
Edukacja leśna: co można robić w lesie z dziećmi?
Rodzinne wędrówki to wyjątkowa okazja, aby miło spędzić czas w gronie najbliższych. W polskich lasach nie tylko możesz spacerować, ale również poznawać go i brać udział w zajęciach edukacji przyrodniczej. Dzięki nim spędzisz dzień pełen wrażeń na łonie natury, a także nauczysz się czegoś nowego i lepiej poznasz pobliski las. Jeśli więc zadajesz sobie pytanie „Co można robić w lesie?”, w naszym poradniku znajdziesz wiele propozycji z zakresu edukacji leśnej z udziałem dzieci, które zapewne uda się zrealizować także w twojej okolicy.

W tekście
Z dziećmi w lesie – aktywności i zajęcia z edukacji przyrodniczej
Gdzie szukać oferty zajęć w ramach edukacji leśnej dla dzieci?
Czym jest edukacja leśna?
To rodzaj kształcenia, w którym las staje się salą klasową lub przedszkolną. W ten sposób dzieci mogą doświadczać przyrody wszystkimi zmysłami i lepiej zrozumieć funkcjonowanie środowiska przyrodniczego i jego ekosystemu. Dzięki różnorodnym zabawom, quizom i ciekawym wykładom dzieci samodzielnie poznają obszar zamieszkały przez różne gatunki roślin i zwierząt. Wykorzystując elementy zabawy w ramach pedagogiki lasu pociechy mogą namacalnie doświadczyć występującej bioróżnorodności oraz poznać naturalne procesy zachodzące na obszarach leśnych.
Edukacja przyrodnicza ma za zadanie zachęcić dzieci do wykorzystania zdobytej wiedzy w swoim otoczeniu, szerzenia świadomości ekologicznej i budowania własnego systemu wartości. Podczas zajęć maluchy dowiadują się, jakie konsekwencje dla lasu i jego mieszkańców mogą mieć określone zachowania (np. pozostawianie śmieci, wypalanie traw).
W Polsce edukacją leśną zajmują się nadleśnictwa 17 regionalnych dyrekcji Lasów Państwowych. Wykorzystują one wiele form edukacji przyrodniczej, takich jak: zajęcia terenowe, wycieczki z przewodnikiem, zajęcia w izbie leśnej nadleśnictwa, lekcje w szkole, spotkania edukacyjne poza szkołą, konkursy lub specjalne akcje. Wszystkie te aktywności mają na celu przybliżenie dzieciom piękna okolicznych lasów, wyjaśnienie procesów tam zachodzących oraz doświadczenie bliskiego kontaktu z naturą.
Edukacja przyrodnicza w lesie jest ważnym elementem kształtowania u dzieci postawy ekologicznej. Jest ona także jednym z priorytetów opisanym dokładnie w rozporządzeniu Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych o prowadzeniu edukacji leśnej społeczeństwa.
W ofercie edukacyjnej Lasów Państwowych można znaleźć propozycje skierowane do rodzin, szkół i przedszkoli. Także osoby z niepełnosprawnościami zachęcane są do brania udziału w zajęciach edukacyjnych – w towarzystwie specjalnie przeszkolonych przewodników poznają las, ich mieszkańców oraz uczą się, jak chronić przyrodę.

Z dziećmi w lesie – aktywności i zajęcia z edukacji przyrodniczej
Z pewnością w twojej okolicy są również organizowane spotkania w ramach edukacji leśnej, w których możesz wziąć udział. Poniżej znajdziesz wiele różnych pomysłów na zajęcia prowadzone w lesie, na które zapewne zabierzesz swoje dziecko.
