Leren fotograferen: basis, camera-instellingen & tips voor beeldcompositie

Om mooie foto's te maken en alle creatieve mogelijkheden te kunnen benutten, is het de moeite waard om vertrouwd te raken met de technische basisbeginselen van de fotografie. Met de juiste camera-instellingen kan je je foto's vormgeven volgens je ideeën en je creativiteit de vrije loop laten. Hier vind je de basisbeginselen van fotografie voor beginners en enkele tips over beeldcompositie om je op weg te helpen en fotografie stap voor stap te leren.

Kort uitgelegd: Technische basisbeginselen van fotografie & verschillende camera-instellingen

Als je voor het eerst een moderne camera in je hand houdt, sta je misschien versteld van de vele functies en instelmogelijkheden. Ineens spelen begrippen als brandpuntsafstand, diafragma en ISO een rol bij het maken van de best mogelijke foto. Om je wegwijs te maken in de verschillende camera-instellingen en goed belichte en scherpe foto's te maken met je eerste camera, vind je hieronder een korte inleiding in de basisbeginselen van de fotografie.

Witbalans van de camera: voor een natuurlijke lichtsfeer

Laten we beginnen met de minder complexe camera-instellingen: de witbalans regelt de temperatuur van het licht. Naargelang je buiten of binnen fotografeert, in de zon of in de regen, is de lichtsfeer altijd anders. Met het blote oog merken we dit meestal niet, maar je camera neemt de kleuren anders waar.

Daarom moet je de witbalans gebruiken om je camera in te stellen, zodat de kleuren en de lichtsfeer er altijd natuurlijk uitzien. Veel moderne camera's hebben een automatische functie die je kunt uitproberen. Je hebt iets meer vrijheid als je de halfautomatische witbalans gebruikt. Afhankelijk van de camera kun je kiezen tussen verschillende lichtsituaties (bijv. daglicht, bewolkte hemel, kunstlicht, winter, enz.) Als de witbalans je niet bevalt, kun je die later in de beeldbewerking wijzigen.

Brandpuntsafstand van de camera: de beeldhoek van je foto's

De brandpuntsafstand wordt op je lens aangegeven in mm en geeft aan welke beeldhoek beschikbaar is voor je foto. Er wordt onderscheid gemaakt tussen verschillende soorten:

• Normale brandpuntsafstand (35 - 70 mm): De normale brandpuntsafstand staat voor de beeldhoek die we ook met onze ogen kunnen vastleggen.

• Groothoek (11 - 28 mm): Groothoeklenzen kunnen een grotere beeldhoek weergeven. Voor dit beeldgedeelte zou iemand zijn hoofd moeten draaien om alles te kunnen zien. Zo kun je hele gebieden van het land op één foto laten zien.

• Teleobjectief (80 - 500 mm): Een telelens vergroot onderwerpen en stelt je in staat om objecten scherp vast te leggen, zelfs vanaf een grote afstand.

Om een object in detail vast te leggen, moet je de juiste lens met de juiste brandpuntsafstand kiezen. Een groothoeklens wordt bijvoorbeeld aanbevolen voor landschapsfotografie. Als je vogels in vlucht wilt fotograferen, is een telelens geschikt en een normale brandpuntsafstand voor portretten.

ISO van de camera: bepalen van de lichtgevoeligheid van de camerasensor

De ISO-waarde geeft aan hoe gevoelig de camerasensor is voor licht. Als de ISO-waarde laag is, absorbeert de sensor minder licht. Als de ISO-waarde hoog is, absorbeert de sensor meer licht. Hierdoor kun je je camera aanpassen aan verschillende lichtsituaties, wat je meer vrijheid geeft bij het instellen van de sluitertijd en het diafragma.

Je moet echter in gedachten houden: hoe hoger de ISO-waarde van de camera is ingesteld, hoe meer dit kan leiden tot beeldruis. Het is dus geen oplossing om gewoon de ISO-waarde te veranderen.

