Motywacja do nauki szkolnej: co zrobić, by dziecko lubiło się uczyć

Dzieci od urodzenia wykazują ogromną ciekawość świata i głód uczenia się nowych rzeczy. Można by powiedzieć, że dla kilkulatka motywacja jest tak naturalna jak oddychanie. Skąd biorą się więc trudności z przyswajaniem wiedzy? Każde dziecko rozwija się w swoim własnym tempie i niektóre z nich mogą potrzebować więcej czasu, by przyzwyczaić się do szkolnej rzeczywistości, zadań domowych i konkretnych metod nauczania. Jako rodzic możesz podać maluchowi pomocną dłoń i zadbać o to, by jego wewnętrzna motywacja i radość z nauki przetrwały niełatwy proces adaptacji. Również w kolejnych latach edukacji mogą zdarzyć się kryzysowe momenty. My, dorośli, też mamy przecież dni, gdy wykonujemy nasze zadania z nieco mniejszą dawką entuzjazmu. Poniżej znajdziesz wiele przydatnych porad i narzędzi, które pomogą ci wesprzeć pociechę w takich chwilach i przypomnieć jej, że zdobywanie wiedzy może sprawiać frajdę.

Jak zachęcić dziecko do nauki – rodzaje motywacji i ich znaczenie

To, jakie wyniki osiągnie twoja pociecha w szkole, a także ile radości sprawi jej nauka, zależy w dużej mierze od powodów, dla których uczy się i odrabia zadania domowe. Często nie doceniamy, jak dużą rolę odgrywają tu indywidualne pobudki i pragnienia dziecka. Za wykonaniem każdego zadania kryje się jeden z dwóch głównych rodzajów motywacji:

• Motywacja zewnętrzna: dziecko uczy się, bo oczekuje w zamian czegoś pozytywnego (np. nagrody, pochwały, dobrej oceny) lub chce uniknąć czegoś negatywnego (np. kary, uwagi, złości lub rozczarowania opiekuna).

• Motywacja wewnętrzna: dziecko uczy się, bo sprawia mu to przyjemność. Jest przy tym zainteresowane tematem, chce go lepiej zrozumieć i uważa, że zdobyta wiedza przyda mu się w życiu.

To zupełnie normalne, że kilkulatek będzie naprzemiennie doświadczać obu wspomnianych impulsów. Badania dowodzą jednak, że aby nauka była naprawdę skuteczna, motywacja płynąca z wewnątrz powinna przeważać. Tylko w ten sposób twoja pociecha ma szanse rozwinąć autentyczne pasje i zainteresowania, z entuzjazmem podchodzić do nowych zagadnień i zaspokajać swój naturalny głód wiedzy.

Zdarza się jednak, że po pójściu do szkoły ognik wewnętrznej motywacji przygasa. Niektórzy uczniowie podstawówki odczuwają presję osiągnięcia jak najlepszych wyników, co sprawia, że nauka kojarzy im się ze stresem. Z każdym kolejnym rokiem szkolnym oceny zyskują na znaczeniu, a dziecko zaczyna rozumieć, że mogą one zadecydować o przebiegu dalszej edukacji. Z kolei inne maluchy dość szybko rozwijają bardzo określone zainteresowania i trudno jest im wykrzesać entuzjazm do mniej lubianych przedmiotów. Jeśli chcesz zachęcić dziecko do nauki, spróbuj przede wszystkim dotrzeć do źródła trudności. Często za obniżoną motywację odpowiada jedna z trzech poniższych przyczyn:

• Wymagania stawiane przed dzieckiem są zbyt niskie. Na widok zadań o obniżonym progu trudności w głowie malucha może pojawić się myśl „Po co mam wykonywać to ćwiczenie? Przecież już to umiem“. Gdy masz wrażenie, że tak właśnie jest, sprawdź, czy dziecko naprawdę ma dany materiał w małym palcu. Jeśli tak, spróbuj urozmaicić zadanie trudniejszymi elementami.

• Wymagania stawiane przed dzieckiem są zbyt wysokie. Twoja latorośl ma wrażenie, że nie podoła ćwiczeniu. Może okazać się, że maluch nie rozumie polecenia. Pomocne będzie wtedy przeformułowanie go w prostszy sposób. Jeśli trudności są spowodowane brakami w opanowaniu materiałów, być może wystarczy nadrobić konkretną lukę.

• Dziecko kwestionuje sens nauki. Zastanówcie się wspólnie, dlaczego dana porcja wiedzy znalazła się w programie szkolnym i jakie zastosowanie będzie miała w codziennym życiu. Dzięki temu twoja pociecha zrozumie, że warto jest poszerzać swoje horyzonty.

Niezwykle pomocne może okazać się wprowadzenie do domowego harmonogramu stałych czasów nauki, odrabiania lekcji i odpoczynku. Wbrew pozorom, większość dzieci lubi rutynę, która daje im poczucie bezpieczeństwa i ułatwia samodzielne planowanie zadań.

