Sinterklaas: Geschiedenis & tradities
Sinterklaas, wie kent het niet? Hoewel het niet door iedereen wordt gevierd, is en blijft het een populair feest. Niet alleen kinderen beleven er veel plezier aan, maar ook voor volwassenen is dit een leuke tijd. Veel mensen met jonge kinderen verheugen zich erop om hun kinderen te verrassen en deze traditie te leren kennen, terwijl ook volwassenen zonder kinderen erg kunnen genieten van sinterklaas. Want dit betekent voor velen ook gezelligheid met vrienden en familie.
Maar waar komt deze traditie eigenlijk vandaan? En hoe wordt sinterklaas door de meesten gevierd? Wij stellen je de geschiedenis en populaire tradities in Nederland voor.
Geschiedenis van het sinterklaasfeest
Sinterklaas komt uit Spanje – toch? Veel kinderen denken dit en ook in de liedjes, zoals “zie ginds komt de stoomboot uit Spanje weer aan” lijken hierop te duiden. Echter ligt het iets ingewikkelder. Want sinterklaas komt niet uit Spanje, maar uit Turkije. Maar op wie sinterklaas dan echt gebaseerd is, is niet helemaal duidelijk. Het lijkt erop dat het op de bisschop Sint-Nicolaas uit Turkije is gebaseerd. Dit was een bisschop die veel goede daden zou hebben verricht en daarom na zijn dood als heilige is verklaard. Maar waarom denkt dan iedereen dat Sinterklaas uit Spanje komt? Dit heeft er waarschijnlijk mee te maken dat zijn relieken naar Bari werden gebracht. Hoewel dit in Italië ligt, werd Bari overheerst door Spanjaarden. Daardoor of doorat het met de zeelieden is overgewaaid, denken Nederlanders dat Sinterklaas uit Spanje komt.
De andere tradities kunnen volgens bepaalde legendes ook van deze heilige persoon worden afgeleid: zo komen het snoepgoed en de chocolademunten waarmee wordt gestrooid van het geven van geld aan de armere mensen. Lees hieronder meer over de tradities, die in Nederland populair zijn rondom het sinterklaasfeest.
Tradities van sinterklaas – hoe wordt sinterklaas gevierd?
Er zijn verschillende tradities in de sinterklaasperiode die erg populair zijn in Nederland. Van de intocht tot pakjesavond, dit zijn drie leuke weken. Vooral voor de kinderen is dit een leuke tijd. Op school zal er aandacht aan worden besteed, maar ook thuis kunnen jullie leuke dingen ondernemen, om de sinterklaastijd tot een bijzondere herinnering te maken. Samen een verlanglijstje opzetten, lekkernijen bakken of sinterklaas en zijn pieten knutselen – er zijn genoeg leuke dingen om te doen.
De intocht – waar komt sinterklaas aan?
De intocht van sinterklaas is waar het allemaal mee begint. Dit als altijd de eerstvolgende zaterdag na Sint-Maarten (11 november). De precieze datum is dus ieder jaar verschillend. Er is een landelijke intocht die ieder jaar op een andere plek plaatsvindt en op televisie wordt uitgezonden. Veel ouders en kinderen kijken hierna, voordat ze bij de intocht in hun eigen dorp of stad aanwezig zijn.
Tijdens de landelijke intocht gebruiken sinterklaas en de vele pieten “Pakjesboot 12” – een stoomschip. Hiermee leggen ze aan en vervolgens maken ze een rondje door de stad. Hier hebben de kinderen de gelegenheid om de sint een hand te geven en bijvoorbeeld een tekening cadeau te geven. De vele pieten die mee zijn, zullen met strooigoed – pepernoten en schuimpjes – strooien.
Traditioneel komt sinterklaas met de stoomboot aan. Echter is er niet altijd overal water en wordt hier in sommige steden creatief mee omgegaan. Want naast de landelijke intocht zijn er ook veel plaatselijke intochten. De kinderen komen hier met hun ouders heen. Vaak zijn de kinderen verkleed in een pietenpak of sinterklaaspak. Eenmaal op de plek aangekomen begint het spannende wachten, totdat de sint aankomt. Hierbij worden vaak liedjes gezongen.