Co można robić w lesie? – całoroczna oferta edukacyjna
Jeśli chcesz wybrać się z dziećmi na spontaniczną wycieczkę do lasu, możesz skorzystać z różnych ofert edukacyjnych dostępnych przez cały rok, które nie wymagają rezerwacji. Oto niektóre z nich:
Leśne ścieżki edukacyjne: te dobrze oznakowane trasy mają różne punkty przystankowe (np. wiaty edukacyjne), gdzie można dowiedzieć się więcej o lesie i jego mieszkańcach. Dzięki czytelnym planszom z ilustracjami, stanowiskom do zabawy lub nawet eksperymentom, dzieci mogą w namacalny sposób nabywać wiedzę przyrodniczą.
Leśne labirynty: w niektórych lasach możesz znaleźć labirynty zbudowane z kamieni lub drewna. Zadanie polega na tym, aby przedostać się do wnętrza labiryntu i nie zbłądzić w ślepym zaułku. W niektórych obiektach tego typu znajdują się również treści edukacyjne.
Leśny plac zabaw: tutaj każde dziecko może bawić się do woli w naturalnym otoczeniu. Na niektórych placach zabaw znajdują się dodatkowo stacje z informacjami o leśnej przyrodzie.
Wspinaczka po drzewach i niskie parki linowe: naturalne tory przeszkód zachęcają dzieci do ruchu i pozwalają zaobserwować, np. jak ptaki poruszają się po lesie.
Leśne ścieżki sensoryczne: na nich można poczuć las pod stopami. To ciekawe doświadczenie rozwija koordynację ruchu, stymuluje receptory oraz pozwala spojrzeć na las w zupełnie nowy sposób. Spacerując po ścieżkach sensorycznych można odczuć bliskość natury za pomocą wszystkich zmysłów.
Zagrody dla dzikich zwierząt: można w nich obserwować mieszkańców lasu z niewielkiej odległości. To okazja, aby poznać płochliwe zwierzęta leśne, takie jak jelenie, sarny czy borsuki.

Zajęcia w lesie dla rodzin z dziećmi
Oprócz możliwości samodzielnego spędzania czasu w lesie istnieje wiele zorganizowanych form aktywności, np. wycieczki z przewodnikiem, kursy, czy otwarte dni lasu. Mają one na celu edukację przyrodniczą i warto skorzystać z nich całą rodziną. Poniżej krótkie zestawienie takich ofert:
Zorganizowane wycieczki po tzw. ścieżkach edukacyjnych: podczas nich leśniczy lub edukator przyrody oprowadza po lesie opowiadając o interesujących faktach i ciekawostkach. W trakcie takiego spaceru możesz uczyć się od eksperta, zadawać pytania, a nawet wcześniej zarezerwować wycieczkę z przewodnikiem na określony temat. Wiele leśnych eskapad dla dzieci obejmuje również gry i eksperymenty, gdzie wykorzystany jest element zabawy do edukacji przyrodniczej.
Wycieczki z przewodnikiem: często mają określony temat, np. „Szlakiem roślin” lub „Leśne zwierzęta”. Podczas takiego spaceru możesz dowiedzieć się więcej na dany temat od eksperta i zastosować nową zdobytą wiedzę bezpośrednio podczas wędrówki.
Wizyty w izbach edukacji leśnej, czyli poznawanie eksponatów związanych z lasem i jego fauną i florą. Izby edukacyjne to mniejsze lub większe punkty w nadleśnictwach, których funkcją jest szerzenie wiedzy o lesie. Dzieci i młodzież ze szkół i przedszkoli oraz osoby indywidualne mogą pozyskać tu cenne informacje na temat gospodarki leśnej, lasu i jego ochrony.
Wycieczki o zmroku: nocna wędrówka po lesie to ekscytujące przeżycie dla całej rodziny. W świetle księżyca odkryjesz inne oblicze lasu niż za dnia. Dzięki towarzyszącemu ekspertowi możesz czuć się bezpiecznie i w każdym momencie skorzystać z jego wiedzy, aby zapytać o ciekawiące ciebie kwestie.
