Passend voetbal: aanbod & info over g-voetbal, blindenvoetbal en rolstoelvoetbal
Voetbal is een sport die mensen met uiteenlopende achtergronden en vaardigheden samenbrengt. Ook met een beperking is het mogelijk om voetbal te spelen. Dit laat zien hoe de sport de gemeenschap en diversiteit kan bevorderen. Dit artikel verzamelt belangrijke informatie over hoe mensen met een beperking actief betrokken kunnen zijn bij voetbal. Naast het belang van inclusie presenteren we speciale varianten zoals blindenvoetbal en rolstoelvoetbal. Ook bieden we praktische inzichten in bestaande projecten en aanbiedingen die laten zien hoe inclusief voetbal succesvol wordt geïmplementeerd.
Passend voetbal: inclusief sporten
Inclusie staat in het voetbal voor de gedachte van samenzijn waarin iedereen welkom is en deel kan uitmaken van het team. De laatste jaren is het thema ‘inclusiviteit in het voetbal’ belangrijker geworden, niet in de laatste plaats vanwege het VN-Verdrag inzake de rechten van personen met een handicap.
Ook de Belgische voetbalbond (KBVB) zet zich in voor inclusie in het voetbal. De bevordering van inclusief voetbal, ook wel passend voetbal genaamd, wordt bijvoorbeeld versterkt door middel van competities en evenementen voor mensen met een beperking of door stadions die minder drempels hebben. Daarnaast zijn er inmiddels ook enkele regionale inclusiecompetities of toernooien voor spelers met en zonder beperking. Maar welke kansen kunnen passend voetbal in het verenigingsleven bieden?
Waarom is passend voetbal zo belangrijk?
Inclusie in voetbal gaat veel verder dan een puur sportieve activiteit: als teamsport biedt voetbal een ideale omgeving om barrières te doorbreken en mensen met verschillende capaciteiten samen te brengen. De sport is daarom niet alleen een leuke vrijetijdsbesteding, maar ook een ideaal startpunt voor deelname aan het sociale leven. Voor mensen met een beperking biedt voetbal de mogelijkheid om nieuwe vaardigheden te leren, te socialiseren en meer zelfvertrouwen te krijgen.
Door gezamenlijke sportactiviteiten kunnen vooroordelen worden doorbroken, kan angst voor contact worden overwonnen en kan wederzijds begrip tussen mensen met en zonder handicap worden bereikt. Tegelijkertijd profiteren mensen zonder handicap ook van het spelen in een inclusieve club. Ze ontwikkelen meer begrip voor het leven van anderen, leren attent te zijn en ervaren uit eerste hand dat diversiteit een verrijking is.
Naast speciale toernooien en programma's voor mensen met een beperking zijn er ook steeds meer projecten die passend voetbal, waaronder g-voetbal in het reguliere clubleven willen integreren. G-voetbal is ontwikkeld voor voetballiefhebbers met een lichamelijke en/of een verstandelijke beperking. De focus ligt bij g-voetbal op de aanpassingen voor voetbaltrainingen door bijvoorbeeld extra begeleiding of een aangepast niveau. Er worden steeds meer teams gevormd waarin spelers met en zonder handicap samen trainen en spelen. Deze vorm van inclusie bevordert niet alleen de sportieve ontwikkeling van alle betrokken spelers, maar versterkt ook tolerantie en acceptatie.
Passend voetbal binnen de vereniging stimuleren: tips
Hoe kan passend voetbal op de lange termijn worden verankerd in het verenigingsleven? Inclusief sporten begint met de wil om een verschil te maken en de benadering om mensen met een beperking als gelijken te behandelen. Als u inclusie in het voetbal wilt implementeren, moet u het zien als een verrijking en niet alleen als een uitdaging. Veel clubs zijn bang dat ze niet de nodige middelen hebben of dat het te ingewikkeld is om mensen met een beperking te integreren in het spel. Het zijn echter vaak kleine stappen die een grote impact hebben.
