Jak ćwiczyć z czytanie z dzieckiem? – porady na co dzień

Doskonalenie techniki czytania u maluchów w formie zabawy

Każdy rodzic może stać się nieocenionym przewodnikiem, towarzyszącym dziecku podczas pierwszych wypraw do magicznego świata książek. Wbrew pozorom wspierając pociechę w nauce czytania nie musisz od razu wchodzić w buty surowego belfra – dowiedziono bowiem, że oswajanie maluchów z literkami przynosi najlepsze efekty, gdy przybiera formę zabawy. W końcu zależy ci, by sięganie po książki kojarzyło się brzdącowi z ekscytującą przygodą, a nie odrabianiem lekcji! W naszym artykule znajdziesz kilka sprawdzonych sztuczek, dzięki którym nauka czytania w domu niemal niezauważenie wkradnie się do waszej rodzinnej rutyny i na dobre się w niej rozgości.

Ćwiczenia w czytaniu – porady i wskazówki na co dzień

Od nauki abecadła do czytania ze zrozumieniem prowadzi długa droga. Dzieciom często przydaje się w niej dodatkowe wsparcie – również poza salą lekcyjną. Wielu rodziców zauważa tę potrzebę i pragnie wyciągnąć pomocną dłoń, ale podświadomie obawia się, że dodatkowe ćwiczenia jedynie przytłoczą i zniechęcą malucha. Jak znaleźć złoty środek? Przydadzą się w tym poniższe wskazówki:

1. Oswajaj dziecko z książkami od kołyski

Im wcześniej brzdąc zacznie postrzegać czytanie jako coś przyjemnego, tym lepiej. Już kilkumiesięczne dzieci uwielbiają przeglądać kolorowe kartonówki lub karty kontrastowe. Oswajaj przedszkolaka z bajkami, wierszykami i wyszukiwankami. Dzięki temu nie dopuścisz do sytuacji, w której późniejszy uczeń na widok książek kręci nosem i myśli o nich jedynie jak o nudnych zadaniach do odrobienia. Aby maluchy postrzegały czytanie jako coś naturalnego i przynoszącego frajdę, możesz stosować jedną lub wiele ze sprawdzonych metod:

• Od najmłodszych lat czytaj dzieciom na głos. Sięganie po książki to świetny sposób spędzania czasu razem i budowania rodzinnych więzi, a zarazem najlepszy patent na wychowanie małego czytelnika. Również starszaki, które potrafią już (samodzielnie) czytać docenią chwile wspólnej lektury z rodzicem. Już 10 minut głośnego czytania dziennie wystarczy, by zapoczątkować magiczny rodzinny rytuał.

• Zadbaj o to, by obecność książek w waszym domu była czymś oczywistym. Maluch, który wyrasta w otoczeniu pięknie wydanych, kolorowych i stosownych do swojego wieku tytułów, prędzej czy później sam za nie chwyci. Oczywiście pod warunkiem, że znajdą się w zasięgu jego małych rączek.

• Dawaj dobry przykład. Kilkulatki uwielbiają naśladować dorosłych. Jeśli widok pogrążonego w lekturze rodzica to dla twojej pociechy chleb powszedni, prawdopodobnie nie musisz się o nic martwić. Połknięcie przez nią czytelniczego bakcyla to tylko kwestia czasu. Trudniej mają opiekunowie, którzy sami nie przepadają za książkami. Być może warto przełamać się nieco i zmienić przyzwyczajenia, by wesprzeć malucha w kształtowaniu pozytywnego stosunku do czytania.

• Wykorzystuj codzienne sytuacje, by pokazać dziecku, jak ważna i przydatna jest umiejętność składania liter w wyrazy. Rozszyfrowujcie wspólnie uliczne znaki i tablice, rozkład jazdy komunikacji miejskiej, czy też przepis z książki kucharskiej. Teksty użytkowe stanowią prawdziwą kopalnię pomysłów na ćwiczenia z czytania.

2. Miej na uwadze upodobania i preferencje dziecka

Jeśli chcesz zaszczepić latorośli miłość do czytania, która zostanie z nią na długie lata, pokaż jej, jak różnorodny i bogaty jest świat książek. Zadbaj o to, by w twoim towarzystwie dziecko poznawało inne formaty i gatunki literackie niż w szkole i przedszkolu oraz by czytanie stało się dla niego furtką do zgłębiania dotychczasowych pasji.

