Przejdź do wyszukiwaniaSkocz do głównej treści
Fałszywe informacje w Internecie: osoby w bibliotece prowadzą badania.

Rozpoznawanie fałszywych informacji, fake zdjęć oraz dezinformacji w Internecie

Ochrona przed treściami generowanymi przez sztuczną inteligencję – poradnik

Fałszywe artykuły informacyjne, manipulacje zdjęciami i plotki krążące w mediach społecznościowych stają się coraz bardziej powszechne w Internecie. To często sztuczna inteligencja (AI) jest wykorzystywana do tworzenia i szybkiego rozpowszechniania fałszywych informacji. Aby chronić się przed dezinformacją i manipulacją w życiu codziennym, ważne jest, aby zapoznać się z tymi zjawiskami. W tym przewodniku pomagamy pokazać, jak rozpoznać treści generowane przez sztuczną inteligencję, ale także czym są fake newsy oraz co to deepfake. Wyjaśniamy, w jaki sposób sprawdzać informacje i jak odróżnić wiarygodne treści od celowego oszustwa.

Sztuczna inteligencja a dezinformacja w Internecie, czyli o używaniu sztucznej inteligencji do szkodliwych celów

Wykorzystanie programów AI ma ogromny potencjał, ale niestety niesie ze sobą również wiele zagrożeń. Choć ataki phishingowe, manipulacja obrazem i rozprzestrzenianie dezinformacji są znanymi problemami od lat, to wykorzystanie narzędzi sztucznej inteligencji nadaje takim szkodliwym procesom niespotykaną dotąd dynamikę. Treści tworzone lub edytowane przez sztuczną inteligencję mogą być wykorzystywane do celowego wprowadzania w błąd lub manipulacji, dlatego szczególnie ważne jest krytyczne analizowanie i ocenianie docierających do nas informacji. Warto zatem zidentyfikować obszary, w których sztuczna inteligencja jest wykorzystywana do szkodliwych celów i zdefiniować kilka ważnych pojęć.

Sztuczna inteligencja a fałszywe informacje: Czym są fake newsy?

Fake news tłumaczy się jako „fałszywa wiadomość/informacja” i może być rozpowszechniana w formie artykułów, obrazów, filmów lub postów w mediach społecznościowych. Poza tym fake newsy często są zaprojektowane tak, aby rozprzestrzeniać się wirusowo. Wykorzystuje się je często do wprowadzania ludzi w błąd, manipulowania nimi lub wpływania na nich w celu podjęcia określonych działań. Fałszywe wiadomości różnią się jednak swoją skalą. Możemy natknąć się na niezamierzone fałszywe raporty, ale również i celowo szkodliwe treści.

  • Dezinformacja: fałszywe informacje, które są celowo rozpowszechniane w celu wyrządzenia szkody, są również znane jako dezinformacja. Obejmuje to na przykład wymyślone treści oparte na kłamstwach lub plotkach, dane wyrwane z kontekstu, takie jak skrócone cytaty lub nieprawidłowe statystyki, a także zmanipulowane zdjęcia i deepfakes.

  • Błędna informacja: jest to również fałszywa informacja, choć nie zawsze rozpowszechniana z zamiarem wprowadzenia w błąd. Często tego typu treści są wynikiem niedopatrzeń dziennikarskich lub błędnej interpretacji. Może to mieć miejsce na przykład wtedy, gdy krzykliwe nagłówki wprowadzają w błąd czytelników artykułu lub gdy treści satyryczne są źle rozumiane.

Sztuczna inteligencja i zmanipulowane treści: Co to deepfake?

