Bos-experimenten voor kinderen: samen het bos verkennen

In het bos kun je niet alleen plezier maken als gezin en samen educatieve spelletjes spelen, maar ook echte onderzoekers worden en de plaatselijke bossen beter leren kennen door bos-experimenten voor kinderen. Je kunt vragen beantwoorden als: "Hoe hoog is een boom in het bos?" of "Hoe ademt een plant?". Wij tonen verschillende bos-experimenten en onderzoeken met natuurlijke materialen die je zonder veel voorbereiding met je kind in het bos kunt uitvoeren om bepaalde natuurverschijnselen tastbaar te maken voor je kind.

1. Bos-experiment voor kinderen: Hoe ademen planten?

De bomen van het bos reinigen onze lucht en vervullen zo een zeer belangrijke functie. Ze absorberen koolstofdioxide (CO₂) uit de lucht en zetten die om in ademlucht. Bovendien wordt de opgenomen CO₂ in het hout opgeslagen, zodat het niet weer in de atmosfeer terechtkomt. Als je samen de vraag "Hoe ademen planten?" wilt doorgronden, kun je in het bos dit experimentje doen.

Materialen voor het experiment in de natuur:

• Een kleine kom of uitgewassen voorraadpot

• Wat water

• Een steen

• Zonneschijn

Hoe ontdek je hoe planten ademen:

• Vul je bak met een beetje water.

• Pluk een vers blad van een boom en leg het zo in het water dat de onderkant van het blad naar boven wijst.

• Gebruik nu een kleine steen om het blad te verzwaren zodat het op de bodem van de bak blijft liggen.

• Zet de bak nu ongeveer 30 minuten in de zon.

Na de wachttijd kun je zien dat zich kleine luchtbelletjes vormen aan de onderkant van de bladeren. Dit zijn de huidmondjes van de bladeren waardoor de boom zuurstof aan de lucht afgeeft.

Wat je nodig hebt voor het experiment met natuurlijke materialen:

• Een schone, afsluitbare voorraadpot

• Wat grond uit het bos

• Kleine stenen

• Een stukje mos uit het bos

• Eventueel kleine planten

De waterkringloop in het bos zichtbaar maken:

• Doe wat aarde in de pot en verzamel dan kleine steentjes en leg die op de aarde.

• Nu heb je wat mos nodig, dat je bovenop de aarde en de stenen legt. Als je wilt, kun je ook kleine plantjes in de pot planten.

• Maak het mos een beetje vochtig en sluit de pot af met het deksel.

• Zet de pot thuis op een lichte en warme plaats.

Samen kan je nu gedurende één tot twee weken observeren hoe het glas langzaam beslaat en de waterdruppels zich verzamelen op de glaswand en teruglopen naar de bodem van het glas. Het mos neemt het water op en geeft het dan weer af als een fijne waternevel. Dit is ook de reden waarom het in de zomer in het bos koeler is dan in de stad. Naast de schaduw die de bomen bieden, koelt de fijne waternevel van de bomen ook de lucht.

Materiaal voor het bos-experiment voor kinderen:

• 2 lange takken en 5 kleinere takken van ongeveer dezelfde grootte

• Een kleine schop

Zo werkt het experiment in het bos:

• Leg een rechthoek op de bosgrond van de twee grote en twee kleine takken. De bosbodem moet bedekt zijn met takken, twijgen, bladeren en naalden.

• Verdeel je rechthoek met nog eens drie takken, zodat je vier velden van gelijke grootte krijgt.

• Verander niets aan het eerste veld. Dit is de beginsituatie.

• Verwijder in het tweede veld alle natuurlijke materialen die nog in goede staat zijn (bijv. hele bladeren en naalden, twijgen en takken).

• In het derde veld verwijder je alles wat je uit het tweede veld hebt meegenomen en ook alles wat je nog kunt herkennen als bladeren, naalden, takken, enz.

• In het vierde veld kun je alles met een schop verwijderen, zodat je alleen de bosbodem ziet.

Door deze gradatie kun je illustreren hoe de afbrekers in het bos (bijv. insecten, wormen en bacteriën) de natuurlijke materialen weer afbreken tot humus. Zo maak je het laatste en het eerste deel van de voedselketen in het bos begrijpelijk voor het kind.

Materialen voor dit bos-experiment voor kinderen:

• Een stok die zo recht mogelijk is en ongeveer zo lang als de arm van het kind.

• Indien nodig, meetlint

Hoe hoog is een boom? Zo kom je daar achter:

• Zoek eerst een tak die voldoet aan de eisen voor het experiment.

• Bedenk vervolgens welke boom je wilt meten.

• Het kind gaat nu op een afstand voor de boom staan en pakt de stok aan een uiteinde vast.

• Vervolgens strekt hij of zij zijn of haar arm uit zodat de stok naar boven wijst. De vuist van het kind moet ongeveer op ooghoogte zijn. Het beste kun je je kind helpen om de arm goed te richten.

• Nu doet het kind stappen terug tot de stok in zijn hand precies even lang is als de boom die je wilt meten.

• Nu neemt het kind grote stappen langs het pad naar de boom. De stappen moeten ongeveer een meter zijn (als je heel precies wilt zijn, kun je ook de afstand terug naar de boom meten).

• De gemeten afstand is ongeveer de lengte van de boom. Dit betekent dat als je 10 stappen van één meter van de boom verwijderd bent, de boom ongeveer 10 meter hoog is.

Deze meting werkt volgens het straalentheorema. Hiermee kunnen afstanden en lengtes worden berekend. Zo krijgt het kind een gevoel voor hoe groot bomen zijn en begrijpt het verhoudingen beter.

Materialen voor dit experiment in de natuur:

• Een liggende boomstam

Hoe dit bos-experiment voor kinderen uitvoeren:

• Het kind zit aan de ene kant van het houtblok en jij aan de andere kant.

• Nu moet het kind goed luisteren terwijl jij aan de andere kant op het hout krast of klopt.

Hout geleidt de geluiden, zodat het kind ze aan de andere kant goed kan horen. De specht gebruikt dit ook om de insecten onder de schors te vinden. Onderzoek vervolgens de dode boom. Kun je onder de schors insecten en schimmels vinden die het hout afbreken?

Conclusie: Bos-experimenten voor kinderen maken de processen in het bos zichtbaar

Met behulp van bos-experimenten kun je de onzichtbare processen in het bos dichter bij je kind brengen en tastbaar maken. Zo leert het kind de natuurlijke processen in het bos kennen en ontwikkelt het een sterker milieubewustzijn. Als je op zoek bent naar andere spannende spellen en experimenten in het bos, kun je meer ideeën vinden in onze artikelen "Activiteiten in het bos" en "Spelen in het bos".

______________________________________________

Bronnen en verdere informatie

https://proefjesmetboefjes.nl/hoe-hoog-is-boom/

(geraadpleegd op 28-02-2023)

https://umu.nl/museum-online/proefjes-voor-thuis/

(geraadpleegd op 28-02-2023)

http://www.langlevehetbos.nl/toolbox/kernwetenswaardigheden/bos-is-belangrijk-voor-water-en-schone-lucht

(geraadpleegd op 28-02-2023)

Bronnen van de afbeeldingen

iStock.com/evgenyatamanenko

iStock.com/LittleBee80

iStock.com/Evelien Doosje

iStock.com/SrdjanPav

iStock.com/coscaron

iStock.com/damircudic