Duurzame materialen in de mode-industrie
Nu de samenleving streeft naar meer duurzaamheid, besteedt ook de mode-industrie steeds meer aandacht aan het gebruik van duurzamere materialen en het milieuvriendelijker maken van de textielproductie. Enerzijds wordt dit ondersteund door stoffen die zijn gemaakt van gecertificeerde, duurzamere biologische grondstoffen, die in de volksmond ook wel biologische stoffen worden genoemd; anderzijds wordt ook aandacht besteed aan het recyclen van bestaande materialen of zelfs kledingstukken. Bepaalde keurmerken en certificeringen informeren je over de milieuvriendelijkheid en productie van de kleding. Dit artikel geeft je een overzicht van duurzame materialen en processen die de mode-industrie kan gebruiken om het milieu te beschermen.
Inhoudsopgave
Natuurlijke stoffen - milieuvriendelijke natuurlijke vezels voor duurzame mode
Sommige producten in de mode-industrie zijn gemaakt van natuurlijke vezels die afkomstig zijn van planten of dieren. Dit heeft het voordeel dat de grondstoffen die voor de kledingproductie worden gebruikt, hernieuwbaar zijn en dus duurzamer kunnen worden gebruikt. Wij laten je kennismaken met enkele milieuvriendelijkere natuurlijke stoffen die als alternatief voor conventionele materialen kunnen dienen.
Biologisch katoen
Katoen is een natuurlijke vezel die wordt verkregen uit de zaadharen van de katoenplant. Textiel van katoen is aangenaam zacht, slijtvast en duurzaam. De conventionele teelt van deze grondstof is echter schadelijk voor mens en milieu. Er is veel water voor nodig en er worden vaak synthetische bestrijdingsmiddelen gebruikt.
Om te kunnen blijven profiteren van de goede eigenschappen van katoen en tegelijkertijd het milieu te beschermen, maakt de mode-industrie sinds enkele jaren steeds meer gebruik van gecertificeerd biologisch katoen.[1] Voor de teelt van biologisch katoen worden zaden gebruikt die niet genetisch gemodificeerd zijn. De boeren doen het volledig zonder synthetische bestrijdingsmiddelen en kunstmest en halen daarvoor alleen organisch materiaal uit plantaardige of dierlijke bestanddelen, zoals compost en dierlijke mest. Dit beschermt de bodem en de biodiversiteit. Textiel van biologisch katoen is zelfs recycleerbaar, zolang de stof niet is veranderd door verven, plastic of metalen onderdelen (bijv. oogjes, knopen) of andere versieringen.[2]
Als je duurzaam textiel wilt kopen, moet je er niet alleen op letten dat de kleding van natuurlijke materialen is gemaakt. De hele productieketen moet duurzaam zijn, zowel uit ecologisch als sociaal oogpunt. Informatie over de duurzaamheid van de afzonderlijke productiestappen is bijvoorbeeld te vinden in diverse keurmerken en certificeringen.
Als je duurzaam textiel wilt kopen, moet je er niet alleen op letten dat de kleding van natuurlijke materialen is gemaakt. De hele productieketen moet duurzaam zijn, zowel uit ecologisch als sociaal oogpunt. Informatie over de duurzaamheid van de afzonderlijke productiestappen is bijvoorbeeld te vinden in diverse keurmerken en certificeringen.
Linnen uit Europese teelt
Linnen is een ander natuurlijk materiaal dat wordt gebruikt voor milieuvriendelijker textiel. De vezels die voor de vervaardiging van linnen worden gebruikt, komen van de vlasplant. De stof is robuust, ademend en verkoelend, waardoor het bijzonder geschikt is voor zomerkleding.
Ook op het vlak van duurzaamheid heeft biologisch linnen enkele voordelen. Net als biologisch katoen is vlas een natuurlijke, hernieuwbare grondstof die biologisch afbreekbaar is als de grondstof onbehandeld wordt gelaten. Bij de gecertificeerde biologische teelt van vlas wordt erop toegezien dat de teelten regelmatig worden afgewisseld (bijv. met vanggewassen zoals mosterd of klaver) om de voedingsstofbalans in de bodem in stand te houden.[3] De plant heeft ook weinig water nodig. Vlas kan ook in Europa worden verbouwd, waardoor lange transportroutes overbodig worden. Bovendien worden hier ook nauwelijks pesticiden of kunstmest gebruikt. Bij de productie van biologisch linnen vervalt één productiestap, namelijk het roosteren in heet water, waardoor minder afvalwater ontstaat.
