Turystyka kulinarna w Małopolsce: ciekawostki o kuchni małopolskiej i pomysły na odpoczynek w tym regionie

Co powiesz na zoproskę, kućmok, bombolki? A może chcesz skosztować jarzębinkę, balsam kapucyński czy czar pustyni? Jeśli twoja odpowiedź na te pytania brzmi twierdząco, to pora wyruszyć w podróż i poznać niezwykle różnorodne dziedzictwo kulinarne Małopolski. W naszym poradniku pokazujemy ciekawostki i dania tej kształtowanej przez różne wpływy kulturowe i etniczne kuchni. Zajrzymy do winnic w regionie i podpowiemy, gdzie warto skierować swoje kroki, gdy turystyka kulinarna jest bliska twojemu sercu.

Kuchnia małopolska – charakterystyka i ciekawostki

Kuchnia małopolska kształtowała się w ciągu wieków pod wpływem różnych kultur i nacji. Dzięki temu wyjątkowemu kolorytowi jej smaki są zróżnicowane, zaskakujące i z pewnością warte skosztowania. Dania kuchni małopolskiej wykazują wpływy austriackie, ukraińskie, żydowskie, czeskie, a nawet węgierskie. W związku z dawnym podziałem obecnych terenów Małopolski na Królestwo Polskie i Galicję, często kuchnia tego regionu bywa także nazywana galicyjską.

Dania kuchni małopolskiej

O kuchni małopolskiej można śmiało powiedzieć, że jest niejednolita. To wbrew pozorom niebywała zaleta, ponieważ mało w którym regionie wielbiciele dobrej kuchni mają szansę spróbować tak zróżnicowanych potraw. Wybierając się do stolicy Małopolski lub na specjalnie wytyczone szlaki kulinarne z pewnością uda się ci zapoznać z charakterystycznymi daniami lokalnymi, które zadowolą twoje kubki smakowe. Przed tobą stoi otworem cały wachlarz doznań kulinarny kuchni Krakowiaków, Górali Podhalańskich, Beskidzkich i Pienińskich, Podgórzan, Lachów i Łemków. W rekomendowanych restauracjach i karczmach możesz spróbować m.in. następujących potraw:

Zupy

• kwaśnica: zupa z kiszonej kapusty

• bryndzonka: wywar warzywny na bazie sera podpuszczkowego, tzw. bryndzy

• kiesełyca: żurek

• zaproska: zupa na bazie suszonych grzybów

• mirowska parzybroda: zagęszczona zupa z kawałkami warzyw, skwarkami i ziołami.

Dania główne

• prażuchy: gotowane ziemniaki okraszone skwarkami oraz podsmażoną cebulą

• kućmok: babka ziemniaczana

• maczanka: małopolski odpowiednik hamburgera – bułka z pieczoną wieprzowiną

• kulasa ze spyrką: ugotowana mąka razowa ze skwarkami

• gulasz czorsztyński: danie z baraniny i wieprzowiny z dodatkiem warzyw.

Desery

• kołacze: placki drożdżowe z nadzieniem nałożonym na wierzch ciasta

• bombolki: drożdżowe ciasteczka

• piszinger: wafel przekładany masą kakaową lub kajmakową.

Oto niektóre z małopolskich produktów regionalnych i tradycyjnych, które warto spróbować:

Sery

• bryndza podhalańska

• oscypek (oszczypek)

• redykołka

• bundz (bunc).

Kiszonki

• charsznicka kapusta kwaszona/kiszona

• ogórki kiszone w studni

• kiszone rydze z gminy Uście Gorlickie.

Mięso i ryby

• krakowska sucha staropolska

• kiełbasa lisiecka i piaszczańska

• mięsiwa z Czernichowa i Rajbrotu

• kiełbasy i kabanosy z Andrychowa

• karp zatorski i osiecki

• jagnięcina jurajska z owcy olkuskiej.

Owoce i przetwory owocowe

• jabłka łąckie

• suska sechlońska

• łukowicka śliwka suszona

• maliny z Brzeznej

• jabłka z Raciechowic

• susorki iwkowskie

• dżem z płatków róży.

Wyroby piekarnicze i cukiernicze

• obwarzanek krakowski

• bajgiel z Kazimierza

• chleb prądnicki

• kołacz jurajski

• krówka regulicka.

Napoje alkoholowe

• balsam kapucyński

• jarzębinka

• czar pustyni

• imbirówka iwkowska

• wino domowe „rzuchowskie”

• wino z jabłek i płatków róży z Wolicy.