Mianem deepfake określamy treści (obrazy, filmy lub pliki audio), które zostały stworzone lub zmanipulowane przy pomocy sztucznej inteligencji i często trudno je rozpoznać jako fałszywe. W większości przypadków deepfake jest wykorzystywany do naśladowania twarzy lub głosów ludzi w zwodniczo prawdziwy sposób. Chociaż od pewnego czasu możliwe jest manipulowanie plikami graficznymi i wideo, wykorzystanie narzędzi sztucznej inteligencji umożliwiło powstawianie takich podróbek w zupełnie nowym wymiarze oraz znacząco lepszej jakości. Deepfake jest wykorzystywany do rozrywki, ale także do oszustw. Staje się szczególnie niebezpieczny, gdy dzięki niemu szerzona jest dezinformacji, niszczona reputacji lub stosuje się go do celów przestępczych.

Fałszywe informacje w Internecie: zbliżenie na smartfon ze stroną kanału informacyjnego.

Rozpoznawanie deepfake’ów i fałszywych zdjęć – wskazówki dotyczące ochrony przed zmanipulowanymi treściami

Próby dezinformacji i manipulacji oparte na sztucznej inteligencji są nierzadko trudne do zdemaskowania, ponieważ często mogą wyglądać profesjonalnie i przekonująco. Niemniej jednak istnieje wiele oznak podejrzanych treści, a także narzędzi i zasobów, które można wykorzystać do sprawdzania informacji i rozpoznawania fałszywych wiadomości. Poniżej wymieniamy najważniejsze funkcje rozpoznawania wygenerowanych lub zmanipulowanych przez sztuczną inteligencję tekstów, obrazów, plików wideo i audio oraz podajemy praktyczne wskazówki dotyczące radzenia sobie z fałszywymi informacjami.

Analiza tekstów (AI), czyli jak rozpoznać fałszywe informacje?

Wraz z szybkim rozwojem generatorów tekstu wspieranych przez sztuczną inteligencję, tworzenie przekonujących, ale fałszywych tekstów jest łatwiejsze niż kiedykolwiek. Jednak niezależnie od tego, czy fałszywe wiadomości są tworzone przez ludzi czy maszyny, niosą ze sobą takie samo ryzyko. Dlatego coraz ważniejsze staje się krytyczne podejście do treści online i nauczenie się rozpoznawania fałszywych tekstów i wiarygodnych źródeł:

Fałszywe wiadomości można rozpoznać po następujących cechach:

  • krzykliwe, szokujące lub polaryzujące wiadomości

  • język nacechowany emocjonalnie

  • brak źródeł danych, faktów i cytatów

  • skrócone lub wyrwane z kontekstu wypowiedzi

  • częste błędy ortograficzne lub gramatyczne (nie dotyczy tekstów AI).

Tak sprawdzisz, czy informacja jest prawdziwa:

  • Jeśli chodzi o aktualne nagłówki, zaleca się sprawdzenie tych samych wiadomości na różnych portalach informacyjnych. Jak inne renomowane gazety i kanały informacyjne opisują ten sam temat?

  • Kolejnym ważnym krokiem jest sprawdzenie oryginalnych źródeł wspomnianych informacji (takich jak cytaty ekspertów, badania lub wyniki ankiet). Czy źródła są w ogóle cytowane, a jeśli tak, to jaki jest kontekst przytaczanych danych i faktów?

  • Warto również dokładniej zbadać pochodzenie artykułu. Kto jest autorem informacji? Czy istnieje stopka redakcyjna strony internetowej? Sceptycyzm jest wskazany w przypadku anonimowych informacji.

Wskazówka

Rozpoznawanie fałszywych wiadomości za pomocą witryn sprawdzających fakty

Na całym świecie wielu dziennikarzy i wolontariuszy poświęca czas ujawnianiu fałszywych wiadomości i chce je korygować za pomocą faktów. Oto kilka przykładów polskich stron, których celem jest przeciwdziałanie dezinformacji w Internecie:

  • #FakeHunter: społeczny projekt weryfikacji treści publikowanych w Internecie, uruchomiony przez Polską Agencję Prasową wspólnie z GovTech Polska Portal PAP: https://fake-hunter.pap.pl

  • OKO.press: portal sprawdzający fakty i prowadzący dziennikarskie śledztwa: https://oko.press/

  • Demagog: portal zajmujący się fact-checkingiem: https://demagog.org.pl/

  • Odfejkuj.info: serwis weryfikacji treści w Internecie założony przez Ośrodek Analiz Cegielskiego: https://odfejkuj.info/.