• Rynek książek dla dzieci przeżywa prawdziwy rozkwit. Bez problemu natkniesz się na pozycje dopasowane do obecnych zainteresowań malca, a przy tym stosowne do jego wieku. A nawet jeśli dziecko ma nietypowe hobby i znalezienie ideału potrwa trochę dłużej – to inwestycja, która się opłaci! Nic tak nie przekonuje małych czytelniczych sceptyków, jak książka zgłębiająca ten jeden absolutnie ulubiony temat.

• Nie musisz kupować ton książek – zamiast tego załóż kartę w dziale dziecięcym pobliskiej biblioteki. Pociecha może też towarzyszyć ci w twoich własnych wyprawach po książkowe łupy. Widok niezliczonych regałów, uginających się pod ciężarem powieści na długo zapadnie jej w pamięć. W swoim czasie sama zacznie rozglądać się za ciekawymi tytułami i dokonywać własnych wyborów.

3. Uwzględnij indywidualne potrzeby edukacyjne dziecka

To, ile czasu potrzebuje dziecko, by zacząć płynnie czytać oraz jak wiele wsparcia wymaga podczas nauki to bardzo indywidualne kwestie, różne dla każdego malucha. Przyjmuje się, że kilkulatek ćwiczy te umiejętności przez mniej więcej dwa lata, zanim osiągnie poziom względnej płynności w czytaniu i rozumieniu dłuższych tekstów. Nie zniechęcaj się więc, jeśli wasze działania nie przynoszą od razu zauważalnych rezultatów. Skup się na czerpaniu przyjemności ze wspólnej lektury i uwzględnij następujące wskazówki:

• Uzbrój się w cierpliwość. To normalne, że rozszyfrowanie pozornej plątaniny liter i znaków zajmuje maluchom trochę czasu. Nie okazuj irytacji ani niecierpliwości, jeśli dziecko robi jedynie małe postępy. Postaraj się zrozumieć pociechę i obserwuj z boku, jak stawia kolejne kroki w tym nowym dla siebie świecie.

• Nie pozwól dziecku odnieść wrażenia, że uczy się zbyt wolno – ciesz się razem z nim z każdego nawet najdrobniejszego sukcesu. Od najwcześniejszych lat wpajaj mu, że każdy uczy się w inny sposób i to nic złego, jeśli ktoś w danej dziedzinie potrzebuje nieco więcej ćwiczeń.

Ćwiczenia doskonalące technikę czytania

Początkowe potknięcia to naturalny etap w nauce czytania. Jeśli jednak po kilku miesiącach starszak wciąż ma duże trudności z oddzielaniem sylab lub rozszyfrowaniem dłuższych wyrazów, być może warto jest wprowadzić kilka ćwiczeń doskonalących technikę czytania.

W tym przypadku wróćcie do tekstów o niższym stopniu trudności. Niektóre maluchy potrzebują więcej czasu, zanim zmierzą się z bardziej skomplikowanymi treściami. Dodatkowo, podczas domowych ćwiczeń w czytaniu, stosuj następujące triki:

• Zorientuj się w dostępnych pomocach do nauki czytania. Sprytny gadżet może znacznie ułatwić dziecku skupienie się na konkretnym wycinku czytanki.

  • linijka z okienkiem: dzięki temu przyborowi maluch widzi jedynie fragment tekstu, na którym ma się w danej chwili skoncentrować. Treści znajdujące się poniżej lub powyżej pozostają zakryte i nie rozpraszają jego uwagi.

  • folia lub nakładka do czytania: niektórym dzieciom pomaga wyodrębnienie czytanego fragmentu przeźroczystą, kolorową folią. Przełamanie kontrastu czerni i bieli ułatwia im skupienie i sprawia, że wzrok wolniej się męczy.

• Proponuj dziecku ćwiczenia w czytaniu w krótszych interwałach, których możesz pilnować za pomocą np. minutnika kuchennego. Kiedy czas dobiegnie końca, maluch może zrobić sobie przerwę i zająć się czymś innym. U kilkulatków taka metoda sprawdza się lepiej niż wyznaczanie sztywnych godzin czytania.

Głośne czytanie to ważna umiejętność, potrafi ono jednak spędzać sen z powiek dzieciom, które doświadczają trudności z nauką. Jeśli twoja pociecha sylabizuje bardzo wolno i zacina się, czytanie na głos prawdopodobnie nie ma dla niej zbyt wiele wspólnego z zabawą.

W tym przypadku zaleca się wspólne sięganie po książki i czytanie w tandemie: podczas gdy maluch wymawia kolejne słowa, ty robisz to samo tylko ciszej. Kiedy natknie się on na trudniejszy wyraz, pomagasz mu złożyć litery w całość. Po pokonaniu przeszkody dziecko czyta dalej samodzielnie.

