Przejdź do wyszukiwaniaSkocz do głównej treści
Dwujęzyczność: dwie dziewczynki czytają książki w różnych językach.

Jak wspierać dwu- i wielojęzyczność wśród dzieci? – nauka języka i czytania

Różnorodność kulturowa niesie ze sobą także bogactwo językowe. Dwu- a nawet wielojęzyczność nie jest już nawet w Polsce czymś rzadko spotykanym. Wiele jest rodzin, które mówią w domu w języku innym niż polski. Zdarza się również, iż sami rodzice mają różne narodowości, więc ich pociechy dorastają co najmniej dwu- a może nawet trójjęzycznie. Sytuacje te skutkują różnymi potrzebami współdziałania rodziców takich dzieci z nauczycielami, zwłaszcza na początkowym etapie edukacji.

W tym artykule omawiamy, w jaki sposób rodzice i nauczyciele mogą wspierać dwujęzyczność wśród dzieci. Prezentujemy konkretne wskazówki, które można wdrożyć w zakresie nauki języka i wsparcia w uczeniu się czytania z użyciem książek dwujęzycznych.

Jak wspierać wielojęzyczność wśród dzieci?

Podkreślanie, jak ważne są różne języki obce w zróżnicowanym kulturowo społeczeństwie jest kluczowym aspektem demokracji. Używanie języków innych niż polski nie powinno być zatem ani ograniczane, ani tłumione. Wręcz przeciwnie: obecne badania naukowe pokazują, że dzieci mogą uczyć się kilku języków bez szkody dla ich umiejętności lingwistycznych oraz ogólnego rozwoju. Opanowując kolejny język nierzadko korzysta się wręcz z umiejętności nabytych podczas nauki wcześniej poznanego języka.

Wskazówka

W kontekście wielojęzyczności dzieci można spotkać się również z pojęciem „języka odziedziczonego”, które używane jest w odniesieniu do pierwszego języka, którego uczą się dzieci w rodzinach przebywających poza granicami kraju pochodzenia rodziców. Potocznie często w takich przypadkach używa się też pojęcia „język ojczysty”, ale jest ono mniej jasno zdefiniowane. Dlatego językoznawcy zajmujący się badaniem procesów nauki języka obcego zwykle używają pojęcia „język odziedziczony”.

Zalety dwu- i wielojęzyczności

Wspieranie wielojęzyczności u dzieci, na przykład poprzez wspólne czytanie w różnych językach (w tym także na głos) ma wiele zalet. Docenianie języka ojczystego/odziedziczonego wzmacnia rozwój tożsamości dzieci, może zwiększyć ich motywację do czytania i uczenia się oraz ma pozytywny wpływ na przyswajanie drugiego języka.

Maluchy, które dorastają, mówiąc w domu wyłącznie po polsku, również odnoszą korzyści z wczesnego kontaktu z innymi językami. To nie tylko ćwiczy ich rozumienie języka, ale także ich umiejętności międzykulturowe.

Ogólnie rzecz biorąc, wielojęzyczność ma tę zaletę, że pomaga dzieciom naturalnie rozwijać świadomość językową. Dzięki temu już nawet maluchy są w stanie myśleć o językach, ich sposobie użycia oraz potrafią bardziej elastycznie dostosowywać się do określonych sytuacji. Dzieci dorastające dwujęzycznie rozwijają świadomość następujących faktów już w bardzo młodym wieku:

  • Nie wszyscy używają tego samego języka.

  • Nie każdy ma taką samą wiedzę jak ty.

  • Możliwe i często konieczne jest dostosowanie własnego języka do rozmówcy i sytuacji.

Rodzice czytają wspólnie ze swoimi pociechami książkę dwujęzyczną dla dzieci.

Jak rodzice mogą wspierać dwu- i wielojęzyczność swoich dzieci?

