Gry komputerowe dla dzieci i młodzieży: przegląd rodzajów gier i platform

Świat gier jest kolorowy i różnorodny, a dla osób w nim niezorientowanych może być dość przytłaczający. Strzelanki, gry zręcznościowe, gry online, gry przygodowe – za tymi, jak również i innymi pojęciami, kryją się elementy fabuły i mechanika gry, których rodzice nie zawsze rozumieją.

Wybór platform do gry może również przyprawić o ból głowy – obok klasycznych konsol dochodzi jeszcze coraz bardziej rosnący w siłę świat gier mobilnych na smartfony i tablety. W tym artykule dowiesz się, która konsola jest najlepsza dla najmłodszych, jaki wpływ mają doświadczenia z gier i intensywność grania na dzieci i młodzież oraz na jakie cechy charakterystyczne dla danego gatunku warto zwrócić uwagę.

Gry stacjonarne czy mobilne? Platformy do gier i rodzaje rozgrywki

Granie można podzielić na dwie kategorie –rozgrywkę na urządzeniach mobilnych i stacjonarnych. Poprzez urządzenia stacjonarne rozumiemy laptopy, konsole i komputery osobiste. Z kolei za pomocą urządzeń przenośnych, np. smartfonów, tabletów i przenośnych konsol, możemy cieszyć się grą niemal w każdym miejscu.

Porównanie platform stacjonarnych

Komputery

Przykłady

• komputery stacjonarne i laptopy, z uwzględnieniem specjalnych komputerów do gier

Cechy charakterystyczne

• możesz zmieniać i rozszerzać ich wyposażenie do najnowszych standardów

• mogą służyć jako narzędzie do nauki w szkole

• łatwiejsze sterowanie za pomocą klawiatury, przydatne przy grach strategicznych i symulatorach.

Konsole stacjonarne

Przykłady

• Nintendo Switch Lite i OLED (hybryda konsoli stacjonarnej i przenośnej)

• Nintendo Wii i Wii U

• Sony PlayStation

• Microsoft Xbox

Cechy charakterystyczne

• lepiej nadają się do grania z przyjaciółmi i rodziną

• kontrola i sterowanie są łatwiejsze w grach sportowych i wyścigach

• wiele (przyjaznych dzieciom) ekskluzywnych tytułów

• prostsze sterowanie w porównaniu do komputerów stacjonarnych

• gry na konsoli działają bardziej płynnie (brak problemów z instalacją lub oprogramowaniem)

• kontrola klasyfikacji wiekowej dzięki PEGI dla gier PC

• możliwość korzystania z innych funkcji (np. surfowanie, słuchanie muzyki lub oglądanie filmów)

To, czy ktoś decyduje się na specjalny komputer do gier, czy na konsolę, często zależy od indywidualnych upodobań. Komputery do gier mają dużą moc obliczeniową, ale przez to są sporo droższe od konsoli. Do wielu lubianych gier (takich jak Mario Kart czy seria Legend of Zelda) będzie potrzebna konsola. Pamiętaj również, że nie wszystkie gry są dostępne na każdą z platform. Z drugiej strony przed dokonaniem zakupu zwróć uwagę na to, że wiele konsol do gier zostanie w przyszłości zastąpionych przez następną generację i, w przeciwieństwie do komputera, nie można ich ulepszyć.

