
Piłka nożna niepełnosprawnych: informacje na temat amp futbolu oraz piłki nożnej dla niewidomych
Piłka nożna to sport, który jednoczy ludzi z wielu środowisk i o różnych umiejętnościach – gra w futbol jest możliwa także dla osób z niepełnosprawnościami, co pokazuje, jak sport ten może jednoczyć i wpierać różnorodność. Niniejszy artykuł zawiera ważne informacje na temat tego, w jaki sposób osoby z niepełnosprawnościami mogą aktywnie angażować się w piłkę nożną. Przedstawiamy warianty gry, takie jak amp futbol czy piłka nożna dla niewidomych oraz przybliżamy inicjatywy mające na celu przełamywanie barier w tym sporcie.
Piłka nożna dla niepełnosprawnych jako sposób na udaną integrację społeczną
Futbol to sport, który jest bardzo wszechstronny i ogólnie dostępny. W piłkę nożną mogą grać osoby w różnym wieku, kobiety i mężczyźni, ale także osoby, które zmagają się z niepełnosprawnościami. Ludzie niewidomi i niedowidzący, z niepełnosprawnością ruchową i umysłową też mogą uprawiać futbol oraz aktywnie spędzać czas w zespole. Jest to więc dyscyplina, która umożliwia integrację społeczną, gdzie każdy jest mile widziany, bez względu na umiejętności czy specjalne potrzeby.
Piłka nożna dla niewidomych
Tzw. blind football oferuje osobom niewidomym i niedowidzącym możliwość aktywnej gry w piłkę nożną. Gracze komunikują się za pomocą okrzyków i orientują się na polu dzięki specjalnej piłce, która wysyła sygnały akustyczne, wydając grzechoczący dźwięk. Podczas treningu osoby grające w blind football uczą się specjalnej techniki biegu, która pomaga im utrzymać piłkę blisko stóp.
Piłka nożna dla niewidomych ma swoje korzenie w Brazylii. Od lat 60. XX wieku prowadzone są rozgrywki w blind football w wielu krajach, a od 2004 włączono tę dyscyplinę sportu w rozgrywki paraolimpijskie.
Najważniejsze informacje o piłce nożnej dla niewidomych:
Wymagania: gracze w blind football muszą mieć bardzo dobry zmysł słuchu i orientacji.
Zawodnicy: drużyna składa się z czterech niedowidzących bądź niewidomych zawodniczek lub zawodników i widzącego bramkarza.
Boisko do gry: podobnie jak w przypadku futsalu, pole ma 20 metrów szerokości i 40 metrów długości.
Czas gry: podzielony jest na dwie połowy, z których każda trwa 15 minut.
Piłka nożna: specjalnie opracowana dzwoniąca piłka wydaje podczas toczenia się grzechoczący dźwięk, pomagając graczom w orientacji.
Sprzęt: oprócz zwykłego wyposażenia piłkarskiego, takiego jak koszulki, spodenek i butów piłkarskich, gracze noszą opatrunki okulistyczne i maski na oczy podczas meczów. Zapewniają one, że nawet osoby niedowidzące nie mają przewagi w grze.
Zasada Voy: jeśli zawodnik chce przejąć piłkę, musi krzyknąć „voy” (z hiszpańskiego „idę”). Jeśli okrzyk nie zostanie wydany, jest to liczone jako faul.
Aby ułatwić niewidomym graczom poruszanie się po boisku, na każdą drużynę przypada trzech przewodników, którzy udzielają im instrukcji i informacji. Boisko jest podzielone na trzy strefy, gdzie każdy zawodnik może być aktywnie wspierany przez przewodnika: bramkarz udziela instrukcji w strefie obrony, trener zajmuje się tzw. strefą pomocy, a przewodnik ustawiony za bramką przeciwnika pomaga w strefie ataku.
Wskazówka: Więcej informacji na temat szczegółowych zasad można znaleźć na stronie internetowej sekcji piłki nożnej osób niewidomych, znanej pod nazwą Wisła Blind Football Kraków (patrz źródła).
Amp futbol, czyli piłka nożna dla osób po amputacji kończyn
Osoby po amputacjach lub z wrodzonymi wadami kończyn takimi jak np. dysmelia mogą realizować swoją pasję do piłki nożnej dzięki grze w amp futbol (z ang. amputee football). Gra odbywa się bez protez i o kulach. Zawodnicy po jednostronnej amputacji kończyny dolnej (uda lub podudzia) grają w polu, natomiast bramkarze są po jednostronnej amputacji kończyny górnej (ramienia lub przedramienia).
Amp futbol jest uprawiany w Polsce od 2011 roku. Obecnie istnieje kilka klubów, które rywalizują ze sobą w rozgrywkach ekstraklasy. Męskie i żeńskie drużyny osiągają w tej dyscyplinie piłki nożnej duże sukcesy na arenach międzynarodowych, a panie w 2024 roku zdobyły brązowy medal mistrzostw świata.
Najważniejsze informacje o amp futbolu:
Pole gry: rozgrywka toczy się zwykle na polu o rozmiarach 40 x 60 metrów (mecze międzynarodowe), przy czym nawierzchnia może być sztuczna lub naturalna.
Zawodnicy: drużyna składa się z 6 graczy i jednego bramkarza oraz zawodników rezerwowych.
Czas gry: mecz to dwie połowy po 25 minut każda z 10 minutową przerwą.
