Dzieci w ruchu drogowym

Jak uczyć dzieci bezpiecznego zachowania na drodze?

Dzieci postrzegają ruch uliczny w zupełnie inny sposób niż dorośli. Dzieje się tak, ponieważ zdolności, które umożliwiają dzieciom świadome i bezpieczne poruszanie się po drodze, nie są u nich jeszcze w pełni ukształtowane. Przez to kilkulatkom często przydarzają się sytuacje, które mogą je przerosnąć i w rezultacie narazić na niebezpieczeństwo. Dlatego tak ważne jest, aby rodzice i inni uczestnicy ruchu drogowego poświęcali dzieciom szczególną uwagę i jednocześnie zdawali sobie sprawę z tego, że najmłodsi nieco inaczej postrzegają ruch na drodze.

Co więcej, ważne jest, aby uczyć dzieci bezpiecznego zachowania na drodze już od najmłodszych lat. Dlatego na początku naszego artykułu wyjaśniamy, w jaki sposób percepcja dzieci wpływa na ich zachowanie w ruchu drogowym, a następnie podajemy praktyczne wskazówki, w jaki sposób rodzice mogą rozpocząć edukację swoich pociech w zakresie bezpieczeństwa na drodze.

Jak dzieci postrzegają ruch drogowy?

Zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym wpaja się dzieciom już od najmłodszych lat. Maluchy często jednak nie potrafią jeszcze zastosować tej wiedzy w praktyce. U dziecka w wieku wczesnoszkolnym myślenie abstrakcyjne i wyobraźnia nie są jeszcze w pełni rozwinięte. Oznacza to, że chociaż twoja pociecha uczy się, jak należy zachowywać się w poszczególnych sytuacjach, to w praktyce określenie, czy może przejść przez ulice, czy nie, będzie sprawiało jej trudność.

Niska zdolność koncentracji to kolejny czynnik, który utrudnia dzieciom właściwą reakcję w sytuacjach zagrożenia w ruchu ulicznym. W drodze do szkoły dzieci nie zawsze potrafią skupić się na ruchu drogowym, przez co są bardziej narażone na wypadek. Kiedy do kilkulatków dociera zbyt wiele bodźców jednocześnie, czują się przytłoczone i nie wiedzą, jak się zachować. Do tego dochodzi czas reakcji, który w porównaniu do dorosłych jest u maluchów jeszcze stosunkowo wolny. Dlatego dorośli powinni zawsze mieć na uwadze wszystkie powyższe czynniki i dostosowywać swoje zachowanie do możliwości najmłodszych. Tylko w ten sposób rodzice, kierowcy i inni uczestnicy ruchu mogą zapewnić dzieciom pełne poczucie bezpieczeństwa na drodze.

Dzieci na drodze: sposób widzenia i perspektywa dziecka

Dzieci są na drodze szczególnie narażone na niebezpieczeństwa. Przez swój wciąż niewielki wzrost maluchy postrzegają otoczenie z zupełnie innej perspektywy i mają gorsze rozeznanie w tym, co dzieje się na ulicy. To sprawia, że często nie potrafią one przewidzieć niebezpieczeństw czyhających na nie w drodze do szkoły. Wyobraź sobie na przykład, że twoja pociecha przechodzi obok auta zaparkowanego na krawężniku. Samochód na linii wzroku dziecka zasłania drogę, przez co maluch nie widzi nadjeżdżających samochodów.

Ponadto dzieci mają dużo węższe pole widzenia niż dorośli, dlatego mogą objąć wzrokiem jedynie mały wycinek otoczenia i nie są świadome otaczających je zagrożeń. Maluchy zauważają pojazd nadjeżdżający z boku dopiero z bliskiej odległości, przez co często dochodzi do szczególnie groźnych wypadków.

Obok niewykształconej umiejętności szerokiego pola widzenia w wieku dziecięcym trudno jest maluchom realistycznie ocenić odległości, prędkości i drogę hamowania pojazdów. Umiejętności szacowania tego typu parametrów wykształcają się dopiero wraz z wiekiem i nie są jeszcze w pełni rozwinięte nawet u nastolatków. Może to prowadzić do sytuacji, w której dzieci nie doceniają prędkości zbliżającego się pojazdu i próbują przejść przez jezdnię. Ta błędna ocena może mieć poważne konsekwencje.

Koncentracja i uwaga dzieci na drodze

Zdolność mniejszych dzieci do koncentracji nie jest jeszcze w pełni rozwinięta. Dopiero około dziewiątego lub dziesiątego roku życia twoja pociecha ma zdolność do skupienia się na zadaniu lub sytuacji i utrzymania tej koncentracji. W drodze do szkoły młodsze dzieci nie zawsze koncentrują się na ruchu drogowym, lubią zatracić się w swoich myślach lub zajmują się innymi rzeczami (np. grami i zabawami) po drodze. Jeśli są wystawione na działanie wielu bodźców jednocześnie, szybko są przytłoczone i nie wiedzą, co robić.

