Rola zabawy w rozwoju dziecka: dlaczego maluchy się bawią?
Swobodna zabawa stanowi dla twojej pociechy klucz do zrozumienia świata. Gdy patrzysz na niemowlę wkładające nóżkę do buzi, malucha burzącego wieżę z klocków, czy też przedszkolaka karmiącego misia – w rzeczywistości jesteś świadkiem eksperymentu naukowego. Choć często tego nie dostrzegamy, każdy moment spędzony na zabawie sprawia, że dziecko uczy się nowych rzeczy i umiejętności. Naukowcy dowiedli wręcz, że w mózgu dokazującego brzdąca zachodzą fizyczne zmiany! W naszym artykule wyjaśniamy znaczenie zabawy w rozwoju dziecka oraz omawiamy jej poszczególne korzyści. Przy okazji zwracamy uwagę na wartość tzw. wolnej zabawy i podpowiadamy, co robić, by od czasu do czasu dziecko bawiło się samo.
Funkcje zabawy – czego uczy się bawiące dziecko?
Zabawa to dla dzieci dużo więcej niż sposób spędzania czasu. To, co sprawia wrażenie jedynie figli i igraszek, pomaga maluchom poznać otaczający je świat i zrozumieć zależności, które w nim występują. Przykładowo: kiedy niemowlak bawi się rzeczami codziennego użytku – takimi jak garnki, kapcie czy poduszki – uczy się nie tylko zastosowania tych przedmiotów, ale również obserwuje twoją reakcję na sięgnięcie po nie. Dzięki temu jego eksperymenty mają jednocześnie wymiar fizyczny oraz międzyludzki.
Podczas zabawy dziecko nabywa wiele ważnych umiejętności, które okażą się przydatne w całym jego dalszym życiu. Należą do nich m.in.:
Empatia: bawiące się dzieci często wchodzą się w przeróżne role, co wymaga od nich umiejętności zmiany perspektywy i zrozumienia uczuć innych osób.
Rozwiązywanie konfliktów: w większości zabaw prędzej czy później dochodzi do konfliktu, a twoja pociecha nierzadko wciela się w mediatora. Dzięki temu może ćwiczyć swoją kreatywność, a jeśli zajdzie taka potrzeba uczyć się, jak bronić swoich racji.
Przestrzeganie zasad: niektóre gry mają rację bytu, tylko wtedy, gdy wszyscy uczestnicy zachowują te same reguły. W ten sposób maluch dowiaduje się, że zasady są istotną częścią tworzenia społeczności.
Radzenie sobie z porażką: nikt nie jest w stanie uchronić twojego malucha przed chwilami rozczarowania. Od czasu do czasu zepsuje się zabawka lub inny urwis złamie ustalone zasady gry. Takie momenty niosą z sobą szczególnie ważną lekcję: przykrości są częścią życia, ale można sobie z nimi poradzić.
Pewność siebie i poczucie własnej wartości: dzięki zabawie twoja pociecha nieustannie się rozwija. Z każdym dniem wie i potrafi więcej, co krok po kroku buduje jej poczucie własnej wartości. Dziecko nabiera wiary we własne siły i wie, że poradzi sobie z różnymi wyzwaniami. Pozytywne komunikaty rodzica mogą dodatkowo wzmacniać ten efekt.
Dzieci, które bawią się żywiołowo i spontanicznie, w naturalny sposób wzmacniają swój mechanizm wewnętrznej motywacji. Stąd umożliwiając dziecku zabawę, nie tylko dbasz o jego rozwój, ale również zachęcasz je do stopniowego zwiększania samodzielności.
Wpływ zabawy na rozwój dziecka nie ogranicza się jedynie do umiejętności poznawczych i społecznych. Przekłada się też bezpośrednio na integrację sensoryczną, czy też zdolności motoryczne malucha. Brzdąc, który często ćwiczy chwytanie zabawek, szybciej poradzi sobie z trzymaniem kredki, a później długopisu.
Jak zachęcić malucha do samodzielnej zabawy?