Ruisvrije en mooie foto's worden het best gemaakt met de laagst mogelijke ISO-waarde. Deze camera-instellingen voor de ISO-waarde kunnen je helpen bij het leren fotograferen:

• Fotograferen in de zon: 100 - 200 ISO

• Bewolkte hemel, 's avonds of binnenshuis zonder flits: 400 - 800 ISO

• ‘s Nachts of in donkere ruimten: meer dan 800 ISO

• Snelle sluitertijd: bevriest een object. Als je snelle bewegingen wilt bevriezen en scherp wilt weergeven, moet de sluitertijd naar verhouding snel zijn: bijvoorbeeld een kolibrie in vlucht vanaf 1/4000 s of een hardloper 1/120 s.

• Lange sluitertijd: vervaagt de beweging, waardoor een bewegingsonscherpte ontstaat. Voorbeelden zijn: een zijdeachtige waterval ontstaat bij een sluitertijd van 10 seconden of de beweging van sterren wordt zichtbaar in een foto van 30 seconden tot enkele uren belichtingstijd.

Bovendien moet je in de camera-instellingen een langere belichtingstijd kiezen als je geen helder licht ter beschikking hebt (bijv. bij binnenopnamen, 's avonds en 's nachts). Merk echter op dat een langere belichtingstijd het risico vergroot dat een opname uit de hand onscherp wordt. Daarom moet je een statief gebruiken voor langere belichtingstijden.

Diafragma van de camera: instellen van de scherptediepte

Het diafragma bepaalt hoeveel licht er door de lens op de camerasensor valt. Als je een kleine diafragmawaarde instelt, staat het diafragma wijd open en valt er veel licht op de sensor. Hoe groter de diafragmawaarde, hoe meer de lens zich sluit en hoe minder licht de sensor bereikt.

Hoeveel licht er op je sensor valt, beïnvloedt hoe scherp de achtergrond van je foto is. Dit is een van de belangrijkste ontwerpelementen in de fotografie. Als het diafragma klein is ingesteld en er veel licht op je sensor valt, zal je achtergrond onscherp zijn. Als je daarentegen een groot diafragma hebt ingesteld en er weinig licht op je sensor valt, zal de achtergrond zeer scherp zijn.

Met de instellingen van je camera kun je de volgende effecten bereiken met het diafragma:

• Pop-out effect met een zeer onscherpe achtergrond: f/2.0

• Portretfoto: f/3.5

• Landschapsfoto: f/20

• Foto met alle details: f/8

Leren fotograferen: foto's correct belichten met het samenspel van diafragma, sluitertijd en ISO

Om een foto naar wens te maken en deze correct te belichten, moet het samenspel van diafragma, sluitertijd en ISO correct zijn. Deze drie waarden zijn nauw met elkaar verbonden en beïnvloeden je opname.

Stel dat je een foto wilt maken waarbij de achtergrond onscherp is en het object scherp. Om de scherptediepte te regelen, moet je het diafragma wijd open zetten. Bij een wijd open diafragma valt er meer licht op je sensor dan bij een gesloten diafragma bij dezelfde belichtingstijd. Daarom moet je de belichtingstijd aanpassen aan je open diafragma en dienovereenkomstig inkorten. De ISO-waarde bepaalt dan hoe helder of donker je beeld is, afhankelijk van hoe lichtgevoelig je sensor is ingesteld. Aangezien een hoge ISO-waarde beeldruis veroorzaakt, is het raadzaam de ISO-waarde zo laag mogelijk te houden en de belichting in te stellen via het diafragma en de sluitertijd.

Voorbeeld: Als je een hardloper wilt fotograferen, moet je de sluitertijd kort houden om de beweging te fixeren. Je maakt foto's onder een bewolkte lucht en dus met een ISO van 400. Om je foto goed te belichten, moet je nu je diafragma openzetten zodat er bij de korte sluitertijd veel licht op je sensor valt. Wil je echter je diafragma gesloten houden zodat de achtergrond ook scherp is, dan moet je de ISO-waarde verhogen, wat kan leiden tot beeldruis.

