Elektriciteitsproefjes voor kinderen & tips om elektriciteit te besparen met kinderen
Met een paar aanpassingen in het dagelijks leven kunnen gezinnen veel elektriciteit en dus geld besparen. Om ervoor te zorgen dat alle gezinsleden meewerken, moeten zelfs de jongsten vanaf het begin betrokken worden bij en gewend raken aan een zorgvuldig en zuinig gebruik van belangrijke hulpbronnen zoals elektriciteit en water. Om kinderen gevoelig te maken voor het thema "elektriciteit besparen" is het echter belangrijk hen te leren wat elektriciteit eigenlijk is en hoe waardevol deze energie voor ons dagelijks leven is. Daarom presenteren wij hier enkele eenvoudige elektriciteitsexperimenten voor kinderen die hen inzicht geven in hoe elektriciteit werkt, waarom zij belangrijk is en waarom men elektriciteit moet besparen.
1. elektriciteitsexperiment voor kinderen: elektriciteit zichtbaar maken via statische elektriciteit
In een heel bekend elektriciteitsexperiment voor kinderen wrijf je een ballon tegen je kleren en dan kun je met behulp van de opgebouwde elektrostatische lading het haar op je hoofd laten opsteken. Als je dit experiment in het donker doet, kan je kind zelfs de vonken van de statische lading zien.
Je kunt ook een soortgelijk elektriciteitsexperiment uitvoeren met zout en peper om de kracht van de elektrostatica nog duidelijker te illustreren:
Meng zout en peper op een bord. Vraag je kind vervolgens of het enig idee heeft hoe je de twee weer van elkaar kunt scheiden. De oplossing hiervoor is elektrostatica. Geef je kind een opgeblazen ballon (je kunt ook een plastic lepel gebruiken). In het begin houd je kind de ballon gewoon boven het kruidenmengsel. Er gebeurt nog niets. Maar als zij de ballon tegen haar T-shirt of een wollen trui wrijft, springen de peperkorrels vanzelf naar de ballon. Je kunt het zelfs horen.
Uitleg voor kinderen: Alle dingen in de wereld (mensen, dieren, voorwerpen) zijn opgebouwd uit kleine bouwsteentjes die zo klein zijn dat je ze niet kunt zien. Die bouwsteentjes heten atomen. In het midden van de atomen zit een kern en daaromheen zitten veel kleine deeltjes. Die heten elektronen. De helft van de elektronen in het atoom is positief geladen en de andere helft is negatief geladen. Alles is dus in evenwicht. Als je de ballon tegen je kleren wrijft, pikt hij veel extra negatieve elektronen op. Die springen over naar de ballon. Omdat de ballon nu te veel negatieve deeltjes heeft, trekt hij positieve elektronen aan. Omdat de peper heel licht is, vliegt hij daarom op naar de ballon - als een magneet.
2. Elektriciteitsexperiment voor kinderen: met een elektriciteitstester onderzoeken welke materialen elektriciteit geleiden
Het eerste elektriciteitsexperiment werkt echter niet met elk materiaal. Als het lepeltje van metaal is, zal de peper niet worden aangetrokken omdat metaal elektriciteit geleidt en rubber of plastic niet. Om je kind te laten zien welke materialen elektriciteit geleiden, kun je zelf een elektriciteitstester maken.
Voor dit elektriciteitsexperiment met kinderen heb je het volgende nodig:
Platte batterij 4,5 V of een ander type batterij
Gloeilamp (E10, 3,5 tot 6 V en E10 fitting met soldeerlip)
1m kabeldraad
Draadstripper (of vergelijkbaar)
Isolatietape
Paperclips of bloemendraad
Zo bouw je zelf een stroomtester:
Verdeel de kabeldraad in een korter stuk en twee langere stukken.
Verwijder de isolatie van de draad aan de uiteinden van de drie stukken.
Neem nu het korte stuk en sluit het aan op één batterijaansluiting en één kant van de lampfitting.
Draai de twee langere stukken in een spiraal. Dit zijn de stroomsensoren. De eerste stroomsensor wordt aangesloten op het andere uiteinde van de batterij. De tweede stroomsensor wordt aangesloten op het andere uiteinde van de lampfitting.
Als je nu het circuit sluit door de twee losse uiteinden van de sondes samen te binden, moet de lamp gaan branden.