Wielojęzyczność dzieci może rozwijać się w różny sposób w zależności od tego, jak funkcjonuje językowo najbliższe otoczenie malucha:

Wariant 1: dzieci dwujęzyczne od najmłodszych lat

Jeśli dzieci dorastają w rodzinach, w których jedno z rodziców mówi po polsku, a drugie w innym języku ojczystym, często maluchy uczą się obu języków jednocześnie. Jeśli ten proces nauki rozpoczyna się przed ukończeniem trzeciego roku życia, oba języki są przyswajane, jak języki ojczyste.

Aby jednak zoptymalizować przyswajanie języka, rodzice powinni wziąć pod uwagę poniższe wskazówki:

  • Eksperci zalecają, aby każde z rodziców mówiło do dziecka w swoim ojczystym języku. W ten sposób oboje rodzice używają języka, którym posługują poprawnie, i w którym mogą najlepiej wyrazić siebie.

  • Innym zaleceniem jest zasada „jedna osoba, jeden język”. Dwa języki nie powinny być mieszane oraz nie jest wskazane dowolne przechodzenie na inny język przez jednego rodzica. Pozwoli to dziecku skojarzyć dany język z konkretną osobą.

  • Dziecko powinno często słyszeć oba języki i otrzymywać polecenia w obu językach. Daje mu to językowe wzorce do naśladowania i pozwoli budować pozytywny stosunek do dwóch języków.

Wariant 2: dzieci, które dopiero później opanowują drugi język

Jeśli oboje rodzice mówią w języku innym niż polski, dzieci zazwyczaj uczą się w pierwszej kolejności języka ojczystego rodziców. Wspierając rozwój języka ojczystym, rodzice tworzą ważne podstawy skutecznej nauki drugiego języka.

W takim przypadku wielojęzyczność wśród dzieci można w szczególności wspierać poprzez umożliwienie im kontaktu z drugim językiem (w tym przypadku polskim) poza domem rodzinnym.

  • Im wcześniej dzieci będą miały okazję zetknąć się z językiem polskim, tym łatwiej będzie im nauczyć się tego drugiego języka.

  • Idealnie byłoby, gdyby dzieci miały częste możliwości poznawania drugiego języka i używania go w życiu codziennym. Jest to możliwe na przykład w przedszkolu, na placu zabaw, podczas zajęć dodatkowych lub zabaw z przyjaciółmi.

Wielu rodziców ma jednak obawy, że dzieci nie potrafią należycie rozróżnić poszczególnych języków lub nie są w stanie w wystarczającym stopniu wypowiedzieć się spójnie w żadnym z nich. Badania naukowe wykazały jednak, że w zdecydowanej większości przypadków wielojęzyczność nie sprawia żadnych problemów natury rozwojowej bądź lingwistycznej. Chociaż najmłodsi początkowo mieszają lub łączą oba języki, zjawisko to zwykle nie trwa długo. W przypadku dzieci, które dorastają jednocześnie z językiem polskim i innym językiem, takie miksowanie zwykle ustępuje po osiągnięciu wieku szkolnego.

Wskazówka

Rodzice są ważnymi wzorami językowymi do naśladowania dla swoich dzieci i często to oni są pierwszymi osobami, które mogą nauczyć maluchy cieszyć i bawić się językiem. Opowiadanie historii, czytanie na głos lub wspólne oglądanie książek z obrazkami to cenne aktywności, które nie tylko wzmacniają więź między rodzicem a dzieckiem, ale także poprawiają świadomość językową i ułatwiają naukę czytania. Te impulsy wspierające czytanie są ważne, niezależnie od języka, w którym przebiega edukacja.

Wielojęzyczność u dzieci: przedszkolanka podczas czytania książki dzieciom.

Jak wspierać wielojęzyczność w przedszkolu lub szkole?

Wielojęzyczność to temat, który jest co raz bardziej obecny w przedszkolach i szkołach. Każde dziecko powinno być wspierane w swoim indywidualnym rozwoju językowym – niezależnie od tego, czy dorasta jako jedno- czy dwujęzyczne. Uznanie i docenienie języka odziedziczonego to podstawa naturalnego rozwoju umiejętności lingwistycznych.