Duurzamere wol
Wol bestaat uit natuurlijke eiwitvezels afkomstig van de vacht van schapen, alpaca's of geiten. Het materiaal is temperatuurregulerend, zacht en waterafstotend.[4] Daarom wordt er vaak een trui of een muts van gemaakt. Als het dierenwelzijn op de voorgrond staat, kan men spreken van duurzame wol. De landbouwers besteden aandacht aan soort specifieke houderijen. Dit houdt bijvoorbeeld in dat de dieren voldoende beweging en vers, gezond voedsel krijgen.[5]
Wol is ook in zuivere vorm een biologisch afbreekbare grondstof. Dit levert een waardevolle bijdrage tot de bescherming van het milieu.[5] Voor een duurzamere benadering van mode, kan je wollen producten ook tweedehands kopen. Op die manier kan ook textiel dat niet van verantwoord geproduceerde wol is gemaakt, duurzaam worden gebruikt.
Henneptextiel
Hennep is een natuurlijke vezel die wordt verkregen uit de hennepplant. De grondstof is zeer geschikt voor duurzaam textiel, omdat de hennepteelt zeer productief is en tegelijk op een grondstofbesparende manier mogelijk is.[6] De hennepplant heeft slechts weinig water nodig, groeit op bijna elke bodem en behoudt de voedingsstoffen van de aarde. Net als alle andere natuurlijke vezels is hennep in zijn pure vorm biologisch afbreekbaar. Textiel gemaakt van hennep is ademend, verkoelend, licht en duurzaam. Hennepvezels worden vaak aangetroffen in sportkleding of T-shirts.[7]
Naast de bekende natuurlijke vezels zijn er nog andere natuurlijke vezels die wegens hun milieuvriendelijke eigenschappen uitermate geschikt zijn voor de textielproductie, hoewel zij nog niet op grote schaal worden gebruikt. Zo is er bijvoorbeeld kapok. De fijne vezels van de kapokboom zijn vergelijkbaar met die van katoen, maar hebben daarentegen geen extra irrigatie nodig.[8] Textiel kan ook van algen worden gemaakt.[9]
Naast de bekende natuurlijke vezels zijn er nog andere natuurlijke vezels die wegens hun milieuvriendelijke eigenschappen uitermate geschikt zijn voor de textielproductie, hoewel zij nog niet op grote schaal worden gebruikt. Zo is er bijvoorbeeld kapok. De fijne vezels van de kapokboom zijn vergelijkbaar met die van katoen, maar hebben daarentegen geen extra irrigatie nodig.[8] Textiel kan ook van algen worden gemaakt.[9]
Duurzaam textiel door recycling van oude materialen
Polyester is een synthetische vezel die zeer veel wordt gebruikt in de kledingindustrie. Synthetische vezels kunnen worden gerecycleerd en krijgen zo ook een tweede leven.
In plaats van steeds nieuwe synthetische vezels te gebruiken, maakt de mode-industrie tegenwoordig ook steeds meer gebruik van gerecycleerde materialen. Het kan bijvoorbeeld gaan om plastic van PET-flessen, synthetisch industrieel afval of overproductie. Gerecycleerd polyester heeft geen extra aardolie nodig bij de productie en verbruikt, afhankelijk van de recyclagemethode, tot 60% minder energie dan nodig is om nieuw polyester te produceren.[10] Andere materialen zoals katoen en kasjmier kunnen ook worden gerecycleerd en tot nieuwe kledingstukken verwerkt.
Geregenereerde vezels - synthetische vezels gemaakt van duurzame materialen
Geregenereerde vezels ontstaan door kunstmatige fabricageprocessen uit natuurlijke materialen. De bekendste geregenereerde vezel is waarschijnlijk viscose. Voor de productie ervan wordt cellulose uit bomen gehaald en in een chemisch proces tot vezels verwerkt. Het duurzame aspect van deze vezels ligt dus in de natuurlijk voorkomende, hernieuwbare grondstoffen.