Sprawdzanie obrazów i filmów: jak rozpoznać fake zdjęcia i fałszywe wideo?

Manipulowanie zdjęciami i filmami to również ważny problemem, a liczne narzędzia sztucznej inteligencji ułatwiają ich zmiany. Spreparowane zdjęcia i filmy często wyglądają zwodniczo realistycznie. W szczególności deepfake'i mogą zniekształcać prawdę i podważać zaufanie mediów cyfrowych.

Oto ważne aspekty, które wskazują na zmanipulowane fałszywe obrazy:

  • twarze o bardzo słabo ustawionej ostrości i idealnych rysach (czasami używane do tych celów są specjalne filtry)

  • rozmyte tło, bez detali

  • nierealistyczne warunki oświetleniowe i nieodpowiednie układające się cienie lub ich brak

  • słaba ostrość lub rozmyte szczegóły (np. brak zaznaczonego przejścia między biżuterią a skórą lub ubraniami, połączenie okularów z twarzą, kosmyki włosów przerwane w powietrzu)

  • zniekształcona, nieczytelna czcionka (brak zgodności z rzeczywistymi literami).

Filmy typu deepfake można często rozpoznać po następujących cechach:

  • nienaturalny wyraz twarzy lub ruchy (np. chwiejne bądź zniekształcone gesty, nieodpowiednie lub niemożliwe ruchy)

  • zniekształcone rysy, szczególnie wokół oczu i ust

  • błędy w synchronizacji audio z wideo.

Ponieważ generatory obrazów AI robią szybkie postępy, jest bardzo prawdopodobne, że w przyszłości fałszywe obrazy nie będą już tak łatwe do rozpoznania. Podczas gdy początkowe wersje popularnych narzędzi sztucznej inteligencji miały poważne problemy z przedstawieniem rąk lub uszu, obecne programy generują zwodniczo prawdziwe modele ludzi. Dlatego też bardzo ważne jest, aby przeanalizować pochodzenie zdjęć i materiałów wideo. Należy sobie zadać następujące pytania:

  • W jaki sposób różne renomowane serwisy informacyjne komunikują o rzekomym wydarzeniu? Czy istnieją źródła inne niż na przykład pojedyncze posty w mediach społecznościowych?

  • Kto zrobił zdjęcie lub nagrał film? Kiedy i gdzie zostały zrobione? Czy są jakieś informacje o autorze lub oryginalnym pliku? W przypadku podróbek lub zmanipulowanych obrazów często możliwe jest znalezienie oryginalnego pliku, który został później zmieniony.

  • Czy dana treść pojawiła się już w innym kontekście? Czy została zmieniona od czasu zrobienia oryginalnego zdjęcia? Tu pomocne w odnalezieniu pierwotnych zdjęć lub filmów jest metoda wyszukiwania obrazem.

  • Czy istnieją inne zdjęcia lub filmy z pokazanego wydarzenia? Zwłaszcza w przypadku niecodziennych wydarzeń jest bardzo prawdopodobne, że kilka osób zrobiło zdjęcia lub nagrało filmy z różnych perspektyw, które powinny być również dostępne.

Fake zdjęcia: para patrząca na post w mediach społecznościowych.

Bezpieczne obchodzenie się treściami medialnymi w Internecie – porady

W codziennym życiu często mamy do czynienia z informacjami, które później okazują się niekompletne, przesadzone lub nawet nieprawdziwe. Ponieważ ukierunkowana dezinformacja jest zwykle zaprojektowana tak, aby rozprzestrzeniać się wirusowo za pośrednictwem mediów społecznościowych, pomocne jest również zachowanie ostrożności i krytycyzmu podczas publikowania i udostępniania informacji. Oprócz dokładnej analizy źródeł, istnieją dwie inne ważne podstawowe zasady:

  • Udostępniaj treści z rozwagą: zanim podzielisz się w mediach społecznościowych lub na czacie treściami, które są sensacyjne, szokujące i/lub nacechowane emocjonalnie, sprawdź dokładnie ich źródła.