Ważne zasady: w amp futbolu obowiązują zasady gry jak w piłce nożnej, ale nie wolno dotknąć piłki kulą lub kikutem – traktowane jest to jak zagranie ręką. Poza tym w amp futbolu nie obowiązuje przepis o spalonym.
Wyposażenie:
koszulka
szorty/spodnie treningowe
kule łokciowe lub pachowe dla graczy na boisku.

Różne warianty piłki nożnej dla osób z niepełnosprawnościami
Oprócz amp futbolu i piłki nożnej dla niewidomych, istnieje kilka innych wariantów gry w futbol dla osób z niepełnosprawnościami. Pozwalają one na integrację oraz sportową aktywność także ludziom z różnymi dysfunkcjami. Do tych dyscyplin sportowych należą na przykład:
Piłka nożna na wózkach inwalidzkich
Osoby z niepełnosprawnościami poruszające się na wózkach inwalidzkich mają możliwość gry w piłkę nożną znaną również jako „powerchair football” lub „power soccer”. To stosunkowo popularny wariant futbolu, gdzie gracze siedzą na wózku inwalidzkim (elektrycznym lub manualnym) i próbują strzelać gole za pomocą strzałów obrotowych.
Piłka nożna dla osób z niepełnosprawnością intelektualną
Co roku organizowane są zawody, które mają na celu popularyzację piłki nożnej wśród osób niepełnosprawnych intelektualnie jako forma rehabilitacji oraz społecznej integracji. Podczas rozgrywek Międzynarodowej Ligi Piłki Nożnej Osób Niepełnosprawnych SENI Cup konkurują ze sobą drużyny z różnych krajów, a celem jest szeroko rozumiana integracja oraz budowanie świadomości, iż osoby z niepełnosprawnościami nie powinny być wykluczane w sporcie.
Piłka nożna osób głuchych i niedosłyszących
Ten wariant jest najbardziej zbliżony do standardowej piłki nożnej. Jedną z głównych różnic jest jednak to, że sędzia używa chorągiewki do wskazywania przewinień. Każdy, kto chce wziąć udział w rozgrywkach, musi mieć udowodnioną wadę słuchu.
Piłka nożna na siedząco
Ten wariant oferuje graczom z amputowanymi nogami możliwość aktywnej gry w piłkę nożną. Zarówno zawodnicy z pola, jak i bramkarze poruszają się po boisku w pozycji siedzącej lub klęczącej. Specjalny styl gry oznacza, że technika, precyzja i szybkie reakcje są kluczowe dla wyników rozgrywek.

Pokonywanie barier w piłce nożnej
Nie tylko osoby z niepełnosprawnościami mogą zaangażować się w wybrany przez siebie wariant piłki nożnej. Także miejsca, gdzie rozgrywane są mecze stają się coraz bardziej przyjazne dla kibiców, niezależnie od ich stanu zdrowia czy specjalnych potrzeb. To dzięki współpracy Polskiego Związku Piłki Nożnej i Federacji Kibiców Niepełnosprawnych uruchomiono dwa projekty „Stadion bez barier” oraz „Klub bez barier”. Dzięki nim coraz więcej stadionów piłkarskich staje się otwartych także na kibiców dotkniętych niepełnosprawnościami. Każda z tych osób powinna mieć możliwość uczestnictwa w meczach i wspólnego przeżywania piłkarskich emocji na trybunach.
Podsumowanie: piłka nożna dla niepełnosprawnych to sposób na aktywne włączenie do sportowej społeczności
Integracja osób z niepełnosprawnościami w futbol jest niezbędna, aby zapewnić wszystkim dostęp do tego popularnego sportu. Istnieje wiele wariantów gry w piłkę nożną, które mogą zaciekawić osoby z dysfunkcjami oraz sprawić, żeby aktywnie uprawiały futbol, poczuły przynależność do drużyny i emocjonowały się rozgrywkami. Także działania mające na celu pokonywanie barier architektonicznych na stadionach sprawiają, iż coraz więcej jest sposobności, aby kibice z niepełnosprawnościami mogli uczestniczyć w meczach i dopingować swoim drużynom.
______________________________________________
Źródła
https://niewidzacprzeszkod.pl/p,233,jak-gramy
(dostęp 18.02.2025)
https://razemzmieniamyswiat.pl/projekty/seni-cup---zwykly-sport-niezwyklych-ludzi
(dostęp 18.02.2025)
http://pilkajestpiekna.pl/index.php?typ=podstrona&id=84
(dostęp 18.02.2025)
https://pehasports.com/amp-futbol/
(dostęp 18.02.2025)
https://www.laczynaspilka.pl/biblioteka/kroniki/o-ampfutbolu-slow-kilka-czyli-herosi-po-amputacjach
(dostęp 18.02.2025)
https://pzpn.pl/federacja/aktualnosci/2023-09-01/startuje-kolejna-odslona-akcji-stadionybezbarier
(dostęp 18.02.2025)
https://pzpn.pl/federacja/aktualnosci/2024-01-31/klub-bez-barier-nowy-program-pzpn-i-federacji-kibicow-niepelnosprawnych
(dostęp 18.02.2025)
Źródła zdjęć w kolejności chronologicznej w tekście
Zdjęcie tytułowe: Ladanifer – adobe.stock.com
1. zdjęcie w tekście: Serhii – adobe.stock.com
2. zdjęcie w tekście: AUFORT Jérome – adobe.stock.com
3. zdjęcie w tekście: Ladanifer – adobe.stock.com