Z tych wszystkich powodów wszyscy dorośli użytkownicy dróg muszą zachować szczególną ostrożność, aby zapewnić dzieciom bezpieczeństwo, zachowywać się rozważnie i przewidująco.

Zachowanie dzieci w ruchu drogowym

Dzieci są z reguły nadpobudliwe, a to cecha, która niestety rzutuje na zachowanie w ruchu ulicznym. Ich reakcje bywają nieprzewidywalne, dlatego należy liczyć się z tym, że ich zachowanie może zaskakiwać. A powodem tego są bodźce zewnętrzne, dochodzące z otoczenia, które odwracają uwagę dzieci od ruchu ulicznego. Maluchy lubią rozglądać się i zatrzymywać wzrok na jakimś wydarzeniu lub rzeczy, która akurat w tym momencie wzbudziła ich ciekawość. Ich reakcja jest najczęściej spontaniczna i natychmiastowa – dziecko biegnie beztrosko w wybranym kierunku, nie zwracając uwagi na otoczenie. Również, kiedy maluch słyszy groźnie brzmiący hałas, w pierwszym odruchu często zaczyna uciekać, nie rozglądając się na boki i nie dostrzegając jadących samochodów. Przez to, że zdolności motoryczne u dzieci nie są jeszcze w pełni rozwinięte, kilkulatki łatwo się potykają i przewracają, co stwarza dodatkowe źródło zagrożenia na drodze.

• Do 5. roku życia: Najmłodsze dzieci nie są jeszcze świadome czyhających na nie niebezpieczeństw. W większości nie potrafią nawet ocenić, czy samochód jest w ruchu, czy nie.

• 6 lat: W porównaniu z dorosłymi, pole widzenia sześcioletniego dziecka jest o jedną trzecią mniejsze. W związku z tym widzi ono mniej otoczenia niż osoba dorosła. Do 6. roku życia maluchy mają też duże problemy z podzielnością uwagi. Kiedy muszą skupić się na kilku rzeczach jednocześnie, prędzej czy później przestają zwracać uwagę na ruch uliczny.

• 7 lat: Od tego wieku dziecko potrafi już rozróżniać lewą stronę od prawej, dzięki czemu może rozpoznać kierunek nadjeżdżającego samochodu. Zaczynają również rozróżniać uczucia od percepcji, co pomaga im podejmować bardziej racjonalne decyzje w ruchu drogowym.

• 8 lat: U dzieci w tym wieku postrzeganie dźwięków jest już w pełni ukształtowane, co pozwala im prawidłowo określić m.in., z którego kierunku dochodzi dany dźwięk. Poza tym ośmiolatek potrafi już lepiej ocenić zależność pomiędzy wielkością pojazdów a ich oddaleniem i dzięki temu szybciej rozpoznać potencjalne zagrożenie. Zwiększa się również pole widzenia u dziecka.

• 9 lat: Dzieci coraz lepiej odnajdują się w ruchu drogowym i potrafią realnie oszacować zagrożenie, dzięki czemu zdecydowanie rzadziej stwarzają niebezpieczne sytuacje.

• 11 lat: 11-letnie dziecko ma stosunkowo dobrą orientację przestrzenną. Potrafi szybko zauważyć zagrożenia na drodze przed, a także za sobą, dzięki czemu sprawniej ocenia sytuację wokół niego.

• 14 lat: Dzieci w tym wieku są w ruchu drogowym zdecydowanie bardziej bezpieczne, mimo to w dalszym ciągu reagują nieco wolniej niż dorośli. Tzw. refleks, czyli stosunkowo szybki czas reakcji, wykształca się w pełni dopiero u osób dorosłych.

Edukacja w zakresie bezpieczeństwa w ruchu drogowym – wskazówki dla rodziców

W ramach edukacji na temat ruchu drogowego w szkole dzieci nabywają różne umiejętności i zdobywają wiedze, która pomaga zachowywać się im odpowiedzialne na drodze i zwiększa ich bezpieczeństwo. Obejmuje to znajomość podstawowych zasad ruchu drogowego i znaków drogowych, a także rozważne i ostrożne zachowanie pieszych, rowerzystów lub pasażerów transportu publicznego. Jednak edukacja w zakresie bezpieczeństwa w ruchu drogowy w przedszkolach i szkołach powinna być również wspierana przez rodziców. To w nich dziecko od najmłodszych lat powinno widzieć ważny wzór do naśladowania. Oto, jak rodzic może uczyć swoje dziecko podstaw bezpiecznego zachowania na drodze:

• Przestrzegaj zasad ruchu drogowego, na przykład czekając na czerwonym świetle na przejściu lub zapinając pasy podczas jazdy (nawet na krótkim odcinku). Pomoże to dziecku przyswoić ważne zasady bezpieczeństwa od najmłodszych lat.