Co motywuje do nauki? Stałe pory odrabiania lekcji i odpoczynku

Powtarzający się rytm dnia pozwala maluchom przyzwyczaić się do wykonywania pewnych czynności i porządkuje rodzinną codzienność. Choć czasami każdy z nas pragnie odmiany, dzieci z reguły lubią wiedzieć, co je czeka i odpowiednio się na to nastawić. Stąd wplecenie stałych pór nauki i odpoczynku do waszego harmonogramu to naprawdę dobry pomysł. Zanim zapiszesz je w rodzinnym kalendarzu, porozmawiaj z pociechą i uwzględnij jego życzenia i preferencje. Wspólne ustalenie zasad pokaże dziecku, że jego zdanie się liczy i doda mu pewności siebie, co z kolei bezpośrednio przełoży się na zwiększenie motywacji. Niektóre kilkulatki potrzebują dłuższej przerwy między szkołą a odrabianiem lekcji, inne z kolei lubią szybko wykonać zadania i mieć popołudnie dla siebie.

Kiedy już ustalicie stałe pory nauki, podzielcie je na trzy fazy:

1. Faza przygotowań: na początku szkolnej przygody dobrze jest towarzyszyć dziecku w tym kroku. Wspólnie przejrzyjcie wszystkie zadania domowe i zróbcie listę czynności do odhaczenia. Wykorzystaj ten czas na rozmowę z pociechą. Okaż zainteresowanie zadanymi ćwiczeniami oraz tematami, które aktualnie przerabia maluch. Zapytaj go, które lekcje chce odrobić jako pierwsze. Jeśli zauważysz, że dziecko unika pewnych ćwiczeń lub wyraża niechęć do konkretnego przedmiotu, postaraj się zrozumieć, dlaczego. Kiedy tylko się da, podkreślaj praktyczny aspekt zdobywania wiedzy (np. „Matematyka przydaje się w wielu zawodach, każdy astronauta i weterynarz musi dobrze znać tabliczkę mnożenia“).

2. Faza wykonywania zadań: na tyle na ile to możliwe, nie ingeruj w samodzielną pracę dziecka i sygnalizuj, że wierzysz w jego kompetencje. Oczywiście staraj się być w pobliżu, gdyby maluch jednak miał pytania lub potrzebował wsparcia. Zdecydowanie odpuść sobie jednak ciągłą kontrolę czy zerkanie latorośli przez ramią. Jeśli dane zadanie sprawia dziecku trudność, zastanówcie się wspólnie nad dostosowaniem strategii uczenia się.

3. Faza zakończenia: kiedy twoja pociecha odhaczy już wszystkie punkty na liście, zerknij, czy na pewno nic jej nie umknęło. Możesz zapytać dziecko, co sądzi o wykonanych zadaniach, pochwalić je za włożony wysiłek lub dostrzec jego nowe umiejętności. Wspólnie uporządkujcie stanowisko pracy i zakończcie porę odrabiania lekcji. Teraz czas na beztroską zabawę!

Jak zmotywować dziecko do nauki: praktyczne wskazówki

Dzieci, których motywacja do nauki chwilowo osłabła, często potrzebują odrobiny wsparcia, by ponownie czerpać satysfakcję z uczenia się. Jeśli zauważysz, że twoja pociecha przeżywa mały kryzys, skorzystaj z poniższych wskazówek:

• Zadbaj o podstawy – zanim usiądziecie do lekcji, upewnij się, że twoje dziecko nie jest zmęczone, głodne lub spragnione oraz że zażyło zdrową porcję ruchu na świeżym powietrzu. Dobre samopoczucie fizyczne jest niezwykle istotne dla odpowiedniej koncentracji.

• Krótkie przerwy pomiędzy wykonanymi zadaniami mogą zdziałać cuda. Do planu nauki dziecka wpiszcie kilka 5-minutowych przerw na parę prostych ćwiczeń i rozprostowanie kości.

• Wzmacniaj wewnętrzną motywację pociechy, zwracając uwagę na praktyczne zastosowania wiedzy przyswajanej w ramach przedmiotów szkolnych. Pomocne okażą się tu m.in. wspólne wyjścia do muzeów, oglądanie filmów dokumentalnych i przyrodniczych, wycieczki na łono natury, domowe eksperymenty naukowe, granie w gry typu „państwa-miasta“, czy nawet drobne rachunki na zakupach. Uświadom dziecku, jak może już teraz wykorzystać nabyte umiejętności w codziennym życiu (np. przeczytanie książki od deski do deski, liczenie w pamięci). W rozmowach nawiązuj do długoterminowych celów dziecka i wyjaśniaj mu, czego potrzebuje, by do nich dążyć (mogą do nich należeć np. gra na pianinie, podróże do dalekich krajów, wymarzony zawód, udział w turnieju sportowym itp.).