Porównanie platform mobilnych

Konsole przenośne

Przykłady

• Nintendo Switch Lite i OLED (hybryda konsoli przenośnej i stacjonarnej)

• Nintendo 3DS/2DS

• Steam Deck

Cechy charakterystyczne

• u łatwione sterowanie dzięki joystickom

• duży wybór popularnych tytułów (szczególnie dla dzieci)

• możliwość korzystania w dowolnym miejscu i czasie (po naładowaniu)

• w gry można zwykle grać bez połączenia z Internetem

• kontrola klasyfikacji wiekowej PEGI dla gier wideo

Smartfony i tablety

Przykłady

• urządzenia z systemami Android, iOS i Windows

Cechy charakterystyczne

• wiele innych funkcji poza graniem (telefon, oglądanie wideo, robienie zdjęć, surfowanie po sieci)

• wiele aplikacji do gier jest dostępnych za darmo

• uwaga: aplikacje do gier mogą zawierać płatne elementy i reklamy

Jeśli chodzi o granie na urządzeniach przenośnych, to gry na telefony komórkowe są coraz bardziej popularne. W końcu w większości domów znajduje się co najmniej jeden smartfon, a gier nie trzeba dodatkowo kupować. Chociaż przenośne konsole zapewniają lepszy rodzaj rozrywki, gdyż ich parametry techniczne są bardziej zaawansowane, smartfony są praktyczną alternatywą. Telefony komórkowe mamy prawie zawsze przy sobie i dzięki temu, granie możliwe jest nawet w przerwach między różnymi czynnościami. Należy jednak dokładnie przyjrzeć się temu, w co dziecko gra na swoim telefonie komórkowym.

Wnioski: która konsola jest odpowiednia dla dzieci?

Komputer jako platforma do gier

• wszechstronne zastosowanie (gry, praca, surfowanie na jednym urządzeniu)

• skomplikowane użycie dla (małych) dzieci

• możliwość dostosowania do aktualnych standardów technologicznych przez kupno dodatkowego sprzętu

• niektóre z gier na konsole nie są dostępne na komputer (np. gry Nintendo).

Konsola stacjonarna dla dzieci

• większa wydajność niż w przypadku konsol przenośnych

• dostępne zarówno gry dla dzieci, jak i zaawansowane gry dla dorosłych

• oferuje dodatkowe funkcje, takie jak słuchanie muzyki i oglądanie filmów

• bardziej odpowiednia dla starszych dzieci i nastolatków.

Przenośna konsola dla dzieci

• duży wybór gier dla dzieci i rodzin

• prosta i przyjazna dla dzieci obsługa

• możliwość grania w dowolnym miejscu i czasie (do wyczerpania baterii)

• odpowiednia dla dzieci uczęszczających do szkoły podstawowej i starszej młodzieży.

Nie bój się podpytać innych rodziców i znajomych o ich doświadczenia – może nawet będziecie mogli od kogoś pożyczyć konsolę i wspólnie ją przetestować przed podjęciem decyzji. Wasz domowy budżet na pewno też będzie jednym z decydujących czynników w tej sprawie. Pamiętaj o tym, że można kupić wiele konsol w stanie używanym. Często będą dołączone do nich już jakieś gry.

Reguły korzystania z gry komputerowej i czas, w jakim będzie to dozwolone, powinny zostać ustalone przed zakupem. Ustalcie też, gdzie postawić laptopa do gier lub konsolę. Jeśli macie dzieci młodsze niż 10 lat, to polecamy wybrać pokój dzienny lub salon, w którym wspólnie spędzacie najwięcej czasu. Dzięki temu będziecie mieć pod kontrolą, jak długo wasze pociechy spędzają na graniu.

Granie na smartfonie czy konsolach przenośnych oczywiście nie jest związane z konkretnym miejscem, szczególnie w przypadku telefonu. Można na nim grać w każdym miejscu i czasie, co niestety umożliwia wpatrywanie się w ekran godzinami, nawet podczas spotkań towarzyskich. Przezto trudno jest sprawować rodzicom kontrolę nad wyborem gier odpowiednich do wieku i czasem na nie przeznaczonym. Pamiętajcie o tym, by zainstalować na urządzeniu program do kontroli rodzicielskiej, w którym możecie ustalić minimalny wiek gracza i maksymalny czas na granie. W artykule „Bezpieczeństwo, a gry komputerowe” podsumowaliśmy, na co należy zwrócić uwagę na różnych platformach.