Spacery sensoryczne: podczas nich nauczysz się wszystkimi zmysłami świadomie odbierać otaczającą cię przyrodę. W ten sposób wprowadzisz więcej uważności do swojego życia codziennego.
Nadleśnictwa, edukatorzy przyrody lub kluby malucha organizują specjalne spotkania skierowane wyłącznie dla dzieci, które odbywają się w lesie. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby zamiast urodzinowego przyjęcia w sali zabaw wybrać się do lasu. Możesz tym sprawić swojemu dziecku i jego przyjaciołom wyjątkową niespodziankę i zapewnić niezapomniane przeżycia. Warto również sprawdzić, czy w twojej okolicy nie są organizowane zajęcia wakacyjne lub ferie w lesie.

Edukacja leśna dla dzieci – kursy i warsztaty
Mali i więksi miłośnicy przyrody mają w lesie wiele do odkrycia. Dzięki kursom i warsztatom mogą zdobywać i pogłębiać swoją wiedzę na tematy przyrodnicze oraz zdobywać nowe umiejętności. Przykładowe zajęcia organizowane dla dzieci:
kreatywne kursy w lesie (malarstwo, rękodzieło, rzeźbiarstwo lub teatr),
zajęcia bushcraftu/survivalu dotyczące np. budowy schronienia, noclegu w lesie, szukania pożywienia, umiejętności bezpiecznego rozpalania ogniska,
kursy budowy łuków i strzał,
nauka tropienia zwierząt.
W niektórych nadleśnictwach dzieci i młodzież mogą zaangażować się w specjalne akcje na rzecz lasu. W zależności od wieku można na różne sposoby pomagać w lesie np. zbierać śmieci, czy sadzić drzewa. Nad tymi akcjami czuwa wyszkolony personel, który poza opieką przekazuje dzieciom istotną wiedzę z zakresu pedagogiki lasu.
Gdzie szukać oferty zajęć w ramach edukacji leśnej?
Jeżeli chcesz wraz z dzieckiem uczestniczyć w zajęcia edukacji przyrodniczej, ważnymi punktami kontaktowymi dla ciebie są np.:
nadleśnictwo w twojej okolicy,
Leśne Kompleksy Promocyjne (LKP),
Liga Ochrony Przyrody (LOK),
Związek Harcerstwa Polskiego,
edukatorzy przyrody,
instytucje młodzieżowe i kulturalne,
stowarzyszenia i fundacje działające na rzecz ochrony przyrody.
Podsumowanie: Co można robić w lesie? Bardzo dużo ciekawych rzeczy!
W ramach edukacji leśnej wielu organizatorów postawiło sobie za zadanie stworzenie ciekawych projektów dla dzieci i całych rodzin. Z pewnością znajdziesz w swojej okolicy warsztaty lub możesz wziąć udział w specjalnych akcjach, których celem jest edukacja, ochrona i poszanowanie lasu. Szczególnie warto razem z dziećmi uczestniczyć w zajęciach edukacji przyrodniczej, ponieważ niebawem to one będą decydowały o stanie środowiska i jego ochronie dla przyszłych pokoleń.
______________________________________________
Źródła:
https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzienniki-resortowe/wytyczne-prowadzenia-edukacji-lesnej-spoleczenstwa-w-lasach-34105355
(dostęp 3.03.2023)
https://www.lasy.gov.pl/pl/edukacja/edukacja-w-lp
(dostęp 3.03.2023)
https://www.lop.org.pl/Edukacja
(dostęp 3.03.2023)
https://www.lasy.gov.pl/pl/nasze-lasy/lesne-kompleksy-promocyjne
(dostęp 3.03.2023)
https://www.cilp.lasy.gov.pl/
(dostęp 3.03.2023)
Źródła zdjęć
iStock.com/evgenyatamanenko
iStock.com/Hero Images
iStock.com/kokouu
iStock.com/piola666
iStock.com/Zaikina