Dzieci mają różne osobowości i potrzeby. Niektóre wymagają bardzo dużo uwagi, inne w okamgnieniu potrafią znaleźć sobie zajęcie w pojedynkę. Chociaż wspólna zabawa z rodzicami, rodzeństwem czy przyjaciółmi ma wiele korzyści i sprawia maluchowi ogromną frajdę, organizowanie własnego czasu to również ważna umiejętność. Dlatego, kiedy tylko możesz, zachęcaj pociechę do swobodnej, samodzielnej zabawy. Jeśli zauważysz, że twoja latorośl potrzebuje przy tym dodatkowego wsparcia, zastanów się, co mogłoby przyjść jej z pomocą. Być może wystarczy kilka słów ośmielającej zachęty? Albo obecność rodzica jako „bezpiecznej bazy”, do której w każdej chwili można wrócić?
Według specjalistów od dziecięcego rozwoju „wolna zabawa“ następuje wtedy, gdy maluch zajmuje się tym, na co ma ochotę. Z założenia brak w niej odgórnie narzuconych zasad i wskazówek w jaki sposób się bawić oraz innych form ingerencji dorosłych.
To ty najlepiej znasz swoje dziecko i potrafisz ocenić, jakiego wsparcia potrzebuje, by zacząć czerpać radość z samodzielnej zabawy. Jeśli nie wiesz od czego zacząć, rzuć okiem na poniższe sprawdzone wskazówki:
Wycofuj się stopniowo, pozwalając by dziecko przejęło ster. Przykładowo, podczas zabawy z pociechą przyjmij bierną rolę: podążaj za pomysłami malucha i naśladuj to, co on robi. Gdy zauważysz, że zabawa pochłonęła go do reszty, ostrożnie odejdź na bok.
Pozostań w pobliżu, gdy twój maluch się bawi. W pierwszych latach życia większość dzieci potrzebuje mieć rodzica w zasięgu wzroku, by poczuć się bezpiecznie. Jeśli czeka na ciebie lista obowiązków domowych (np. składanie prania, rozpakowanie zmywarki), pozwól, by dziecko towarzyszyło ci w ich spełnianiu. W końcu każde pomieszczenie w mieszkaniu może stać się inspiracją do nieco innych zabaw.
Chwal i pozytywnie wzmacniaj dziecko, kiedy przez dłuższy czas koncentruje się na jakiejś czynności. W ten sposób dasz mu do zrozumienia, że organizowanie sobie zajęcia to wartościowa umiejętność i że doceniasz to, jak sobie z tym radzi. Pamiętaj jednak, by wyrazić swoje zadowolenie dopiero po fakcie, aby nie odwracać uwagi malucha od samodzielnej zabawy!
Powstrzymaj się od natychmiastowego rozwiązywania problemów pociechy. Jeśli maluch nie może dać sobie rady z elementem układanki lub zaklinował zabawkę w wąskim miejscu, nie interweniuj od razu. Dzieci często same potrafią znaleźć dobre wyjście.
Daj maluchowi do wyboru kilka ciekawych zabawek, dostosowanych do jego wieku i zainteresowań. Dodatkowo, zatroszcz się o bezpieczeństwo! Kącik zabaw powinien być urządzony w taki sposób, by dokazującemu maluchowi nic nie mogło się stać, nawet jeśli na chwilę stracisz go z oczu.
Wspomniane sztuczki sprawią, że twoja latorośl z każdym dniem będzie nabywać samodzielności i od czasu do czasu przepadnie na dłużej, bawiąc się w pojedynkę. Wcale nie oznacza to jednak końca wspólnych zabaw! W każdej chwili możesz dołączyć do pociechy i zaproponować jej, że zrobicie coś razem. Deszczowa pogoda lub inne okoliczności zatrzymują was na dłużej w domu? Wykorzystajcie ten czas na rodzinne gry budujące więzi! W kolejnych artykułach znajdziesz wiele pomysłów na to, czym zająć dzieci w różnych przedziałach wiekowych, a także dodatkowe informacje, jak zapewnić maluchom odpowiednie warunki do samodzielnych zabaw.