W celu wspierania wielojęzyczności u dzieci, pedagodzy mogą z jednej strony stworzyć odpowiednie środowisko w przedszkolu lub klasie, a z drugiej zaangażować całe rodziny w naukę języka i promocję czytelnictwa:

  • Różne języki ojczyste mogą być świadomie włączane do rutyny przedszkola lub szkoły. Na przykład dzieci i rodzice mogą pomóc w tłumaczeniu szyldów, plakatów informacyjnych lub drogowskazów, tak aby różne języki były również używane w codziennym środowisku dziecka.

  • Aby pokazać zainteresowanie i uszanowanie różnych języków, warto również, aby personel edukacyjny nauczył się poszczególnych słów (np. „Cześć”, „Dziękuję”) w językach obcych dzieci uczęszczających do placówki.

  • Niewielka kolekcja książek (z obrazkami) lub płyt CD z audiobookami w różnych językach ojczystych to ważny element wyposażenia biblioteki placówki edukacyjnej Książki zawierające ten sam tekst w dwóch lub kilku językach jednocześnie są szczególnie odpowiednie do wspierania nauki języka oraz czytania.

  • Najlepiej byłoby, gdyby dzieci miały możliwość wypożyczenia wielojęzycznych książek i zabrania ich ze sobą do domu.

Podsumowanie: ukierunkowane wsparcie wielojęzyczności wśród dzieci jako sposób na otwartość językową

Wielojęzyczność może być czasami wyzwaniem w placówkach edukacyjnych, ale powinna być również rozpatrywana w kategoriach szansy. Wspieranie edukacji wielojęzycznej i docenianie innych języków zapewniają dzieciom ważne bodźce do nauki czytania. Dzieci, które dorastają ucząc się wyłącznie polskiego jako pierwszego języka, również korzystają z wczesnego kontaktu z innymi językami obcymi. Istnieje wiele sposobów wspierania wielojęzyczności w domu i w placówkach edukacyjnych. Ważnym krokiem jest m.in. wspólne czytanie na głos w różnych językach.

Odkryj więcej artykułów:

______________________________________________

Źródła

https://ia.uw.edu.pl/instytut/struktura/zaklad-jezykoznawstwa-stosowanego/jezykoznawstwo-stosowane/dwujezycznosc-wielojezycznosc-roznojezycznosc
(dostęp 27.05.2024)

https://joannakolak.com/dwujezycznosc-i-jej-rodzaje/
(dostęp 27.05.2024)

https://www.betteracademy.pl/wszystko-co-powinniscie-wiedziec-o-dwujezycznosci/
(dostęp 27.05.2024)

https://gerelis.pl/aktualnosci/czym-jest-dwujezycznosc/
(dostęp 27.05.2024)

https://agnieszkapedrak.blog/2016/11/22/jezyk-ojczysty-jezyk-pierwszy-czy-jezyk-obcy/
(dostęp 27.05.2024)

https://dziecisawazne.pl/fakty-mity-dotyczace-dwujezycznosci/
(dostęp 27.05.2024)

Źródła zdjęć w kolejności chronologicznej w tekście

Zdjęcie tytułowe: Impact Photography – stock.adobe.com
1. zdjęcie w tekście: Monkey Business – stock.adobe.com
2. zdjęcie w tekście: WavebreakMediaMicro – stock.adobe.com
3. zdjęcie w tekście: Nina Lawrenson/peopleimages.com – stock.adobe.com

Dołącz do programu i otrzymaj 10% rabatu powitalnego*

Sięgnij po ekskluzywne korzyści i oferty!

Dołącz teraz

* Nasz rabat powitalny jest ważny przez 30 dni i może być wykorzystany tylko raz, w sklepach stacjonarnych C&A lub w sklepie internetowym C&A, oraz w naszej aplikacji. Minimalna wartość zamówienia wynosi 100 PLN. Nie może być łączony z innymi promocjami oraz rabatami C&A for you. Więcej informacji na temat warunków uczestnictwa można znaleźć na stronie www.c-and-a.com/pl/pl/shop/foryou#termsconditions