  • Edukuj ludzi wokół siebie: pomóż innym bardziej krytycznie analizować informacje w Internecie. Na przykład udostępniaj znajomym i członkom rodziny pomocne zasoby, takie jak strony internetowe sprawdzające fakty.

Podsumowanie: nauczy się, jak rozpoznawać fake newsy i broń się przed dezinformacją w Internecie

Wykorzystanie sztucznej inteligencji przynosi wiele korzyści w codziennym życiu, ale niesie ze sobą również szereg wyzwań. Rozprzestrzenianie się dezinformacji w Internecie nie jest nowym problemem, ale dzięki wykorzystaniu programów AI może odbywać się znacznie szybciej, częściej oraz mieć większą skalę. Aby uchronić się przed próbami manipulacji, bardzo ważne jest zatem krytyczne analizowanie informacji, sprawdzanie źródeł i udostępnianie treści tylko z zachowaniem należytej ostrożności. Takie postępowanie umożliwi odpowiedzialne korzystanie z informacji w Internecie również w przyszłości.

Wskazówka

Chcesz „potrenować” rozpoznawanie fałszywych wiadomości? Powstała specjalna aplikacja i portal online „Fajnie, że wiesz!”, dzięki którym w formie quizu możesz sprawdzić, czy wybrane informacje są fake newsami. Do wyboru masz siedem kategorii (wiedza ogólna, zdrowie, polityka, Unia Europejska, rozrywka, zdrowie, szczepienia dzieci), w których sprawdzisz, czy dana informacja jest fałszywa czy nie.

Odkryj więcej artykułów:

______________________________________________

Źródła

https://www.gov.pl/web/5g/jak-rozpoznac-fake-newsa-nie-tylko-o-lacznosci-sprawdz-koniecznie
(dostęp 21.10.2024)

https://cyberprofilaktyka.pl/blog/dezinformacja---czym-jest-i-jak-ja-zweryfikowac_i23.html
(dostęp 21.10.2024)

https://spidersweb.pl/2022/03/jak-rozpoznac-fake-newsy-manipulacje-propagande.html
(dostęp 21.10.2024)

https://digitalmasterinstitute.com/fake-newsy/
(dostęp 21.10.2024)

https://cyberprofilaktyka.pl/blog/deepfake-jak-sztuczna-inteligencja-moze-nas-oszukiwac_i40.html
(dostęp 21.10.2024)

https://instytutcyber.pl/aktualnosci/jak-rozpoznac-deepfake/
(dostęp 21.10.2024)

Źródła zdjęć w kolejności chronologicznym w tekście

Zdjęcie tytułowe: Gorodenkoff – stock.adobe.com
1. zdjęcie w tekście: Nina Lawrenson/peopleimages.com – stock.adobe.com
2. zdjęcie w tekście: terovesalainen – stock.adobe.com
3. zdjęcie w tekście: Drobot Dean – stock.adobe.com

Dołącz do programu i otrzymaj 10% rabatu powitalnego*

Sięgnij po ekskluzywne korzyści i oferty!

Dołącz teraz

* Nasz rabat powitalny jest ważny przez 30 dni i może być wykorzystany tylko raz, w sklepach stacjonarnych C&A lub w sklepie internetowym C&A, oraz w naszej aplikacji. Minimalna wartość zamówienia wynosi 100 PLN. Nie może być łączony z innymi promocjami oraz rabatami C&A for you. Więcej informacji na temat warunków uczestnictwa można znaleźć na stronie www.c-and-a.com/pl/pl/shop/foryou#termsconditions