Gry strategiczne, strzelanki i symulatory – podstawowe rodzaje gier komputerowych

Gry różnią się od siebie mechaniką, elementami fabuły a także stylem wykonania. Trudno jest spotkać dwa identyczne tytuły. Dlatego też tutaj przedstawiamy krótki przegląd najważniejszych gatunków gier komputerowych.

Gry przygodowe i przygodowe gry akcji

Cała zabawa w grach przygodowych polega na wcieleniu się w rolę głównego bohatera i rozwiązywanie kolejnych łamigłówek poprzez różne wskazówki. Musimy w nich często podejmować różne decyzje i pomyślnie zdawać testy. Natomiast w przygodowych grach akcji dochodzi nam do rozgrywki moment walki z przeciwnikiem. W nich liczą się umiejętności i szybkość podejmowania decyzji.

• Znane przykłady gier przygodowych: Machinarium, Deponia, Life is Strange, The Longest Journey: Najdłuższa podróż, The Walking Dead.

• Znane przykłady przygodowych gier akcji: The Legend of Zelda, Assassin’s Creed, Tomb Raider, Uncharted, Assassin’s Creed, God of War, Grand Theft Auto.

Gry zręcznościowe

Podczas rozgrywki poruszamy się skacząc lub biegnąc przez kolorowy świat gry. Musimy pokonywać różne przeszkody i wykonywać precyzyjne skoki. Te gry wymagają sprawności i dużej dozy cierpliwości. Istnieje wiele tytułów, w których nie ma przemocy, ale zdarza się dość często połączenie tego typu gry z przygodowymi grami akcji.

• Znane przykłady gier zręcznościowych: Super Mario, Donkey Kong, Sonic the Hedgehog, Crash Bandicoot

Gry fabularne (RPG)

W grach fabularnych (zarówno online jak i offline) pierwsze skrzypce gra często dramatyczna i epicka historia. Podczas rozgrywki wcielamy się w postać głównego bohatera, który ma uratować świat przedstawiony od zagłady. Gry RPG umożliwiają graczowi największy wybór postaci co może znacząco wpływać na jego przyszłe losy i poszczególne elementy gry.

• Znane gry RPG: Kingdom Hearts, Pokémon, Final Fantasy, The Elder Scrolls, The Witcher 3, Fallout, Dragon Age, Baldur’s Gate

Gry wyścigi i gry sportowe

Gry sportowe umożliwiają wytrenowanie swojej postaci tak, by osiągała ona sukcesy w różnych dyscyplinach. Podczas gdy w grach wyścigowych musimy usprawnić nasz pojazd, aby wygrywał różnego rodzaju rajdy. W obu tych przypadkach możemy zmierzyć się z wygenerowanymi komputerowo lub realnymi przeciwnikami.

• Znane przykłady gier sportowych i wyścigowych: FIFA, Wii Sports, Mario Kart, Need for Speed, Rocket League

Gry strzelanki

Jak sama nazwa wskazuje, rozgrywka opiera się tu na strzelaniu. W tego typu grach niemożliwe jest uniknięcie elementów walki i przemocy. Głównym motywem rozgrywki jest gromadzenie różnych rodzajów broni i walka z ludzkimi lub fantazyjnymi figurami. Celem gry jest unieszkodliwienie przeciwnika i przechodzenie misji bez utraty życia przez naszą postać.

Główne rodzaje:

• gry pierwszoosobowe: gracz strzela z własnej perspektywy

• gry trzecioosobowe: spoglądamy na główną postać z pewnego dystansu, np. przez ramię

• Znane przykłady gier strzelanek: Fortnite, Counter-Strike, Valorant, Overwatch, The Last of Us, Tomb Raider, Call of Duty, Far Cry, BioShock, Battlefield

Gry symulatory

W symulatorach odgrywamy realistycznie różne momenty z naszego życia. W niektórych grach możemy stworzyć od podstaw całą postać i obserwować jej dorastanie (symulatory życia), natomiast inne koncentrują się na małych wycinkach rzeczywistości (symulatory pojazdów, lotnisk, zawodów).