Turystyka kulinarna na terenie Małopolski

Aby skosztować, jak smakują dania kuchni małopolskiej oraz wyjątkowe produkty pochodzące z tego regionu, warto zaplanować wizytę w Krakowie lub wybrać się na jedną z wielu tras wytyczonych dla turystów kulinarnych.

Co warto zjeść w Krakowie?

Już sama stolica Małopolski to wyjątkowe miejsce dla miłośników dobrej kuchni. W 2019 roku Kraków został wybrany na Europejską Stolicę Kultury Gastronomicznej, a obecnie nie brakuje w nim miejsc polecanych przez ceniony kulinarny przewodnik Michelin. Co warto zatem zjeść w Krakowie? Gdzie pójść, aby skosztować wyjątkowych produktów regionalnych?

Otóż Kraków, jak w soczewce skupia, to co najlepsze i charakterystyczne dla kuchni małopolskiej. Tu spróbujesz popularne obwarzanki, czyli okrągłe pieczywo z otworem w środku przypominające formą i kształtem krakowski wianek. Dostępne są w wersji z solą, makiem lub sezamem i bardzo chętnie kupują je zarówno mieszkańcy, jak i turyści. Tych ostatnich pewnie zainteresuje Żywe Muzeum Obwarzanka, gdzie sprawdzą, jak powstaje ten regionalny przysmak.

Każdy wielbiciel kulinariów nie omieszka zajrzeć na krakowski Kazimierz. To w tej dzielnicy można spróbować wyjątkowych propozycji łączących potrawy tradycyjne ze współczesnymi. Nie brakuje tu także miejsc, gdzie skosztujesz dań kuchni żydowskiej, słynnych zapiekanek oraz popularnych bajgli z Kazimierza, które wraz z pochodzącymi stąd emigrantami, zawędrowały do Nowego Jorku, aby stać się symbolem tej światowej metropolii.

Wyjątkowych świętem kulinarnym odbywającym się każdego roku w Krakowie jest Małopolski Festiwal Smaku. Tu producenci żywności z terenu Małopolski prezentują i sprzedają swoje produkty oraz potrawy. Pokazy gotowania, konkursy, koncerty i animacje dla dzieci – towarzyszą temu świętu kuchni małopolskiej.

W samym Krakowie organizowane są w ciągu całego roku różne wydarzenia, których mottem przewodnim jest smaczne, tradycyjne, ale nie tylko regionalne jedzenie. Sprawdź, gdzie warto się wybrać, aby skosztować pyszności:

• Festiwal Pierogów

• Krakowskie Miodobranie

• Święto Chleba

• Najedzeni Fest!

• Art & Food Bazar

• pikniki krakowskie.

Kulinarne szlaki Małopolski

Amatorzy kulinariów, którzy opuszczą Kraków i wybiorą się w inne rejony Małopolski z pewnością także znajdą coś dla siebie i skorzystają z atrakcyjnych propozycji dla entuzjastów smakowitej kuchni. To z myślą o nich powstała Małopolska Trasa Smakoszy. 43 karczmy i restauracje, które tworzą ten wyjątkowy szlak, serwują swoim gościom tradycyjne potrawy małopolskie. W wyselekcjonowanych miejscach o wyjątkowej architekturze, wystroju wnętrz podawane są typowe dla tego regionu dania. Szlak ten obejmuje kuchnię różnych grup etnicznych: Górali Podhalańskich, Pienińskich, Podgórzan, Łemków i Lachów.

Podczas swojej podróży po Małopolsce warto zajrzeć też na inne trasy kulinarne i wziąć udział w lokalnych wydarzeniach organizowanych dla miłośników regionalnej kuchni. Są to m.in.:

• Małopolski Szlak Owocowy: wiedzie przez 23 gminy i zrzesza niemal 300 obiektów, gdzie rosną owoce i wytwarza się z nich przetwory. Tu możesz zobaczyć, jak wygląda proces sadzenia, pielęgnacji, zbioru oraz spróbujesz najróżniejszych owoców, które uprawiane są z dbałością o ekologię w gospodarstwach leżących na tym szlaku.

• Śliwkowy Szlak: słynący z miejsc przyrządzania tego owocu w najróżniejszych wariantach, z których najpopularniejszym jest suszenie. Jesienią w ramach eventów pod hasłem „Spotkajmy się na... Śliwkowym Szlaku” można spróbować różnych potraw ze śliwkami w wybranych restauracjach, gospodarstwach agroturystycznych i bezpośrednio u producentów.

• Małopolski Szlak Wód Mineralnych: to 48 źródeł wód mineralnych bogatych w cenne pierwiastki i minerały. Wytyczony w gminie Muszyna rowerowy Szlak Wód Mineralnych jest trasą z 13 przystankami, gdzie można odpocząć oraz skosztować orzeźwiających wód mineralnych.