- Een speciaal soort viscose is modal. Modal bestaat uit cellulose, dat gewoonlijk afkomstig is van beukenhout. Beukenbomen groeien in Europa, zodat er geen lange transportroutes naar de productieplaats zijn. In het beste geval is het hout afkomstig van duurzame bosbouw. Textiel van modal is huidvriendelijk, duurzaam en heeft een zijdeachtige glans, waardoor het materiaal vaak wordt gebruikt voor pyjama's of ondergoed.[11]
- Lyocell, dat ook vaak wordt aangetroffen onder de merknaam Tencel™, is een soort viscose die wordt verkregen uit onder meer eucalyptushout. Eucalyptusbomen groeien snel en hebben nauwelijks water nodig en de grondstof is bovendien biologisch afbreekbaar. Lyocell is zacht, zijdeachtig, robuust en ademend. Deze eigenschappen maken het bijzonder geschikt voor sport- en zomerkleding.[12]
Certificaten voor milieuvriendelijke en duurzame materialen
Keurmerken en certificeringen helpen je textiel te herkennen dat van duurzamere materialen is gemaakt en op milieuvriendelijkere wijze is geproduceerd. Wij stellen een selectie van keurmerken en certificeringen aan je voor, die je als leidraad kunt gebruiken. Natuurlijk zijn er nog vele anderen die ook hoge eisen stellen aan milieuvriendelijk textiel en vertegenwoordigd zijn op veel duurzame kledingstukken.[13]
Europees ecolabel
Het Europees ecolabel is het officiële milieukeurmerk van de Europese Unie. Het certificeert milieuvriendelijke producten en diensten, zowel wat de gebruikte materialen als wat de productieprocessen betreft. De criteria van de milieukeur garanderen dat de gecertificeerde producten "producten met de beste milieuprestaties" zijn. De EU-milieukeur beoordeelt zowel kleding van natuurlijke vezels als kleding van synthetische vezels.[14]
De Blauwe Engel
De Blauwe Engel is een zegel in Duitsland dat wordt toegekend voor bijzonder milieuvriendelijke producten. Producten die onder meer voldoen aan strenge milieunormen bij het fabricageproces en chemische stoffen vermijden die schadelijk zijn voor de gezondheid, kunnen dit keurmerk krijgen. Bij de toekenning van het keurmerk wordt zowel met textiel van natuurlijke als van synthetische vezels rekening gehouden en wordt het gehele productieproces geëvalueerd.[17]
Zegel voor gerecycled textiel
Duurzaam textiel krijgt niet alleen een keurmerk als het gemaakt is van natuurlijke stoffen of andere milieuvriendelijke materialen, maar ook als het tot stand is gekomen door recycling. Deze zegels bevorderen recyclingprocessen:
Content Claim Standard
De Content Claim Standard is vastgesteld door de non-profitorganisatie Textile Exchange en is gericht op traceerbaarheid en transparantie in de productieketen. Het stelt bedrijven in staat aan te tonen hoe hoog het gehalte van een bepaald materiaal in hun producten is. Voldoen aan de eisen van de Content Claim Standard is de basis voor elke andere door Textile Exchange gecertificeerde als standaard.[18] Er zijn verschillende subcategorieën, afhankelijk van het materiaal:
- De Global Recycled Standard (GRS) geeft het percentage gerecycleerde materialen in textiel weer. Bovendien moeten bedrijven tijdens de productie voldoen aan eisen om de schadelijke gevolgen voor mens en milieu te beperken. Het keurmerk is alleen te vinden op eindproducten die voor ten minste 50% uit gerecycled materiaal bestaan.[19]
- De Recycled Claim Standard (RCS) houdt ook bij hoeveel gerecycleerde materialen een product bevat. Het RCS-keurmerk kan worden toegekend aan producten die ten minste 5% gerecycled materiaal bevatten.[20]
- Met behulp van de Organic Content Standard (OCS) geven bedrijven aan welk aandeel van het organisch materiaal een product bevat. Het OCS 100-zegel wordt toegekend wanneer een product 95 tot 100 procent organisch materiaal bevat.[21]
Cradle to Cradle Certified®
De Cradle to Cradle Certified®-certificering identificeert textielproducten die bij ontwerp en productie al rekening houden met hergebruik en mogelijke recycling. De certificering bevordert een circulaire economie, d.w.z. een economisch systeem zonder afval. Bij de productie van dergelijk gecertificeerd textiel wordt onder meer aandacht besteed aan het gebruik van recycleerbare materialen en wordt het gebruik van schadelijke materialen vermeden. De Cradle to Cradle Certified®-certificering beoordeelt producten in vijf verschillende categorieën: materiaalkeuze (Material Health), recycleerbaarheid (Material Reutilisation), het gebruik van hernieuwbare energie (Renewable Energy & Carbon Management), verantwoord gebruik van water (Water Stewardship) en sociale eerlijkheid (Social Fairness).[22] De vier certificatieniveaus van het zegel zijn brons, zilver, goud en platina.