• Pochwały i zauważenie dziecka to ważne filary kształtujące jego pewność siebie. Dbaj przy tym o to, by chwalić malucha jedynie za rzeczy, na które miał wpływ i używać konkretnych sformułowań (np. „pracowałeś w skupieniu”, „podjęłaś duży wysiłek”, „samodzielnie rozpoczęłaś ćwiczenie”, „spróbowałeś ponownie”). Dzięki temu dziecko poczuje, że jest sprawcze i ma kontrolę nad własnymi rezultatami.

Motywowanie dziecka: skuteczne metody nauki dla uczniów podstawówki

Jeśli zależy ci, by dziecko ponownie odkryło, jak mieć motywację do nauki, spróbuj pokazać mu, że szkolna ławka to nie jedyne miejsce, w którym można zdobywać wiedzę. Niemal każda dziedzina codziennego życia kryje w sobie edukacyjny potencjał, a testowanie zdobytych informacji w praktyce to najlepsza nauka. Jako rodzic możesz czasami upiec dwie pieczenie przy jednym ogniu i tak dobrać aktywności, by nawiązywały one do innych zainteresowań malucha.

Zwróć przy tym uwagę na to, jaki styl uczenia się reprezentuje twoja pociecha. Każdy z nas stosuje podświadomie pewien zestaw strategii sensorycznych, dzięki którym nasz mózg lepiej przyjmuje i koduje informacje. Zazwyczaj wyróżnia się trzy klasyczne typy uczniów:

• wzrokowcy: uczą się patrząc, lubią korzystać z pomocy wizualnych.

• słuchowcy: uczą się słuchając i mówiąc, dobrze przyswajają ustne wyjaśnienia i materiały czytane na głos.

• kinestetycy/czuciowcy: najlepiej zapamiętują rzeczy, których mogą dotknąć (np. modele przestrzenne, działania na suwaku logarytmicznym).

Nowsze klasyfikacje często uwzględniają też dodatkowe style uczenia się, a wśród nich:

• styl komunikatywny: lubi uczyć się w grupie, dużo zapamiętuje z rozmów i dyskusji.

• styl abstrakcyjno-logiczny: łatwo przyswaja skomplikowane wzory i schematy.

• styl zorientowany na media: uczy się szybciej przy wykorzystaniu multimediów niż tradycyjnymi sposobami.

Mało które dziecko w pełni wpisuje się w tylko jeden styl uczenia. U zdecydowanej większości kilka ze wspomnianych wzorców występuje równolegle i miesza się ze sobą. Poznaj tę konfigurację, by pomóc maluchowi przyswoić szkolny materiał w najbardziej skuteczny sposób. Możesz przy tym wykorzystać poniższe metody nauki:

• Odwrócenie ról: ty jesteś uczniem, a twoja pociecha nauczycielem. Poproś o wyjaśnienie materiału, zadając przy tym pytania, gdy coś nie jest do końca jasne. Pozwoli to dziecku dogłębnie przeanalizować dany temat.

• Media cyfrowe: aplikacje, filmiki i podcasty przyciągają maluchy jak magnes. Zrób z tego użytek i poszukaj elektronicznych materiałów związanych z przerabianym zagadnieniem.

• Przetwarzanie wizualne: tu możliwości jest bez liku – mapy myśli, listy do odhaczania, wykresy, mapy, obrazki, fiszki. Wszystkie te pomoce świetnie sprawdzą się u wzrokowców.

• Zabawy ruchowe: połącz naukę z ćwiczeniami fizycznymi. Przykładowo, wykorzystaj wchodzenie po schodach do nauki liczenia. Rozwiązując działanie „6 – 3 = ?” maluch wchodzi lub wskakuje na sześć stopni, a potem cofa się o trzy, by uzyskać wynik.

Podsumowanie: motywowanie do nauki może przybierać różne formy

Chwilowy brak chęci do nauki może mieć wiele ukrytych przyczyn. Szczera, nieoceniająca rozmowa z maluchem pozwoli do nich dotrzeć i wspólnie zastanowić się nad rozwiązaniem. Stałe pory nauki dopasowane do biorytmu dziecka, wzmacnianie jego wewnętrznej motywacji i wykorzystanie skutecznych metod nauki z pewnością sprawią, że twoja pociecha na nowo odkryje radość z uczenia się.

______________________________________________

Źródła:

https://jaksieuczyc.pl/motywacja-wewnetrzna-i-zewnetrzna/

(dostęp 06.07.2022)

https://dziecisawazne.pl/wspierac-motywacje-wewnetrzna-dziecka/

(dostęp 06.07.2022)

https://www.spokojwglowie.pl/problem-z-odrabianiem-lekcji-jak-pomoc-dziecku/

(dostęp 07.07.2022)

http://www.ppp.bytom.pl/index.php?style-uczenia-sie,191

(dostęp 08.07.2022)

http://www.podstawowa6.pl/upload/download/pdf/Style%20uczenia%20sie%20-%20klasa%204.pdf

(dostęp 08.07.2022)

Źródła zdjęć:

iStock.com/Pekic

iStock.com/Riska

iStock.com/Halfpoint

iStock.com/FamVeld