Tip: Zorg dat jij en je kind de populaire sinterklaasliedjes kennen, want deze worden veel gezongen in de sinterklaastijd: bij de intocht, het zetten van de schoen, pakjesavond, maar ook op school. Zie ginds komt de stoomboot, zie de maan schijnt door bomen, sinterklaasje kom maar binnen of oh kom er eens kijken – dit zijn nog maar een paar van de populaire liedjes.
Lekkernijen tijdens sinterklaas – van strooigoed tot banket
Tijdens de sinterklaastijd is er veel snoep te koop, wat typisch voor deze periode is. Kinderen zijn dol op al het snoepgoed, maar ook volwassenen eten graag pepernoten en andere zoete lekkernijen. De bekendste:
Pepernoten
Schuimpjes
Chocoladeletters
Speculaaspoppen, speculaasbrokken
Kruidnoten
Chocolademunten
Banketstaaf
Chocolademuizen, chocoladekikkers4r
Taaitaai
Chocoladelolly
Borstplaat
Marsepein
Chocoladeletters zijn naast pepernoten een van de populairste lekkernijen in de sinterklaastijd. Als je een chocoladeletter cadeau geeft, is de S of de P van sint en piet altijd goed, maar de eerste letter van de voornaam is ook altijd een leuk idee – de A voor Anna of de J voor Jan. Is degene die je een cadeau geeft niet zo dol op chocolade of wil je eens wat creatiever zijn? In dit geval zijn er ook banketstaven in de vorm van letters te koop.
Sinterklaas op school
Naast dat sinterklaas thuis in veel gezinnen wordt gevierd, is het ook een thema op school. Zo zullen de kinderen tijdens de lessen verschillende sinterklaasdingen knutselen – zoals een sinterklaas of piet van een wc-rol, mijters of het boek van sinterklaas – maar zal er vaak ook een sinterklaasviering zijn. In de lagere klassen komt sinterklaas langs met een aantal pieten. Ze zullen bijvoorbeeld uit het grote boek voorlezen en de kinderen een klein cadeautje geven. Ook organiseren veel scholen leuke spelletjes om de kinderen te vermaken en komen veel kinderen verkleed als sint of piet.
In de hogere klassen geloven de kinderen vaak niet meer in sinterklaas, dus hier is het sinterklaasspel of lootjes trekken erg populair. De kinderen gaan bijvoorbeeld tijdens een van de lessen na de intocht lootjes trekken, wat al erg spannend is. De kunst is natuurlijk om niet te verklappen wie ze hebben getrokken. Vervolgens moet het kind thuis een leuk gedicht schrijven en een mooie surprise maken. Bovendien wordt er een klein cadeautje gekocht, wat in de surprise wordt verstopt. Op de dag van de viering neemt iedereen zijn surprise en gedicht mee en worden de cadeaus een voor een geopend. Maar natuurlijk moet het gedicht eerst worden voorgelezen. Als iedereen zijn cadeau heeft uitgepakt, wordt er meestal geraden wie, wie had getrokken.
__________
Vergeet niet ...
... om de naam van het kind dat getrokken is op de surprise te zetten, zodat jouw kind zich niet alsnog hoeft te verraden, voordat het cadeau is uitgepakt.
__________
Het sinterklaasjournaal – fictieve nieuwsrubriek voor kinderen
Een aantal dagen voor de intocht, wordt de eerste aflevering van het sinterklaasjournaal uitgezonden. Hierbij wordt een spannend verhaal opgezet, waarbij het vaak nog maar de vraag is of de stoomboot met de cadeautjes wel in Nederland aan gaat komen. Als de intocht eenmaal is geweest, zie je de belevenissen van sinterklaas in Nederland en wordt er naar pakjesavond toegewerkt. Het programma is als een nieuwsprogramma opgezet, waarbij steeds verslag wordt gegeven van wat er allemaal gebeurt. Op deze manier worden de kinderen op een spannende manier meegenomen in de sinterklaastijd.