De Belgische voetbalbond moedigt clubs en verenigingen aan om hun voetbalaanbod uit te breiden, meer mensen te bereiken en zo de gemeenschap te versterken. Voorwaarde hiervoor is dat u openstaat voor nieuwe dingen en dat u waardering heeft voor verschillende mensen.
Hierbij kunt u letten op deze vijf stappen:
Zoek uitwisseling: praat met voorstanders van inclusieve sporten, andere clubs en mensen met een beperking.
Analyseer de huidige situatie: evalueer de huidige situatie in de club en overweeg welke verbeteringen mogelijk zijn.
Plan maatregelen: ontwikkel concrete theoretische concepten voor inclusie.
Implementatie in de praktijk: actief geplande maatregelen implementeren in het dagelijks leven van de club.
Reflectie en optimalisatie: evalueer het proces en pas het indien nodig aan.
Een inclusieve club wordt daarom niet alleen gekenmerkt door speciale g-voetbalteams, maar ook door een open instelling. Als mensen met een beperking een vanzelfsprekend onderdeel zijn van het clubleven, ontstaat er een natuurlijke diversiteit. Of het nou als speler, coach of toeschouwer is. Het helpt om geïnteresseerden actief te benaderen. Bijvoorbeeld door programma's te presenteren, workshops te organiseren, flyers op te hangen en ideeën uit te wisselen met andere clubs die met succes g-voetbal programma's implementeren.
De bovenstaande richtlijnen helpen clubs om inclusie op de lange termijn te verankeren en sport toegankelijk te maken voor iedereen. Meer informatie is te vinden op: www.gsportvlaanderen.be/sporten/voetbal
Praktische maatregelen voor passend-voetbal bij verenigingen kunnen zijn:
Trainerspapieren: zorgen voor gerichte training, bijscholing van eigen coaches op het gebied van inclusief voetbal.
Stel inclusieteams samen: stel teams samen waarin spelers met en zonder beperking samenspelen.
Creëer specifieke aanbiedingen: zorg voor voetbalvarianten zoals elektrisch rolstoelvoetbal, blindenvoetbal of amputatievoetbal binnen de club.
Samenwerking bevorderen: samenwerken met sociale werkplaatsen, scholen en organisiaties om mensen met een beperking actief te betrekken bij het clubvoetbal.
Flexibiliteit in training: oefeningen en trainingsmethoden moeten worden aangepast aan de individuele capaciteiten van de deelnemers.
Uitbreiden van barrièrevrije infrastructuur: naast sportvelden moeten ook clubhuizen, kleedkamers en sanitaire voorzieningen barrièrevrij worden ontworpen.
Creëer een laagdrempelig aanbod: regelmatige voetbaltrainingen voor iedereen kunnen het makkelijker maken voor mensen met een handicap om aan de slag te gaan voordat ze zich aansluiten bij een vast team.
Vergroot het bewustzijn binnen de club: trainingen en workshops voor clubleden, ouders en spelers kunnen helpen om vooroordelen te doorbreken en inclusieve interactie te bevorderen.
Naast de wens om inclusie in uw eigen voetbalclub mogelijk te maken, zijn er natuurlijk ook een aantal praktische aspecten waar rekening mee moet worden gehouden. In veel clubs zijn er immers ook structurele en organisatorische hindernissen die beetje bij beetje uit de weg geruimd moeten worden. Veel sportfaciliteiten in België zijn bijvoorbeeld nog niet voldoende toegankelijk en de communicatie binnen de club is soms niet inclusief genoeg. Voordat een initiatief van start kan gaan, moet er natuurlijk voor worden gezorgd dat er een passende trainingsomgeving is en dat het g-voetbal aanbod dus ook organisatorisch mogelijk is. Inclusieve clubs hebben de mogelijkheid om samenwerkingspartners te zoeken of financiële steun te ontvangen via subsidieprogramma's zoals het Fonds Gehandicapten Sport.
Uit ervaringen met g-voetbal projecten blijkt dat implementatie op lange termijn het meest succesvol is als deze vanaf het begin een brede basis heeft. Dit betekent dat clubleden, ouders, spelers en coaches al in een vroeg stadium bij het proces moeten worden betrokken en dat er contacten met potentiële sponsors moeten worden gelegd. Een open communicatiecultuur en regelmatige feedbacksessies kunnen helpen om onzekerheid te verminderen en realistische oplossingen te ontwikkelen.
