen, of je kunt de delen met verschillende kleuren besprenkelen.
Shibori is een traditionele Japanse verftechniek waarbij unieke patronen op textiel worden gemaakt door vouwen en knopen. Shibori biedt een verscheidenheid aan creatieve mogelijkheden en staat bekend om zijn artistieke en gelaagde ontwerpen. Je kunt veel instructies voor deze traditionele batiktechniek vinden op internet en in gespecialiseerde boeken.
Batik zelf maken: tips & tricks voor jouw batik kleding
Tijdens het baden mag de kleding niet uit het water steken (tenzij je dat wilt). Het kan zijn dat je de kleding moet verzwaren (bijvoorbeeld met stenen) om ze onder water te houden.
Hoe langer de batik kledingstuk weekt, hoe intenser de kleuren zullen zijn.
Verplaats de stof of roer het mengsel regelmatig zodat de kleuren gelijkmatig worden verdeeld.
Kleding met kralen of pailletten kan ook voor batikken worden gebruikt. In de regel absorberen de plastic onderdelen de kleur niet.
Je kunt kleding batikken als deze droog of vochtig is. Als je kleding vochtig is, lopen de kleuren uit. Bij droge kleding blijven de lijnen en contrasten duidelijker.
Als je met kinderen batikt of je allereerste proeflapjes wilt gaan uitproberen, kun je eerst oefenen met restjes stof. Zo kun je uitvinden welke technieken je mooi vindt en hoe de kleuren werken.
Je kunt ook meerdere kleuren gebruiken voor het batikken. Begin echter altijd met de lichtste kleur. Laat je kledingstuk drogen en begin de volgende ronde met de tweede kleur.
Voor een ingetogen batik look kun je ook specifieke delen van een T-shirt batikken, zoals alleen de mouwen of de tailleband.
Als je zelfgemaakte tie-dye shirt gedroogd is, kun je het voorzichtig strijken. Dit zal de kleuren beter fixeren.
Zelfgemaakte batik kleding kan nog een beetje verkleuren tijdens de eerste paar wasbeurten. Was ze daarom voor de zekerheid alleen met de hand of met vergelijkbare kleuren op maximaal 40 °C.
Conclusie: Batik kleding gemakkelijk zelf maken met deze instructie
Batik geeft je een breed scala aan creatieve mogelijkheden om oude kleding een uniek tintje te geven! Het enige dat je nodig hebt zijn batik kleurstoffen en eventueel een kleur fixeermiddel en je kunt je artistiek uitleven. In een handomdraai maak je kleine kunstwerkjes die meer kleur brengen in je dagelijkse leven.
______________________________________________
Bronnen van afbeeldingen in chronologische volgorde
Omslagfoto: kvladimirv – stock.adobe.com
Foto 1 bij tekst: sirirak – stock.adobe.com
Foto 2 bij tekst: Pixel-Shot – stock.adobe.com
Foto 3 bij tekst: kvladimirv – stock.adobe.com
Foto 4 bij tekst: kvladimirv – stock.adobe.com
Foto 5 bij tekst: kvladimirv – stock.adobe.com
Foto 6 bij tekst: kvladimirv – stock.adobe.com