• Szlak Oscypkowy: prowadzi przez 34 szałasy i pokazuje tradycje serowarstwa sześciu grup górali. Na tym szlaku znakomicie masz okazję połączyć turystykę kulinarną z górską spędzając aktywnie czas w Tatrach.

• Małopolskie Święto Czosnku: podczas tego święta turyści kulinarni mogą degustować specjały z dodatkiem czosnku uprawianego w tym regionie oraz dopingować uczestników konkursów na najpiękniejszy bukiet lub warkocz czosnkowy oraz najpyszniejszą potrawę z czosnkiem.

• Małopolska Wieś Pachnąca Ziołami: to szlak prowadzący przez obiekty agroturystyczne położone na skraju wsi i lasów, które posiadają ziołowe ogrody. Turyści mogą skorzystać tu m.in. z zabiegów odnowy biologicznej z wykorzystaniem ziół oraz wziąć udział w warsztatach dotyczących zbierania, suszenia, wykorzystywania ziół oraz przygotowywania z nich nalewek.

Dzięki zaangażowaniu wielu osób powstał Małopolski Szlak Winny, w skład którego wchodzi obecnie aż 60 winnic. Każda z nich ma swoją wyjątkową historię i ofertę, którą warto odkryć i poznać. W regionie tarnowskim winnice działają w ramach jednej z dwunastu, podlegających pod Ministerstwo Sportu i Turystyki, Polskich Marek Turystycznych – enoTARNOWSKIE. Podczas tzw. Dni Otwartych Winnic można zwiedzać wybrane obiekty, degustować powstające tam trunki oraz brać udział w specjalnych prelekcjach oraz warsztatach produkcji wina. Organizowane festiwale wina, plenerowe targi Enoexpo w Krakowie, Tarnowskie Dionizje, Pleśnieński Bachus oraz bardziej kameralne zwiedzanie winnic np. tzw. winobusem to wyjątkowe atrakcje zachęcające do poznania oferty winnic Małopolski.

Jeżeli dodatkowo frajdę sprawia ci podróżowanie na rowerze, to możesz połączyć pasję do wina i dwóch kółek zwiedzając Małopolski Szlak Winny na rowerze. Przygotowane pod turystów i wielbicieli rowerów są także trasy enovelo w rejonie Tarnowa.

Podsumowanie: rozpocznij kulinarną podróż odkrywając wyjątkową kuchnię i winnice Małopolski

Czy to popularne obwarzanki, oscypki, a może bryndzonka, maczanka lub piszinger –kuchnia małopolska ma wiele do zaoferowania wielbicielom regionalnych specjałów. Przemierzając wytyczone specjalnie dla smakoszy szlaki możesz poznać dziedzictwo kulinarne Małopolski próbując dań i potraw, których przepisy sięgają nawet kilku wieków wstecz. Twojej uwadze nie mogą umknąć również małopolskie produkty regionalne oraz tradycyjne, których wybór jest niezwykle bogaty. Zajrzyj do jednej z wielu winnic Małopolski i poznaj smak tego szlachetnego trunku, który trafił na stoły dzięki przywróconej w tym regionie tradycji winiarskiej.

______________________________________________

Źródła

https://www.gov.pl/web/rolnictwo/woj-malopolskie

(dostęp 23.10.2023)

https://www.gov.pl/web/rolnictwo/gotowe-dania-i-potrawy5

(dostęp 23.10.2023)

https://www.gov.pl/web/rolnictwo/lista-produktow-tradycyjnych12

(dostęp 23.10.2023)

https://www.malopolska.pl/malopolskismak/produkty-regionalne

(dostęp 23.10.2023)

https://www.malopolska.pl/malopolskismak/produkty-tradycyjne

(dostęp 23.10.2023)

https://zasmakujwmalopolsce.pl/

(dostęp 23.10.2023)

https://visitmalopolska.pl/-/malopolski-szlak-winny-1356

(dostęp 23.10.2023)

https://malopolskiszlakwinny.pl/winnice/

(dostęp 23.10.2023)

https://pl.wikipedia.org/wiki/Ma%C5%82opolski_Szlak_Owocowy

(dostęp 23.10.2023)

Źródła zdjęć w kolejności chronologicznej w tekście

Zdjęcie tytułowe: iStock.com/Maryviolet

1. zdjęcie w tekście: iStock.com/MagMos

2. zdjęcie w tekście: iStock.com/IgorPaszkiewicz

3. zdjęcie w tekście: iStock.com/Tomeyk