Naast gemengde g-voetbal teams waarin spelers met verschillende vaardigheden samen spelen, zijn er natuurlijk ook speciale programma's voor mensen met motorische beperkingen of visuele of auditieve beperkingen. Hieronder willen we een aantal van deze veelzijdige voetbalvarianten in detail presenteren.
Blindenvoetbal
Blindenvoetbal biedt slechtziende en blinde mensen de mogelijkheid om voetballen. De spelers communiceren door te schreeuwen en oriënteren zich met behulp van een speciaal daarvoor ontworpen bal die akoestische signalen afgeeft door een ratelend geluid te maken. Tijdens de training leren ze een specifieke looptechniek waarmee ze de bal dicht bij hun voeten kunnen houden.
De belangrijkste informatie over blindenvoetbal:
Vereisten: Spelers die aan blind voetbal doen, moeten een zeer goed gehoor en oriëntatievermogen hebben.
Spelers: Een team bestaat uit vier slechtziende of blinde veldspelers en een ziende keeper.
Speelveld: Net als bij zaalvoetbal is het speelveld bij blindvoetbal 20 meter breed en 40 meter lang.
Speelduur: Er zijn twee speeltijden van elk 15 minuten.
Voetbal: Een speciaal ontworpen bal ratelt wanneer hij rolt en geeft akoestische signalen af, waardoor spelers zich kunnen oriënteren.
Uitrusting: Naast de gebruikelijke voetbaluitrusting, zoals tenues, shorts en voetbalschoenen, dragen spelers tijdens officiële wedstrijden zogenaamde oogpleisters en gecertificeerde donkere brillen. Deze zorgen ervoor dat zelfs spelers met weinig zicht geen voordeel hebben.
Voy-regel: Als een speler de bal wil veroveren, moet hij “Voy” roepen (wat “ik ga” betekent). Als de speler niet roept, wordt dit als een overtreding beschouwd.
Om blinde spelers te helpen hun weg te vinden op het veld, zijn er per team drie gidsen die hen instructies en informatie geven. Het speelveld is verdeeld in drie gebieden, die elk actief ondersteund kunnen worden door een coachende speler: de keeper geeft instructies in het verdedigende deel, de trainer neemt het middenveld over en een gids die achter het doel van de tegenstander staat, helpt in het aanvallende deel.
Powerchair voetbal
Rolstoelgebruikers hebben ook de mogelijkheid om te voetballen in het zogenaamde E-Wheelchair Football (ook wel “Powerchair Football” of “Power Soccer” genoemd). Deze variant van rolstoelsport is de bekendste. Bij deze competitieve teamsport zitten spelers in een elektrische rolstoel en proberen ze doelpunten te scoren met draaiende schoten.
Elektrisch rolstoelvoetbal werd voor het eerst gespeeld in Frankrijk in de jaren ‘70 en verspreidde zich vandaaruit. Er zijn inmiddels enkele clubs in België die elektrisch rolstoelvoetbal in hun organisatie hebben opgenomen.
De belangrijkste informatie over powerchair voetbal:
Rolstoelen: Elke rolstoel moet 4 of meer wielen hebben en dezelfde snelheid (max. 10 km/u) om eerlijk spel te garanderen. De rolstoel is tevens voorzien van een heupgordel. Bovendien moet het aan de voor- en achterkant voorzien zijn van een rooster, zodat de bal verplaatst kan worden en niet onder de rolstoel terechtkomt.
Speelveld: Het spel wordt meestal gespeeld in een gymzaal (ter grootte van een basketbalveld). De vloer moet hard, glad en waterpas zijn, zodat de rolstoelen goed kunnen manoeuvreren.
Spelers: Een team bestaat uit drie veldspelers en één keeper per team.
Speelduur: Een wedstrijd bestaat uit twee helften van elk 20 minuten.