• W wieku przedszkolnym można zacząć świadomie ćwiczyć prawidłowe zachowanie w ruchu drogowym. W ramach zabawy warto skorzystać z książek lub filmów instruktażowych na temat bezpieczeństwa na drodze.

• Najlepiej zacząć edukację na temat bezpieczeństwa na drodze w znanym środowisku, takim jak najbliższa okolica. Pilnuj, aby dziecko chodziło po tej stronie chodnika, która jest bardziej oddalona od ruchu drogowego.

• Wyjaśniaj niektóre znaki drogowe lub tłumacz sygnały używane przez innych użytkowników dróg (np. migające światła podczas skręcania).

• Przećwicz z dzieckiem powolne i ostrożne zbliżanie się do jezdni. Zawsze zatrzymuj się przy krawędzi przed przejściem przez jezdnię – nawet na zielonym świetle. Wyjaśnij dziecku, że może przechodzić przez jezdnię tylko w wyraźnych, dobrze widocznych miejscach i że musi najpierw spojrzeć w lewo-prawo-lewo, aby sprawdzić, czy droga jest naprawdę wolna do przejścia.

• Aby przetestować, czy dziecko zrozumiało panujące na drodze zasady ruchu i potrafi bezpiecznie zachować się na drodze, pozwól dziecku poprowadzić cię określoną trasą. W ten sposób można łatwo sprawdzić, które zachowania i zasady dziecko już zna i stosuje.

Problemem nie jest jednak tylko to, że dzieci nie potrafią ocenić niebezpiecznych sytuacji, często same bywają niezauważane przez kierowców, co wynika z tego, że są po prostu niskie. Dlatego dołóż wszelkich starań, by zwiększyć widoczność swojego dziecka w ruchu ulicznym. Czasem wystarczy jedynie ubrać malucha w jasną odzież, kupić odblaskowy tornister a różnica będzie kolosalna. Aby uświadomić dziecku ten ważny czynnik zagrożenia, należy wyjaśnić mu, że powinno zachować szczególną ostrożność, gdy widoczność jest słaba. Jeśli dziecko zna powody, dla których stosuje się określone zasady zachowania, łatwiej będzie mu je zrozumieć i zapamiętać.

W praktycznym pliku PDF podsumowaliśmy najważniejsze zasady bezpiecznego zachowania na drodze dla dzieci:

Bezpieczna droga do szkoły – wskazówki dla dzieci

Podsumowanie: zadbaj o bezpieczne zachowanie dzieci na drodze

Dzieci w wieku wczesnoszkolnym są szczególnie narażone na niebezpieczeństwa na drodze. Niewielki wzrost, ograniczone pole widzenia i skłonność do nadpobudliwych zachowań prowadzą do tego, że dzieci dostrzegają zagrożenia ruchu drogowego zbyt późno albo niewłaściwie oceniają sytuację. Aby zwiększyć bezpieczeństwo dzieci w drodze do szkoły, osoby starsze powinny mieć te czynniki ciągle na uwadze. Zadaniem rodziców jest wspieranie przedszkoli i szkół w edukacji na temat bezpieczeństwa w ruchu drogowym. Powinni oni świadomie przygotowywać dzieci do samodzielnego i pełnoprawnego uczestnictwa w ruchu drogowym. Należy przy tym pamiętać, że postrzeganie otoczenia, dźwięków i odległości u dzieci kształtuje się wraz z wiekiem. Jednocześnie zwiększa się pole widzenia i umiejętność koncentracji maluchów, dzięki czemu mogą świadomiej reagować w sytuacjach zagrożenia w ruchu ulicznym.

______________________________________________

Źródła

https://www.logistyka.net.pl/bank-wiedzy/item/download/75411_ec929edc39ff35bc78c1f87eef80301b
(dostęp 15.04.2024)

https://kuratorium.kielce.pl/12368/komunikat-w-sprawie-zasad-poruszania-sie-dzieci-po-drogach/
(dostęp 15.04.2024)

http://prawko-torun.pl/droga-zatrzymania-a-czas-reakcji-kierowcy
(dostęp 15.04.2024)

https://rep.up.krakow.pl/xmlui/bitstream/handle/11716/4995/Edukacja-w-zakresie-bezpieczenstwa--Wlodarczyk.pdf?sequence=1&isAllowed=y
(dostęp 15.04.2024)

Źródła zdjęć w kolejności chronologicznej w tekście

Zdjęcie tytułowe: iStock.com/romrodinka
1. zdjęcie w tekście: iStock.com/Imgorthand
2. zdjęcie w tekście: iStock.com/romrodinka
3. zdjęcie w tekście: iStock.com/romrodinka