• Znane tytuły: The Sims, Animal Crossing, Farming Simmulator, Stardew Valley, Nintendogs, gry symulacyjne takie jak Farming Simulator, Anno, The Settlers

• Massively Multiplayer Online Game (czyli MMOGi) – gry wieloosobowe online:

  Tutaj bierzemy udział w rozgrywce z bardzo dużą ilością innych graczy. Wszyscy poruszają się po tym samym wirtualnym świecie i mają możliwość grać przeciwko sobie lub współpracować. Bardzo popularnym podgatunkiem jest tutaj MMORPG („Massively Multiplayer Online Role-Playing-Game“) czyli gra fabularna rozgrywana z wieloma tysiącami graczy w czasie rzeczywistym.

• Strzelanki online: Gracze trafiają na przygotowaną platformę i walczą przeciwko sobie. Przy graniu w drużynie bardzo ważna jest wzajemna komunikacja.

• Multiplayer Online Battle Arena (MOBA): Co najmniej dwie drużyny spotykają się i walczą przeciw sobie na arenie. Celem jest zdobycie bazy przeciwnika lub pokonanie wszystkich rywali.

• Gry typu Battle-Royal: Tutaj zadaniem jest jak najdłużej przeżyć w świecie gry.

• Znane przykłady gier online: League of Legends, World of Warcraft, The Elder Scrolls Online, Final Fantasy, Grand Theft Auto Online, Fortnite, Call of Duty

Mechanizmy i możliwe ryzyko w poszczególnych rodzajach gier komputerowych: co powinni wiedzieć rodzice?

Rodzice małych graczy chcą przede wszystkim zapewnić dzieciom rozrywkę dopasowaną do ich wieku. Przy poszukiwaniu odpowiedniej gry powinniście też wziąć pod uwagę takie aspekty jak: poziom skomplikowania fabuły, stopień trudności czy cechy właściwe dla danego gatunku gier.

Cechy charakterystyczne dla różnych gatunków i zalecenia

Wiele gier zręcznościowych i symulatorów często dostosowane jest do szerokiej grupy wiekowej odbiorców i nie zawierają treści szkodliwych dla dzieci. Istnieją jednak i takie gatunki, które ze względu na treści w nich zawarte jak i sposób rozgrywki dedykowane są młodzieży od 16-go roku życia lub tylko dorosłym. Do takiej grupy zalicza się większość strzelanek, ale również militarne gry strategiczne i symulatory.

Wskazówka: Największa encyklopedia gier w Polsce (gry-online.pl) pozwala sortować gry według ich gatunku oraz tego, na jakiej platformie można je znaleźć. W opisie każdej gry znajdziesz również jej klasyfikację wiekową. Dzięki temu w łatwy sposób upewnisz się, czy tytuł wybrany przez twoje dziecko jest dla niego odpowiedni.

Trudności w ocenianiu gatunków mieszanych

Nie zawsze udaje się zakwalifikować grę do jednego gatunku. W niektórych tytułach przygodowych gier akcji rozgrywka płynnie przechodzi w trzecioosobową strzelankę. Dlatego wiele tytułów z tego rodzaju jest klasyfikowanych jako PEGI 16 i PEGI 18. Przykładem może być seria Tomb Raider lub Uncharted. Podobny gatunek gry nie zawsze pokrywa się z jej grupą docelową – gry przygodowe rozgrywane w kolorowym fantastycznym świecie są właściwe dla dzieci, jednak istnieją gry przygodowe z elementami horroru i thrillera, które oczywiście przeznaczone są tylko dla dorosłych. Dlatego też poszukując gier z konkretnego gatunku lub gatunków mieszanych zwracaj szczególną uwagę na to, jakie elementy rozgrywki zawierają.