Voetbal: De bal heeft een diameter van 33 centimeter en is daarmee groter dan een normale voetbal.
Uitrusting:
Shirt/trui
Shorts/joggingbroek
Elektrische rolstoel
Heupgordel
Voetbescherming van stevig materiaal
Duidelijk en zichtbaar nummer op de achterkant van de rolstoel
Meer informatie over de gedetailleerde regels vindt u in de International Powerchair Football Rules.
Meer varianten binnen het voetbal
Naast blinden- en rolstoelvoetbal zijn er verschillende andere voetbalopties voor mensen met een beperking die inspelen op de individuele behoeften van de spelers. Hieronder vallen bijvoorbeeld:
Amputatievoetbal
Mensen met een amputatie en dysmelie kunnen hun passie voor balsporten uitleven in amputatievoetbal. Het spel wordt gespeeld zonder protheses en op krukken. De keeper heeft meestal twee benen, maar een geamputeerde of verkorte arm.
Dovenvoetbal
Deze variant komt het dichtst bij standaardvoetbal. Een belangrijk verschil is echter dat de scheidsrechter een vlag gebruikt om overtredingen aan te geven. Iedereen die wil deelnemen aan dovenvoetbal moet een aantoonbare gehoorbeperking hebben.
Zitvoetbal
Deze variant biedt patiënten met een beenamputatie de mogelijkheid om actief te voetballen. Zowel veldspelers als keepers bewegen zich uitsluitend zittend of knielend over het veld. Door de bijzondere speelstijl zijn techniek, precisie en snelle reacties van cruciaal belang.
CP voetbal
CP-voetbal is een variant van football voor spelers met neurologische bewegingsstoornissen die worden veroorzaakt door hersenschade, zoals na een beroerte of cerebrale parese. Vanwege de vele verschillende kenmerken worden spelers verdeeld in drie klassen, afhankelijk van de mate van fysieke beperking. Het spel wordt gespeeld in een 7-tegen-7-variant, waardoor de sport internationaal bekend staat als football 7-a-side.
Football-ID
Football ID (afkorting van “verstandelijke beperking, intellectual disability”) is bedoeld voor spelers met een verstandelijke beperking. Deelname is toegestaan voor voetballers van 16 jaar en ouder met een aantoonbaar IQ van minder dan 75.
Conclusie: zo wordt inclusiviteit binnen voetbal succesvol
De integratie van mensen met een beperking in het voetbal is essentieel om ervoor te zorgen dat iedereen toegang heeft tot deze populaire balsport. Naast g-voetbal competities zijn er ook speciale aanbiedingen zoals dovenvoetbal, blindenvoetbal of rolstoelvoetbal, die zijn afgestemd op de persoonlijke behoeften van de spelers. Voetbalclubs en -verenigingen kunnen met kleine en grote maatregelen het verschil maken en zo meer mensen met een beperking in de voetbalfamilie betrekken.
______________________________________________
Bronnen en meer informatie
https://www.voetbalvlaanderen.be/competitie/veldvoetbal/veldvoetbal-g-voetbal/amputatievoetbal
(geraadpleegd op 14-02-2025)
https://www.voetbalvlaanderen.be/competitie/veldvoetbal/veldvoetbal-g-voetbal/blindenvoetbal
(geraadpleegd op 14-02-2025)
https://www.knvb.nl/ontdek-voetbal/passend-voetbal/amputatievoetbal
(geraadpleegd op 14-02-2025)
https://www.knvb.nl/ontdek-voetbal/passend-voetbal/dovenvoetbal
(geraadpleegd op 14-02-2025)
https://www.unieksporten.nl/sport/voetbal
(geraadpleegd op 14-02-2025)
https://www.gsportvlaanderen.be/sporten/voetbal
(geraadpleegd op 9-04-2025)
Bronnen van afbeeldingen in chronologische volgorde
Omslagfoto: Ladanifer – adobe.stock.com
Foto 1 in de tekst: Serhii – adobe.stock.com
Foto 2 in de tekst: Ladanifer – adobe.stock.com
Foto 3 in de tekst: AUFORT Jérome – adobe.stock.com