Tip: Voor veel mensen gaat het sinterklaasfeest vooral om de leuke tijd voor de kinderen en de gezelligheid met vrienden en familie. Het krijgen en geven van cadeaus speelt daarbij een veel minder belangrijke rol.
Schoen zetten – “sinterklaas kapoentje, gooi wat in mijn schoentje”
In veel huishoudens mogen de kinderen vanaf de intocht tot aan pakjesavond een aantal keer hun schoen zetten. Dit gebeurt al zeker vanaf de 15e eeuw. Vroeger werd het vooral gedaan om de armen te helpen. De kinderen uit arme gezinnen zetten op 5 december hun schoen in de kerk en deze werd dan door de rijken gevuld. Een dag later werd de opbrengst verdeeld onder de armen. Sinds de 16e eeuw zetten de kinderen hun schoenen ook thuis en vulden de ouders het, net als vandaag de dag nog wel gebeurt, met snoep en speelgoed.
Lees voor verdere tradities rondom het schoen zetten en leuke inspiratie voor de schoencadeautjes ook het artikel over schoencadeautjes. Je vindt hier namelijk tips, wat voor soort cadeautjes geschikt zijn en hoe je ook met een klein budget een origineel cadeau kunt geven.
5 december – pakjesavond wordt gevierd
Zoals beschreven is sinterklaas waarschijnlijk op Sint-Nicolaas, een bisschop uit Turkije gebaseerd. Dit was een goedheilige, die op 6 december is gestorven. Om zijn sterfdag te eren, zetten de kinderen vroeger hun schoen op 5 december – zoals in veel andere landen nog altijd gebruikelijk is – en lag er de volgende morgen, dus op 6 december, een cadeautje in.
Echter werd dit in Nederland een steeds belangrijker ritueel dat met gezelligheid gepaard ging en bovendien kostte het uitpakken voor school- en werktijd te veel tijd, dus is het met de tijd naar de 5 december verplaatst en is de vorm ook licht veranderd: in plaats van dat kinderen hun schoen zetten, wordt pakjesavond zelf vaak op verschillende manieren gevierd. Waar het ene gezin een zak vol cadeaus heeft, trekken ze ergens anders weer lootjes of spelen het sinterklaasdobbelspel. In het artikel over pakjesavond lees je meer over de verschillende vormen en vind je bovendien een recept voor pepernoten, om op pakjesavond te serveren.
Conclusie
Hoewel het niet helemaal zeker is waar de traditie vandaan komt, is het in ieder geval wel zeker dat het een ongekend populaire traditie is, waar ieder jaar weer naar uitgekeken wordt. Gezellig met de kinderen naar de intocht gaan, de kinderen hun schoen laten zetten en er een leuke verrassing instoppen, samen met de kinderen naar het sinterklaasjournaal kijken of een gezellige pakjesavond met lekkernijen, leuke cadeaus en eventueel grappige gedichten en originele surprises – het behoort allemaal tot deze tijd.
______________________________________________
Literatuurverwijzingen:
https://www.schoenvisie.nl/waar-komt-de-schoenzet-traditie-vandaan/
(geraadpleegd op 21-09-2021)
https://www.sinterklaasfan.nl/geschiedenis.html
(geraadpleegd op 21-09-2021)
https://npokennis.nl/longread/7910/waarom-vieren-we-sinterklaas
(geraadpleegd op 21-09-2021)
https://kunst-en-cultuur.infonu.nl/feestdagen/164618-traditie-met-sinterklaas.html
(geraadpleegd op 21-09-2021)
Bronnen van de afbeeldingen:
iStock.com/wavipicture
iStock.com/ArjanL
iStock.com/Natalia Bodrova
iStock.com/Merinka
iStock.com/sara_winter
iStock.com/Corinne Poleij