Mooie foto's maken: tips voor beeldcompositie

Naast de basis voor de juiste belichting van je foto's, kun je ook enkele regels volgen voor de compositie van de foto om een mooie foto te maken. Vooral voor beginnende fotografen kunnen deze tips over beeldcompositie helpen bij het maken van een harmonieuze foto:

• Regel van derden: Laat een raster weergeven in de zoeker van je camera. Dit kan je helpen de foto samen te stellen. Je kunt de lijnen gebruiken om je object in drieën te delen, wat een bijzonder harmonieus effect heeft. Bovendien kan je je object op één van de vier kruispunten plaatsen om er de aandacht op te vestigen. De lijnen helpen je ook om je object recht te zetten en het centrum te vinden.

• Ontwerp de voorgrond: Een gevulde voorgrond geeft je foto meer diepte en maakt hem interessanter. Probeer er daarom voor te zorgen dat je ook altijd iets op de voorgrond plaatst.

• Inlijsten: Motieven met een natuurlijke omlijsting zien er bijzonder goed uit. In de natuur kun je bijvoorbeeld hangende takken, een haag of rotsen gebruiken. In stedelijke gebieden zijn gewelven of zelfs groepen mensen geschikt.

• Let op de richting: Foto's zien er goed uit als het oog de aangegeven richting nog een beetje kan volgen en er ruimte overblijft voor de aangegeven beweging of blik. Als je bijvoorbeeld een auto fotografeert die van links naar rechts rijdt, moet je de auto in het linkerdeel van de foto plaatsen en rechts (in de rijrichting) wat ruimte overlaten. Zo suggereer je dat er genoeg ruimte is voor deze beweging.

• Schiet op ooghoogte van je object: Je krijgt authentieke foto's als je personen op ooghoogte fotografeert. Vooral als je kinderen fotografeert of geïnteresseerd bent in dierenfotografie, kun je het beste op je knieën gaan zitten en je object op ooghoogte ontmoeten.

• Symmetrie en hoofdlijnen: Let bij het nemen van foto's op symmetrieën in de foto om een harmonisch effect te bereiken. Je kunt bijvoorbeeld gebruik maken van reflecties of zoeken naar symmetrieën in gebouwen of kamers. Je kunt ook leidende lijnen gebruiken zoals leuningen, zuilen of elektriciteitsmasten om de blik van de kijker te leiden.

Natuurlijk bestaat de kunst van het fotograferen ook uit het breken van deze regels en het vinden van je eigen perspectief. Daarom bieden dergelijke tips over beeldcompositie altijd slechts een oriëntatie.

Conclusie: Leren fotograferen met behulp van technische basisbeginselen

Natuurlijk bieden moderne camera's een automatische stand of programma's die bepaalde instellingen vergemakkelijken. Toch is het ondanks deze hulpmiddelen zinvol om de technische basis te leren en dus te leren fotograferen. Zo begrijp je hoe je camera werkt en welke ontwerpmogelijkheden je hebt om je foto's te maken zoals jij dat wilt.

______________________________________________

Bronnen

https://elektrozine.be/15-termen-die-je-moet-kennen-over-fotografie/
(geraadpleegd op 15-09-2022)

https://www.cameranu.be/nl/advies/foto/beginnen-met-fotograferen
(geraadpleegd op 15-09-2022)

https://www.koekepeertje.be/tips-voor-beginnende-fotografen/
(geraadpleegd op 15-09-2022)

https://www.nandoonline.com/basistechnieken-voor-succesvolle-fotografie/
(geraadpleegd op 15-09-2022)

https://www.pixpa.com/nl/blog/exposure-triangle
(geraadpleegd op 15-09-2022)

Bronnen van de afbeeldingen

iStock.com/miodrag ignjatovic

iStock.com/AleksandarNakic

iStock.com/nickalbi

iStock.com/petrroudny