Nu kan je kind op zoek gaan naar materialen en voorwerpen in huis (bijv. bestek, plastic bestek, kurken, aluminiumfolie, stuiterballen, enz.) waarvan het denkt dat ze elektriciteit geleiden of niet geleiden. Laat het kind uitleggen waarom het dat denkt en controleer vervolgens de veronderstellingen.
Uitleg voor kinderen: De elektronen in materialen die elektriciteit kunnen geleiden, kunnen vrij bewegen. Als je een stroombron zoals de batterij aansluit, kunnen de elektronen de stroom door de kabels voeren, door het metaal naar de lamp en terug naar de batterij. De elektronen bewegen in een cirkel. Dit is niet mogelijk bij materialen als rubber of plastic. De elektronen blijven altijd op dezelfde plaats en kunnen de stroom niet vervoeren. Het circuit is onderbroken en de elektronen kunnen niet via het rubber terug naar de lamp.
Elektriciteitsexperiment voor kinderen: Hete draad
Dit spel is een leuke manier om kinderen te leren hoe een elektrische schakeling werkt. Buig gewoon een bocht uit draad en sluit de bocht aan op een batterij. Sluit de andere kant van de batterij aan op een lamp en de andere kant van de lamp op een lus die je hebt gevormd van draad rond de baan. Het kind moet nu proberen de lus door het gebogen spoor te leiden zonder het te raken. Als de lus de baan raakt, is het circuit gesloten en gaat de lamp branden.
Elektriciteitsexperiment voor kinderen: een citroenbatterij bouwen
Wat is elektriciteit en hoe wordt het opgewekt? Tot nu toe hebben we altijd een batterij gebruikt voor onze elektriciteitsexperimenten. Nu gaan we zelf een citroenbatterij bouwen en laten zien hoe elektriciteit kan worden opgewekt.
Citroenbatterij maken – de materialen:
1 citroen
1 ijzeren voorwerp (bijv. spijker of punaise)
1 koperen voorwerp (bijv. paperclip, koperdraad of dubbeltje)
kabel draad
Gloeilamp met fitting
Een citroenbatterij maken - uitvoering:
Meet 5 cm op de citroen en steek je ijzeren spijker in het ene uiteinde en je koperen voorwerp in het andere. Steek beide diep in de citroen, maar zorg ervoor dat de voorwerpen binnenin elkaar niet raken.
Knip je kabeldraad in 2 stukken en verwijder de isolatie van elk uiteinde.
Sluit nu één draad aan op het ijzeren voorwerp en één draad op het koperen voorwerp.
Wikkel nu de andere uiteinden op de twee kanten van de gloeilamp. En het brandt!
Citroenbatterij - uitleg voor kinderen:
Het zure sap van de citroen maakt veel positief geladen elektronen los van de twee metalen onderdelen. Uit de ijzeren spijker komen echter veel meer positief geladen elektronen vrij dan uit het koperen voorwerp. Dit betekent dat er nu veel meer negatieve deeltjes in het ijzer zitten zonder positieve tegenhanger, omdat het veel meer positieve elektronen in de citroen heeft vrijgemaakt. Als je nu het koper met het ijzer verbindt, geeft het ijzer zijn vele negatieve deeltjes af aan het koper, omdat het er zoveel heeft en graag weer een evenwicht wil hebben. De elektronen die dan door de kabel gaan, zorgen ervoor dat de lamp gaat branden. Want elektriciteit is niets anders dan elektronen die door een kabel reizen.
De door de citroen opgewekte elektriciteit is echter niet sterk genoeg om elektrische apparaten te laten werken. Daarom wordt de elektriciteit voor het huishouden opgewekt in elektriciteitscentrales en via elektriciteitsleidingen naar de huizen gebracht.
De opwekking van elektriciteit in elektriciteitscentrales veroorzaakt veel CO2-emissies die bijdragen tot de klimaatverandering. Een klimaatvriendelijk alternatief is elektriciteit uit hernieuwbare energiebronnen. In het artikel "Uitleg over hernieuwbare energie aan kinderen" leggen we uit hoe jij je kind over dit onderwerp kunt leren.
Hoe kun je met kinderen elektriciteit besparen? Elektriciteit thuis opsporen
Met behulp van de gepresenteerde elektriciteitsexperimenten kan je kind een beter beeld krijgen van wat elektriciteit is, hoe het wordt opgewekt en hoe het naar het stopcontact wordt getransporteerd. Het is echter belangrijk uit te leggen dat elektriciteit enerzijds veel geld kost en dat anderzijds een hoog elektriciteitsverbruik ertoe bijdraagt dat er meer schadelijke uitlaatgassen in de lucht terechtkomen. Om dit te voorkomen is het belangrijk elektriciteit te besparen.