Elementy gry, które niosą ze sobą potencjalne ryzyko

Poprzez różnorodne mechanizmy i elementy rozgrywki twórcy gier chcą nam zaproponować możliwie ciekawą i długą rozrywkę. Pamiętajmy jednak o tym, że w interesie wydawnictw jest to, by gracz poświęcał im jak najwięcej czasu i wydawał na nie dużo pieniędzy. Niektóre z tych mechanizmów mają szczególny wpływ zarówno na dzieci jak i dorosłych i zachęcają do częstego spędzania dużej ilości czasu na zabawie oraz dokonywaniu dodatkowych zakupów. Oto, kiedy trzeba zachować szczególną ostrożność:

• Gry wieloosobowe online: Grupowa rozgrywka może prowadzić do wytworzenia pewnego rodzaju presji oraz do tego, że spędzamy wiele czasu na grze. Do tego dzieci mają możliwość nawiązywania kontaktów z nieznajomymi.

• Funkcje online: Przy braku odpowiednich ustawień twoje dziecko może dokonywać bez naszej wiedzy transakcji online, by kupić nowe gry.

• System nagradzania: W wielu grach sukces nie jest podyktowany umiejętnościami gracza, ale ilością czasu spędzonego nad danym tytułem. Jeśli wypełnimy wiele zadań, to zostaniemy nagrodzeni dodatkowymi fantami („loot“) lub punktami doświadczenia, które pomogą nam zdobyć kolejny poziom („levelować”). Niektóre gry nagradzają też za codzienne logowanie. Każdy z tych mechanizmów może sprawiać, że będziemy poświęcać grze coraz więcej czasu.

• System kupowania w grze: Niektóre funkcje w grach mogą być odblokowane tylko po dokonaniu zakupu. To jest szczególnie kuszące dla dzieci, bo pomaga im to uzyskać przewagę nad innymi graczami. Niektóre aplikacje do gier opierają się na zakupach w aplikacji i dopiero po tym można tak naprawdę w nie grać.

Podsumowanie: oto jak znaleźć odpowiednią grę i konsolę dla swojego dziecka

Dla dzieci i młodzieży najważniejsza jest przyjemność płynąca z grania. Rodzice natomiast kładą większy nacisk na to, by zapewnić swoim pociechom możliwie bezpieczną i rozważną formę rozrywki. Dlatego też zasięgnij informacji, z jakimi potencjalnie problematycznymi elementami może spotkać się twoje dziecko i ogranicz dostęp do niebezpiecznych tytułów. Jeśli twoja pociecha interesuje się konkretnymi gatunkami gier albo preferuje dany typ rozrywki, wciąż pozostaje wam szeroki wybór tytułów przyjaznych dzieciom. Do tego nie zapomnij o odpowiednich ustawieniach bezpieczeństwa dla danej platformy do gier. Dzięki tym krokom zapewnisz swojej latorośli bezpieczną i dobrą zabawę.

______________________________________________

Źródła

https://www.gry-online.pl/newsroom/polish-gamers-research-2019-preferowane-konsole-i-gatunki-polakow/z11c346
(dostęp 7.02.2024)

https://pegi.info/pl/kontroli-rodzicielskiej
(dostęp 7.02.2024)

https://www.gry-online.pl/S018.asp?ID=208
(dostęp 7.02.2024)

https://maxelektro.pl/poradniki/jakie-sa-rodzaje-gier-komputerowych,2687
(dostęp 7.02.2024)

Źródła zdjęć w kolejności chronologicznej w tekście

Zdjęcie tytułowe: iStock.com/vadimguzhva

1. zdjęcie w tekście: iStock.com/fotostorm
2. zdjęcie w tekście: iStock.com/Charday Penn
3. zdjęcie w tekście iStock.com/gorodenkoff