Przydatną techniką, którą możesz zaproponować latorośli od ok. 8 roku życia, jest rejestrowanie głosu podczas czytania (np. za pomocą aplikacji w telefonie). Odsłuchując swoje nagranie maluch zyskuje inną perspektywę i wyraźniej wychwytuje własne potknięcia, przez co potrafi je również lepiej przeanalizować.

Ćwiczenia w czytaniu ze zrozumieniem

Może zdarzyć się, że chociaż twoje dziecko czyta płynnie i pewnie, niewiele potrafi powiedzieć o dopiero co przeczytanym fragmencie. Dzieje się tak, ponieważ całą uwagę poświęca łączeniu liter i nieco gubi przy tym sens całości. Jeśli zdarza się to często, przez jakiś czas skupcie się przede wszystkim na ćwiczeniach w czytaniu ze zrozumieniem. Pomagają one dokładniej przyswajać sobie przedstawione w nich treści:

• Proponuj dziecku takie historyjki i wierszyki, w których pojawiają się ulubione motywy i bohaterowie szkraba. W ten sposób automatycznie wzrośnie jego zainteresowanie treścią, a tym samym motywacja do lepszego zrozumienia sensu czytanki.

• Przygotuj dziecku konkretne zadania do wykonania, wymagające uważnego przeczytania danego fragmentu: np. pytania w formie quizu lub zdania z lukami do wypełnienia.

• Przed przystąpieniem do czytania porozmawiaj z dzieckiem o tytule opowiadania lub rozdziału. Jakie przywodzi skojarzenia? O co może chodzić w tej historii?

• Po każdej porcji tekstu, poproś dziecko o krótkie streszczenie opisanych wydarzeń. Na końcu maluch może spróbować zrelacjonować ci całość czytanki. Zachęć go, by użył do tego jak najmniejszej ilości zdań. Możesz też zaproponować dziecku wymyślenie alternatywnego tytułu tekstu.

• Skłoń pociechę, by puściła wodze fantazji. Młodsze dziecko może np. namalować obrazek przedstawiający opisane wydarzenia lub postaci. To również sposób na sprawdzenie czy brzdąc rzeczywiście zrozumiał sens tekstu. Starszaki zachęć do wymyślenia alternatywnego biegu wydarzeń lub zakończenia historyjki.

Posumowanie: ćwiczenia w czytaniu jako dobra zabawa i metoda na wspieranie czytelnictwa u najmłodszych

Na barkach każdego rodzica spoczywa ważne zadanie wychowania małego czytelnika. Domowe przygody z książkami stanowią niezbędne uzupełnienie nauki w szkole czy przedszkolu. Pamiętaj przy tym, że każdy maluch inaczej przyswaja sobie wiedzę i umiejętności, więc nie porównuj go z rówieśnikami i nie zmuszaj do zbyt trudnych ćwiczeń. Istnieje wiele metod, pomocnych narzędzi oraz ćwiczeń w czytaniu, które możecie wykorzystać na co dzień. Skup się na dawaniu dobrego przykładu, budowaniu pozytywnych skojarzeń z lekturą oraz zabawie. Wykorzystaj naturalną ciekawość pociechy i dostarczaj jej materiałów na tematy, które już i tak ją interesują. Nadrzędna zasada brzmi: im mniej przymusu w nauce czytania, tym większe prawdopodobieństwo, że książki będą towarzyszyć dziecku przez całe życie.

______________________________________________

Źródła

https://dzieciakiwdomu.pl/2018/10/jak-nauczyc-dziecko-czytac-nauka-czytania.html
(dostęp: 30.05.2024)

https://aktywneczytanie.pl/15-sposobow-na-zachecanie-dziecka-do-nauki-czytania/
(dostęp: 30.05.2024)

https://montessori.jaroslaw.pl/2020/03/16/zabawy-i-cwiczenia-przygotowujace-do-nauki-czytania-i-pisania-mozliwe-do-prowadzenia-w-domu-przez-rodzicow/
(dostęp: 30.05.2024)

https://czytamsobie.pl/jak-pomoc-dziecku-w-nauce-czytania
(dostęp: 30.05.2024)

Źródła zdjęć w kolejności chronologicznej w tekście

Zdjęcie tytułowe: iStock.com/evgenyatamanenko
1. zdjęcie w tekście: iStock.com/Imgorthand
2. zdjęcie w tekście: iStock.com/fizkes