Stwórz bezpieczny kącik zabaw dla dziecka
Chcesz, żeby twój maluch stopniowo przyzwyczajał się do samodzielnej zabawy? Stwórz mu do tego bezpieczną, przyjazną przestrzeń. Podpowiadamy, jak wyodrębnić kącik zabaw w salonie, w którym dokazujący brzdąc sam będzie organizować sobie zajęcia, podczas gdy ty zasiądziesz na kanapie z książką lub kubkiem herbaty. Dodatkowo radzimy, w jakie zabezpieczenia przed dziećmi warto się zaopatrzyć, by nie martwić się, że maluch zrobi sobie krzywdę.
Przewodnik po dobrych zabawkach
Odpowiednio dobrane zabawki w mig rozbudzą wyobraźnię i kreatywność twojej pociechy. Sklepowe półki aż uginają się od klocków, pluszaków, autek i lal. Ale czy wszystkie są tak samo wartościowe? Zajrzyj do naszego przewodnika i dowiedz się, jak dokonać mądrego wyboru i otoczyć malucha zabawkami, dostosowanymi do jego wieku, zainteresowań i możliwości. Przy okazji wyjaśniamy, dlaczego warto postawić na przedmioty wyprodukowane w zrównoważony sposób z ekologicznych materiałów oraz o co tak właściwie chodzi w zabawkach edukacyjnych.
Gry i zabawy dla przedszkolaków – czym zająć malucha?
Najmłodsze dzieci mają ogromne pokłady energii i potrzebę ciągłego ruchu. Gdyby tylko mogły, przez cały dzień chciałyby biegać, wspinać się i skakać. Co jednak, gdy niepogoda lub przeziębienie nie pozwala wyjść na spacer? Zorganizowanie ciekawego popołudnia w domu to dla wielu rodziców nie lada wyzwanie. W naszym artykule znajdziesz sporo propozycji zabaw, dzięki którym w wasze cztery ściany nie wkradnie się nuda. Śmieszne zawody w rzucie skarpetką? A może budowanie bazy z kocy i poduszek? Skorzystaj z inspiracji i zajmij malucha na dłużej.
Zabawy w domu dla dzieci w wieku szkolnym
Kapryśna pogoda i sezon na przeziębienia nie muszą automatycznie oznaczać nudy! Wykorzystajcie ten czas na wspólne zabawy w domu. Z pomocą przyjdą wam nasze pomysły na kreatywne i ruchowe gry, które przygotowaliśmy z myślą o dzieciach w wieku szkolnym i ich rodzicach. Znajdziesz tu zarówno propozycje żywiołowych zabaw ruchowych, jak i nieco spokojniejszych kreatywnych zajęć w duchu DIY.
Zabawy na niepogodę: wycinanki dla dzieci i inne pomysły DIY
Kiedy za oknami szaro i zimno, sięgnij razem z dzieckiem po kolorowy papier, klej i nożyczki. Domowe wycinanki, takie jak nastrojowa latarnia z bibuły lub płatki śniegu, sprawią, że w waszych czterech kątach od razu zrobi się weselej. Co więcej własnoręczne przygotowanie ozdób to doskonały sposób na produktywne zajęcie dziecka w niemal każdym wieku. Wybierz projekt DIY z listy naszych propozycji i pożegnaj się z nudą!
______________________________________________
Źródła
https://www.wioski.co/blog/wolnazabawa
(dostęp 07.12.2021)
https://dziecisawazne.pl/swobodna-zabawa-bez-nadzoru-doroslych-sprawia-ze-dzieci-sa-szczesliwsze-bardziej-pewne-siebie-i-lepiej-sie-ucza
(dostęp 08.12.2021)
https://mamologia.pl/jak-nauczyc-dziecko-samodzielnej-zabaw
(dostęp 08.12.2021)
https://www.blogojciec.pl/dzieci/obudzic-naszych-dzieciach-umiejetnosc-chec-samodzielnej-zabawy
(dostęp 09.12.2021)
Źródła zdjęć
iStock.com/RichVintage
iStock.com/kupicoo
iStock.com/KatarzynaBialasiewicz
iStock.com/ljubaphoto
iStock.com/PhotoAttractive
iStock.com/Choreograph
iStock.com/Maria Symchych-Navrotska