De cradle to cradle-benadering beschrijft een circulaire economie waarin alle materialen in een productiecyclus worden hergebruikt. In plaats van afgedankte kleren weg te gooien, kan je ze bijvoorbeeld terugbrengen, zodat ze kunnen worden gebruikt bij de productie van nieuwe kleren. Dit creëert een gesloten modecircuit en helpt afval te verminderen.[23] Cradle to Cradle Certified®-kleding kan worden gebruikt in de circulaire economie vanwege het ontwerp en het gebruik van materialen.
De cradle to cradle-benadering beschrijft een circulaire economie waarin alle materialen in een productiecyclus worden hergebruikt. In plaats van afgedankte kleren weg te gooien, kan je ze bijvoorbeeld terugbrengen, zodat ze kunnen worden gebruikt bij de productie van nieuwe kleren. Dit creëert een gesloten modecircuit en helpt afval te verminderen.[23] Cradle to Cradle Certified®-kleding kan worden gebruikt in de circulaire economie vanwege het ontwerp en het gebruik van materialen.
Conclusie
In de loop van de tijd zijn steeds meer natuurlijke en duurzame materialen populair geworden in de mode-industrie omdat zij milieuvriendelijker zijn. Het gebruik van hernieuwbare grondstoffen en gerecycleerd materiaal heeft een positief effect op de milieubalans. Toch is er op sommige gebieden nog behoefte aan optimalisering, bijvoorbeeld om het hoge water- en energieverbruik bij de productie van kleding te verminderen. Door belangrijke stappen te zetten in de richting van duurzamere materialen geeft de mode-industrie haar klanten steeds meer mogelijkheden om groenere keuzes te maken en maakt zij de weg vrij voor een ecologisch en sociaal duurzamere toekomst.
Bronnen:
[1]https://goodonyou.eco/
(geraadpleegd op 25-10-2021)
[2]https://ecocult.com/
(geraadpleegd op 25-10-2021)
[3]https://www.trvst.world/
(geraadpleegd op 25-10-2021)
[4]https://www.thegoodtrade.com/
(geraadpleegd op 25-10-2021)
[5]https://www.sustainablejungle.com/
(geraadpleegd op 25-10-2021)
[6]https://www.livekindly.co/
(geraadpleegd op 25-10-2021)
[7]https://greenerideal.com/
(geraadpleegd op 25-10-2021)
[8]https://fashionunited.com/
(geraadpleegd op 25-10-2021)
[9]https://www.anthropocenemagazine.org/
(geraadpleegd op 25-10-2021)
[10]https://fashionunited.uk/
(geraadpleegd op 25-10-2021)
[11]https://www.masterclass.com/
(geraadpleegd op 25-10-2021)
[12]https://www.sustainablejungle.com/
(geraadpleegd op 25-10-2021)
[13]https://www.siegelklarheit.de/
(geraadpleegd op 25-10-2021)
[14]https://eur-lex.europa.eu/
(geraadpleegd op 25-10-2021)
[15]https://global-standard.org/
(geraadpleegd op 25-10-2021)
[17]https://produktinfo.blauer-engel.de/
(geraadpleegd op 25-10-2021)
[18]https://textileexchange.org/
(geraadpleegd op 25-10-2021)
[19]https://textileexchange.org/
(geraadpleegd op 25-10-2021)
[20]https://textileexchange.org/
(geraadpleegd op 25-10-2021)
[21]https://textileexchange.org/
(geraadpleegd op 25-10-2021)
[22]https://www.c2ccertified.org/
(geraadpleegd op 25-10-2021)
[23]http://www.c2c-centre.com/
(geraadpleegd op 25-10-2021)
Bronnen van de afbeeldingen:
iStock.com/zoranm
iStock.com/hobo_018
iStock.com/Daniel Balakov
iStock.com/SolStock