Ga daarom samen met je kind op zoek naar elektrische apparaten in huis. Als je een klein kind hebt, moet je samen zoeken. Oudere kinderen kunnen alleen zoeken. Ze kunnen apparaten markeren met een plakbriefje.
Ga daarna samen na of het kind gelijk had en welke hulpmiddelen hij of zij over het hoofd heeft gezien. Kijk vooral goed naar deze apparaten: Heeft het apparaat een stekker, een lampje of een batterijvakje? Dat kan allemaal wijzen op elektriciteit.
Met behulp van dit spel krijgt het kind een gevoel voor hoeveel elektriciteit er in huis nodig is en welke alledaagse hulpmiddelen, zoals lampen, elektriciteit nodig hebben.
Probeer een hele dag of minstens een paar uur zonder elektriciteit te zitten. Zo leert het kind waarom elektriciteit zo belangrijk is voor ons dagelijks leven.
Hoe bespaar je elektriciteit? Kinderen aanmoedigen om elektriciteit te besparen
Nadat je hebt uitgezocht hoeveel apparaten in huis elektriciteit nodig hebben, kun je samen nadenken over hoe je elektriciteit kunt besparen. Stel samen regels op waaraan alle gezinsleden zich moeten houden. Deze kunnen bijvoorbeeld zijn:
Doe de lichten uit als je een kamer verlaat.
Zet alleen de apparaten aan die je echt nodig hebt.
Haal apparaten die je niet nodig hebt uit het stopcontact.
Zet de stekkerdoos uit.
Laad apparaten pas op als ze vol zijn.
Open de koelkast slechts kort en sluit hem goed af.
Iedereen brengt een uur per dag door zonder technische apparaten (bijvoorbeeld een boek lezen of een spelletje spelen).
Meer nuttige regels en suggesties over het onderwerp "besparen op elektriciteit" vind je in ons artikel "Besparen op energiekosten".
Het kan ook nuttig zijn om samen met je kind naar de elektriciteitsmeter te kijken. Zo kunnen ze zien dat het gebruik van elektrische apparaten het getal op de meter doet stijgen. In het algemeen is het een nuttige ervaring om je kind te betrekken bij het besparen van elektriciteit in het dagelijks leven. Hang samen de was op in plaats van de droger te gebruiken. Doe samen de afwas of zet samen de vaatwasser weg tot hij echt vol is. Zo leert het kind dat kleine handelingen in het dagelijks leven elektriciteit kunnen besparen.
De energie van batterijen is ook kostbaar en moet daarom verstandig worden gebruikt. In het gezin kun je het beste oplaadbare batterijen gebruiken, want wegwerpbatterijen verbruiken al meer energie tijdens hun productie en zijn ook een minder efficiënte energiebron wanneer ze later in het huishouden worden gebruikt. Als je in bepaalde apparaten wegwerpbatterijen gebruikt, leg dan aan je kind uit hoe je ze op de juiste manier weggooit en ze scheidt van de rest van het afval.
Conclusie: kinderen aanmoedigen om elektriciteit te besparen door middel van elektriciteitsexperimenten
Elektriciteitsexperimenten voor kinderen helpen bij het uitleggen en illustreren van ingewikkelde onderwerpen als "Wat is elektriciteit?" of "Waarom is elektriciteitsbesparing belangrijk? Stel samen met het kind regels op om elektriciteit te besparen en probeer in het dagelijks leven alternatieven te vinden waarvoor geen elektriciteit nodig is. Zo leert het kind elektriciteit als hulpbron te waarderen en er verantwoordelijker mee om te gaan.
Bronnen en meer informatie
https://www.proefjes.nl/categorie/elektriciteit
(geraadpleegd op 27-03-2023)
http://slimme-handen.nl/2011/04/proefje-statische-elektriciteit/
(geraadpleegd op 27-03-2023)
https://www.nemosciencemuseum.nl/nl/ontdek/doe-het-zelf/energie-uit-citroenen/
(geraadpleegd op 27-03-2023)
https://www.oursustainablejourney.nl/blog/waarom-is-energie-besparen-belangrijk
(geraadpleegd op 27-03-2023)
Bronnen van de afbeeldingen
iStock.com/kiankhoon
iStock.com/yavdat
iStock.com/yvonnestewarthenderson
iStock.com/Jovanmandic